Kipindi cha TV kilichoshinda tuzo nchini Kenya, kiitwacho "Njoro wa Uba," hunasa kwa ubunifu majaribio na dhiki za Njoro, dereva wa teksi msomi anayesafiri katika miji yenye shughuli nyingi ya Nairobi na Mombasa.
Mtayarishaji wa kipindi, Lucy Mwangi, alitiwa moyo kutokana na mazungumzo ya wazi na madereva ambao walieleza maisha yao halisi, yaliyolenga kuleta ubinadamu mapambano na ushindi wao kwenye vituo mbalimbali.
"Njoro wa Uba" inatoa mhusika anayeweza kusimuliwa katika Njoro, anayeakisi heka heka za maisha ya kila siku kwa wengi. Kusawazisha upendo, fedha, ukosefu wa haki, urafiki na ukosefu wa usalama,
Safari ya Njoro inawavutia watazamaji wanaotafuta ucheshi kati ya changamoto za maisha. Kipindi kinachanganya ucheshi na uhalisia na kuwahimiza watazamaji kuchora ulinganifu kati ya maisha ya Njoro na kulinganisha na maisha hali zao.
Kuanzia wakati kipindi cha majaribio cha kipindi hicho kilichorushwa, "Njoro wa Uba" kikawa maarufu, na kuwavutia watazamaji kwa visa vyake vya kuvutia na wahusika waliotengenezwa na kupikika vyema kuvaa uhalisia.
Je Mwanzo wa kipindi hichi Ulikuwaje? "Njoro wa Uba"
Lucy Mwangi ndiye mtayarishaji wa kipindi na anaweza kutuvusha katika safari ya ubunifu kwa kukutana na madereva wa teksi wakati wa safari zake mwenyewe. Matukio haya yalifichua uwezekano wa kuathiriwa na abiria ndani ya eneo linaloonekana kuwa salama la teksi.
Wakichochewa na nia ya kuonyesha uhalisia usiochujwa wa maisha ya madereva, Lucy na timu yake walishirikiana na madereva halisi Nairobi na Mombasa. Uzoefu na changamoto zao zilitoa msingi wa wahusika na mada zinazovutia za kipindi.
Timu ilifanya mahojiano ya kina na madereva, kufichua hadithi za ujasiri, magumu na ndoto. Walisikiliza akaunti za saa nyingi nyuma ya gurudumu, wakijaribu kupata riziki, na athari inachukua kwa ustawi wao wa mwili na kiakili.
Kupitia mazungumzo haya, Lucy na timu yake waligundua kuwa udereva haikuwa tu njia ya kujitafutia riziki bali safari iliyoingilia maisha ya Wakenya wengi.
Lucy alitaka kuhakikisha uhalisi kwa kujumuisha changamoto za kipekee zinazowakabili madereva kutoka mikoa mbalimbali. Walichukua onyesho hadi jiji la pwani la Mombasa kwa misimu miwili, ambapo walikutana na madereva wa eneo hilo ili kuelewa vikwazo tofauti walivyokumbana navyo.
Zaidi ya mvuto wake wa vichekesho, "Njoro wa Uba" inaonyesha kwa uwazi Nairobi, mji mkuu mahiri wa Kenya. Chini ya utajiri wa kitamaduni wa jiji na umuhimu wa kihistoria kuna mambo mengi zaidi ya makosa ya kisiasa, ufisadi na uzembe.
Kipindi hicho kinaangazia maswala haya bila woga, na kufichua mapambano ambayo yameenea katika maisha ya kila siku ya Wakenya. Kwa kuangazia tamaduni ya shamrashamra za Nairobi, onyesho hili hutukumbusha hali halisi ngumu ambayo madereva wanakabiliana nayo wanapojaribu kujitafutia riziki kwa uaminifu.
Ushuhuda wa kweli wa Samuel
Samuel, dereva wa Uber mwenye umri wa miaka 36 kutoka Kampala, Uganda, ambaye maisha yake yamekuwa magumu. Anakumbuka tukio moja la karibu kuhusu simu.
"Siku moja, nilikubali ombi la kupanda kwenye programu kutoka kwa abiria anayeitwa Edgar, ambaye baadaye aliniacha katika hali ya kuogofya."
Edgar, baada ya kumchukua anayedaiwa kuwa mpenzi wake, alimshawishi Samweli aendeshe maeneo mbalimbali na kuwasubiri.
"Edgar na aliyedhaniwa kuwa mpenzi wake walileta bili kubwa, na walipokabiliana, rafiki huyo wa kike alifichua kwamba Edgar alikuwa mgeni ambaye alikuwa amekutana naye kwenye mihangaiko yake na Hakuwa amemwacha tu na bili bali pia aliiba iPhone yake."
Samweli alikamatwa na hatimaye akaachiliwa huru na wasimamizi wa mgahawa.
"Nilifanikiwa kuwathibitishia meneja kuwa sina uhusiano wowote na utapeli wa Edgar"
Kisha akagundua kuwa programu hiyo haina mfumo wa dharura unaoweza kutoa msaada wa kisheria kwa madereva ambao wanaweza kukumbwa na matatizo kama hayo.
Heka Heka za Bichuka
"Wakati wa COVID nililaumiwa kwa kuiba barakoa ya mteja baada ya kuiacha kwenye gari langu na ilibidi niilipe" anasema Bichuka Issa, dereva wa magari yanayotumia mtandao jijini Dar es Salaam, Tanzania. "Kampuni huweka chochote anachosema mteja kwanza na kutuacha kama madereva kwenye kando ya mashtaka hata kama si kweli."
Bichuka pia anataja kuwa kuna yale masuala ya ombi kutoka mbali sana na unaendesha gari hadi eneo ambalo linaweza kuwa mbali sana na ulikoombwa na kuangukia kwenye mawindo yao anapokighairi mara unapofika.
"Mafuta yameharibika na hakuna njia ambayo inarudishwa na kampuni."
Biashara ya faida ya Martha
Martha, dereva mwingine wa programu huko Kampala, Uganda, mhitimu wa masomo ya biashara, alikuwa amefanya kazi katika duru za benki ndani ya jiji kwa karibu miaka sita. Hata hivyo, aliona kazi hiyo kuwa isiyo na matokeo.
Ni mwanamke mzuri sana; programu ilimruhusu kukutana na kutangamana na watu kadhaa matajiri.
"Ninapenda vitu vya bei ghali, wanaume huwa wanataka muda na mwanamke mrembo, bila masharti, ninatoa ndoto na ombi hii na wanalipa kwa roho safi kabisa."
Martha anafurahia fursa ambayo programu ya mtandao imempa na mitandao watu iliyojengeka.
"Ninajisikia huru katika ulimwengu wangu huu wa siri, na inaridhisha sana. Ninapata zaidi ya pesa za kutosha kukidhi ladha na matamanio yangu ya gharama kubwa."
Athari kwa Madereva
"Njoro wa Uba" haiburudishi tu bali pia inatia ubinadamu taaluma ya madereva wa teksi, ikikuza uelewa na heshima kutoka kwa watazamaji wake.
Ingawa onyesho huenda lisifanye mabadiliko ya sera kwa nchi, linaanzisha mazungumzo kuhusu umuhimu wa kulinda haki za madereva.
Katika ulimwengu wa kweli, madereva wanaoendesha magari kama Samuel, Bichuka na Martha mara nyingi hukutana na mazingira magumu ya kufanya kazi. Kutokuwepo kwa kanuni za kina na mifumo ya usaidizi huwaweka kwenye unyonyaji na kutokuwa na uhakika.
Zaidi ya hayo, "Njoro wa Uba" inaangazia hitaji la watunga sera kuzingatia ustawi wa madereva wanaoendesha gari na kuunda mazingira wezeshi kwa taaluma yao. Kuhakikisha fidia ya haki, kudhibiti saa za kazi, na kutekeleza hatua za usalama kunaweza kuleta mabadiliko makubwa katika maisha ya madereva hawa.
Huku "Njoro wa Uba" ikiendelea kuvuta hadhira, inafungua fursa ya kuziba pengo kati ya abiria na madereva. Si kipindi cha televisheni tu bali ni kioo kinachoakisi uzoefu wa pamoja wa binadamu, kikitukumbusha kwamba kila dereva ana hadithi ya kusimulia.
Tunapoanza safari zetu za kila siku, mitaani na maishani, hebu tukumbuke roho isiyoweza kushindwa ya Njoro na madereva wengi wa maisha halisi ambao hupitia barabara hizi.
