na
Abdulwasiu Hassan
Uso wa Garba Yusuf Maitama Kura huvaa furaha tele ya mavuno mazuri. Amefurahi sana mwaka huu kwa sababu mazao katika ghala lake dogo yalipitia msimu wa kiangazi bila kudhurika.
Umwagiliaji ni kwa kilimo, na pesa ni benki. Garba, mkulima anayeishi nje kidogo ya Kano kaskazini mwa Nigeria, anajua jinsi gani kupata ardhi yenye vifaa vya umwagiliaji kunaleta tofauti kati ya msimu wenye matunda na usio na tija.
"Kiwanja changu cha hekta moja kilitoa magunia 67 ya mpunga, ambayo niliweza kuuza kwa N27,000 hadi N33,000 kwa mfuko," anaiambia TRT Afrika.
Tofauti na wakulima wengi wa Nigeria, Garba ana anasa ya kupanda wakati wa kiangazi na kuvuna manufaa ya bei ya juu wakati mazao ya msimu wa baridi yanapoingia sokoni.
Katika muhula wa hivi karibuni, serikali inakusudia kupeleka akiba kutoka kwa kuondolewa kwa ruzuku ya mafuta katika kilimo na kuzingatia kufufua sekta hiyo, kulingana na waziri Dele Alake, ambaye alikuwa msemaji wa Rais Bola Tinubu.
Kilimo nchini Nigeria kwa kiasi kikubwa ni cha msimu, na shughuli nyingi za kilimo hufanyika wakati wa msimu wa mvua.
Angalau 90% ya kilimo katika nchi hiyo ya Afŕika Maghaŕibi hutegemea mvua, kulingana na Mkataba wa Utoaji wa Chakula na Kilimo Nchini uliowekwa na Benki ya Maendeleo ya Afŕika.
Takwimu zinaashiria kuwa ni takribani asilimia 10 tu ya wakulima wa Nigeria wanaofanya kilimo cha umwagiliaji wanaachwa kubeba mzigo wa kuzalisha chakula kwa taifa hilo lenye watu wengi zaidi barani Afrika wakati mvua zinapokoma. "Rais amefafanua kuwa hatuwezi kuridhika na kilimo cha msimu. Hatuwezi kumudu tena kuwa na wakati wa ukulima," Alake alisema wakati wa kutangaza hali ya hatari.
Kulikuwa na pendekezo kwamba vitu vyote muhimu vijumuishwe ndani ya Baraza la Usalama la Kitaifa.
Alake pia aliashiria haja ya ushirikiano kati ya Wizara ya Kilimo ya Shirikisho na Wizara ya Rasilimali za Maji ili kuhakikisha umwagiliaji wa kutosha wa mashamba ili kuendeleza kilimo mwaka mzima.
Nigeria ina rasilimali nyingi za maji zilizoenea nchini kote, ikiwa ni pamoja na mabonde 12 ya mito ambayo yanakadiriwa kuwa ya kutosha kumwagilia hekta milioni 3.14 za ardhi.
Kwa uhalisia, ni sehemu ndogo tu ya mashamba ndani ya nchi ambayo yanaweza kupata umwagiliaji.
"Kulingana na vyanzo mbalimbali, takriban hekta 400,000 za mashamba kwa sasa yana vifaa vya umwagiliaji nchini Nigeria," Prof Abba Aminu, mkurugenzi mtendaji wa huduma za kilimo katika Mamlaka ya Bonde la Mto Hadejia Jama'are, anaiambia TRT Afrika.
Wengine wanaona makadirio haya kuwa ya ukarimu sana, yakizingatia kiasi cha ardhi na upatikanaji wa umwagiliaji kwa takriban hekta 100,000 kati ya milioni tatu isiyo ya kawaida inayohitaji.
Wataalamu wanasema ni karibu hekta milioni sita za mashamba yanayotumika kwa kilimo kati ya hekta milioni 30 pamoja na ardhi ya kilimo. Hata kama hizi zina vifaa vya umwagiliaji, sehemu kubwa ya mashamba bado yatahitaji vifaa vya umwagiliaji.
"Upatikanaji duni wa soko na bei, pamoja na uhaba wa vifaa vya kuhifadhi na kushughulikia, vilikuwa baadhi ya changamoto kuu za kilimo cha msimu wa kiangazi hapo awali," anasema Prof Abba.
Ukweli wa sasa wa uchumi wa nchi unahitaji kuwa mzuri zaidi kwa biashara binafsi kupeleka umwagiliaji kwenye mashamba ambayo hayana vifaa hivi.
"Changamoto kubwa ni gharama ya umwagiliaji, haswa kwa wakulima wanaotumia pampu za maji zinazotumia petroli. Kwa bei ya sasa ya mafuta ya petroli jinsi ilivyo, gharama ya umwagiliaji inatarajiwa kuongezeka kwa kasi," anaonya Prof Abba.
Wakati wakulima wengi ambao wanataka kulima msimu wa kiangazi wanakabiliana na changamoto nyingi, wale walio na vifaa vya umwagiliaji tayari wanatazamia msimu wa kiangazi.
Msimu wa mvua kaskazini mwa Nigeria, ambapo sehemu kubwa ya chakula nchini humo huzalishwa, huanza Mei hadi Septemba.
Mvua zinavyozidi kunyesha katika wiki chache zijazo, wale wanaoingia katika kilimo cha kiangazi kama Garba tayari wanajitayarisha kwa msimu ujao wa kupanda na kujiwekea malengo.
“Mkakati wangu ni kuzingatia ngano kwa sababu zao hili linaweza kuhifadhiwa kwa miezi kadhaa. Mazao mengine yanayowezekana ya msimu wa kiangazi yote yanaweza kuharibika sana,” anasema Garba.
"Mungu akipenda, sitapanda chochote chini ya hekta tatu hadi tano za ngano. Ninaweza kupata hadi magunia 30 ya ngano kutoka kwa kila hekta."
Ili wakulima wengi waweze kushiriki katika kilimo cha kiangazi na kusaidia kuongeza usambazaji wa chakula, hitaji la msingi ni kuongeza uwekezaji katika vifaa vya umwagiliaji.
"Lazima tutengeneze mbinu bunifu za kumwagilia mimea yetu, kuleta pampu zinazotumia nishati ya jua na skimu za umwagiliaji kwa njia ya matone, miongoni mwa chaguzi nyingine," anasema Prof Abba.
Hadi hilo kufanikiwa, watakaovuna watakuwa ni wachache na wenye bahati kama Garba.
