Na
Sylvia Chebet
Kutoka kwenye uchochoro mwembamba katikati ya vitongoji duni vya Mathare, vilivyoko nje kidogo ya mashariki mwa mji mkuu wa Kenya wa Nairobi, kundi la vijana waliovalia mavazi meupe kama ya wafanyakazi wa anga wanaibuka, wakiwa na mapanga mkononi.
Uwanja wao wa mazoezi ni sehemu ya barabara ndefu, iliyo na lami inayokatiza katika makazi yasiyo rasmi yenye vumbi, yenye watu wengi, iliyofunikwa kwa paa za mabati yenye kutu na msururu wa nyaya za umeme.
Faruq Mburu Wanyoike, kocha wao, anasifu mchezo wa upanga kwa kuleta mabadiliko katika maisha yake.
"Ninashukuru sana kwa nafasi ya pili ambayo Mungu alinipa," anaiambia TRT Afrika, akidokeza jinsi mchezo huo ulivyomtoa kwenye uhalifu na kuongeza thamani na kusudi maishani mwake.
Miaka kumi kabla ya hapo, Faruq alikumbana na makosa ambayo yalimkuta katika eneo la unyang'anyi wa kutumia silaha.
Ni wakati wa woga ambao ulimkuta kutokana na shida hiyo kubwa aliyokumbana nayo ambayo kwa namna moja ama nyingine bado haijatoka akilini mwake.
"Nisingependa wengine wavutwe katika aina ya maisha niliyoishi wakati huo," Faruq anasema baada ya kukumbuka hali hiyo ambayo kwa muda mrefu imekuwa ikimfanya atoe machozi yaliyofurika machoni mwake kwa mikono yake aliyovalia glovu na kofia ya chuma iliyoshinikizwa kati ya kiwiko cha mkono wake wa kushoto.
"Nina hisia kwa sababu wako katika mtaa huu niliokua nao. Wanakabiliwa na changamoto zile zile nilizokabiliana nazo."
Hadithi zinazofanana
Baadhi ya vijana walio katika mchezo huo wamemweleza kocha wao kuhusu uzoefu alionao na anaoujua vizuri tu.
Faruq anahofia matukio haya yatawashusha kwenye mteremko unaoteleza hadi kwenye uhalifu. Kuwafunza mchezo huo ni njia yake sio tu ya kukuza talanta yao katika mchezo lakini pia zoezi la "kubadilisha mawazo" kila wanapokumbana na mawazo mbalimbali.
Maneno yake anayopenda zaidi kwa vijana? "Usiruhusu mazingira yako kuamua hatma ya maisha yako."
Wavulana na wasichana wengi chini ya ushauri wa Faruq wametumia muda wao wanapofunga shule na kujifunza mafunzo hayo kila siku ya wiki.
Uchezaji wao wa kila siku hutoa burudani isiyoombwa kwa wapita njia na wachuuzi wanaojipanga kando ya barabara.
"Mchezo huo unajulikana kuwa mchezo wa ubepari. Tunataka kuziba pengo na kuleta mchezo huo mtaani, jirani, nyumbani," anasema Faruq.
Kukimbia uhalifu
Akiwa anakumbuka enzi za utoto wake ambapo magenge ya wahalifu yalidhibiti sehemu kubwa ya kitongoji cha Mathare, Faruq anakumbuka jinsi alivyoingizwa kwenye uhalifu hata kabla ya kuwa na maana ya maisha.
Mitindo ya maisha ya kupendeza ya wavulana wa ujirani waliohusika na magenge haya yalivutia macho ya Faruq mwenye umri wa miaka tisa.
Bila hatia angemwomba mama yake amruhusu atumie wakati pamoja nao. Alimruhusu, bila kujua marafiki wapya wa mtoto wake walikuwa wanafanya nini.
"Kwa hivyo, nilienda walikoenda, nikakaa pale walipokaa na kusikiliza walichosema," Faruq anakumbuka.
Haukupita muda mrefu wakampeleka katika ulimwengu wao wa giza na hatari.
"Wangetoa bunduki, kuzisafisha, kuhesabu pesa hapa na pale, na ningejiuliza, 'Je, wao ni polisi?' Nilikuwa mchanga na mjinga,” anasema Faruq.
Ingawa alikuwa mtoto, alihisi amefungwa na kanuni ya siri isiyoandikwa ambayo ilimzuia kushiriki kile alichokiona na mtu yeyote.
Alipofikisha umri wa miaka 12, Faruq alikuwa amefundishwa kubeba bunduki kwenye begi lake la shule, kazi ambayo aliitimiza kwa bidii.
Miaka michache baadaye, Faruq alifundishwa jinsi ya kushika bunduki. Hivi karibuni atakuwa sehemu ya uhalifu wa genge hilo.
"Nilikuwa mdogo kuliko wote," anasema. "Bunduki zingetolewa, lakini sikuweza kujizuia kumpiga mtu yeyote... Hisia zangu ziliniambia kuwa haikuwa sawa."
Katika hatua hiyo, pia ilionekana wazi kwake kwamba kwa uhalifu, kulikuwa na gharama kubwa ya kulipa, ikiwa ni pamoja na kifo kinachowezekana. "Mmoja baada ya mwingine, marafiki zangu walipigwa risasi. Niligundua huu ulikuwa mchezo ambao ungeisha vibaya," anasema.
Mafunzo katika maisha
Uhalifu haulipi, lakini unachukua mengi kutoka kwako," Faruq kila mara anawaambia vijana walio katika mchezo huo.
Alikuwa mtu wa kuteka karibu angalau mara mbili katika siku zake katika uhalifu. Anakumbuka vyema jinsi usiku mmoja, genge alilokuwamo lilivyomfuata mfanyabiashara aliyebeba shilingi milioni tatu za Kenya, sawa na dola 30,000.
Wakamlaza. "Lakini kwa mshangao wetu, tulipomkaribia, alisimamisha gari kwa hiari…Tulitakiwa kumsimamisha."
Faruq alichanganyikiwa. Rafiki zake wahalifu walibaki na msimamo, wakidhamiria kupata pesa hizo. Hawakujua ilikuwa ni mpango wa kukamatwa "Kutoka hapo, polisi walikuwa wametuzunguka. Bunduki ziliwaka, na risasi zilipigwa," anasimulia TRT Afrika.
Faruq aliwaona marafiki zake wawili wakimiminiwa risasi na alipokuwa akikimbia kutafuta usalama. Risasi ilimpiga kwenye ubavu wake, na nyingine ikampiga mguuni. Alijificha kwenye mto wa karibu uliofunikwa na uchafu.
“Nilikaa huko chini hivyo kwa muda wa saa tatu, nikitafakari maisha yangu huku nikisubiri polisi waondoke,” anasema Faruq. "Hiyo ndiyo siku ambayo niliamua kutorudia tena uhalifu."
Muda mfupi baadaye, hatima ilimkutanisha na katibu mkuu wa Shirikisho la Fencers' Kenya, Stephen Okalo Kuya, kwenye kituo cha kucheza na mazoezi ya viungo.
Mara moja Kuya alifikiri kuwa Faruq alikuwa na umbile la mwanariadha na akauliza kama angependelea kuweka kucheza mchezo huo. Kijana huyo hakuwahi kuusikia mchezo huo na alihitaji Kuya amuonyeshe anachomaanisha.
"Wakati nilipoona vile, nilikumbuka kuwaona kwenye sinema. Mara moja nilipenda mchezo," anakumbuka Faruq.
Kuya alimfundisha kwa takriban mwaka mmoja kabla ya kupata nafasi ya ufadhili wa masomo nchini Afrika Kusini, ambapo alipata cheti cha utimamu wa mwili na ukocha wa sayansi na diploma ya mchezo huo mnamo 2021.
Mnamo 2022, alienda Cairo, Misri, kwa ubingwa wake wa kwanza kabisa na alikuwa Mkenya pekee katika medani hiyo.
Baadaye, alienda Milan, Italia, kwa Mashindano ya Dunia ya mchezo huu wa Juu. Anatazamiwa kuiwakilisha Kenya tena katika kufuzu kwa Olimpiki ya Afrika nchini Algeria mnamo 2024.
Kiini cha talanta
Katika uwanja wake wa nyuma wa Mathare, Faruq ana watu 45 anaowafundisha chini ya mrengo wake.
Timu yake ya Tsavora Fencing Mtaani imenoa wachezaji 15 wenye talanta ambao sasa wako kwenye kikosi cha taifa.
Timu ya Faruq inatazamiwa kuwakilisha Kenya mwaka ujao katika mashindano ya vijana na ya wakubwa ya dunia nchini Saudi Arabia na Morocco, mafanikio ambayo yanamfanya ajisikie mwenye fahari.
"Nataka wawe toleo bora lao wenyewe...Kama mwanariadha, unahitaji kuwa na nidhamu. Unahitaji kudhamiria. Unahitaji kuwa na unyonge," anasema.
Licha ya changamoto za ufadhili, Faruq amedhamiria kuwa chachu ya mabadiliko.
Ana ndoto ya kupeleka mchezo huo shuleni kote nchini kupitia mpango anaouita "Books & Blades" - jitihada anazoamini zitawakomboa watoto na vijana wengi kutoka kwenye kujiingiza kwenye uhalifu.
