Na Abdulwasiu Hassan
Mwaka mmoja uliopita — Julai 26, 2023 — Niger ilipata mabadiliko ya ghafla ya serikali baada ya jeshi kumwondoa madarakani Rais Mohamed Bazoum.
Muda ulionekana kusimama hata kama mfululizo wa matukio uliongezeka katika nchi hii ya Afrika Magharibi yenye watu wapatao milioni 25, inayozungumza Kifaransa na Hausa.
Wiki zilizofuata zilionekana kurejesha kumbukumbu za miongo iliyopita. Ilikuwa ni mapinduzi ya kijeshi ya tano tangu Agosti 3, 1960, wakati Niger ilipopata uhuru kutoka kwa utawala wa kikoloni wa Ufaransa.
Kivuli cha ukoloni wa Kifaransa
Mara tu baada ya mapinduzi ya kijeshi, nguvu za Magharibi kama Ufaransa zilishinikiza serikali ya kijeshi ya Jenerali Abdourahamane Tiani kubatilisha uamuzi wake wa kumwondoa Bazoum.
Wadau wa kanda kama Umoja wa Afrika na Jumuiya ya Kiuchumi ya Nchi za Afrika Magharibi (ECOWAS) walilaani mapinduzi hayo na kutaka jeshi lirejeshe serikali iliyochaguliwa.
Rais Emmanuel Macron wa Ufaransa alielezea mapinduzi hayo kama "yasiyo halali", akidai kwamba yatatia machungu kwa wananchi wa Niger na watu wa kanda ya Sahel.
Utawala wa Jenerali Tiani ulikaidi vitisho vya Macron, ukibeza nguvu ambayo wengi katika eneo hilo wanaiona kama kizuizi kwa makoloni ya zamani ya Ufaransa.
Wakati huo huo, ECOWAS ililitaka jeshi kumwachilia na kumrejesha Bazoum kama Rais au kukabiliwa na vikwazo na uwezekano wa kuingiliwa kijeshi.
Mikutano mikubwa ya kuunga mkono jeshi katika mji mkuu wa Niger, Niamey, ilionekana kuonyesha kuwa hali ilikuwa imebadilika kabisa. Hali hizi zilionekana kupingana na mifuko ya upinzani wa Bazoum iliyojitokeza mara baada ya serikali kupinduliwa.
Kuna jambo tofauti
Kwa sehemu ya wananchi wa Niger, mwaka tangu jeshi lilipochukua madaraka umekuwa kipindi ambacho raia wamejua "maana ya kuwa huru".
Ingawa nchi hiyo ilivunja minyororo ya ukoloni wa Kifaransa miaka 64 iliyopita, wananchi wa Niger kama Abdou Dan Neito, mwanaharakati wa haki za binadamu kutoka Maradi, wanaamini kwamba ni sasa tu ambapo wingu la utawala wa kigeni limefutwa.
Tahirou Guimba, mwanasiasa kutoka Niamey, anakubaliana na mawazo ya Abdou. "Tunamshukuru Mungu, ambaye alituonyesha mwisho wa utawala wa de facto wa kikoloni tuliouvumilia kwa miaka," anasema kwa TRT Afrika.
Laouali Houseini, mfanyabiashara, anahisi furaha kwamba mapinduzi yalikuwa angalau bila umwagaji damu. "Nadhani ilikuwa imepangwa hivyo. Tuko bora zaidi kuliko baadhi ya nchi, na namshukuru Mungu kwa hilo," anasema.
Nchi inapojaribu kuingia mwaka mwingine chini ya utawala wa kijeshi, kuna maoni tofauti kuhusu kile ambacho utawala wa Jenerali Tchiani umefanya vizuri na njia ya mbele inapaswa kuwa nini.
"Kitu ninachopenda ni ukweli kwamba tumekata mahusiano na Wafaransa, Wajerumani na Wamarekani. Tumekomesha utegemezi wetu kwa wanajeshi wa kigeni. Kitu ambacho wananchi wa nchi hii hawataki ni kuanguka tena mikononi mwa mabwana wa zamani wa kikoloni," anasema Tahirou.
Kwa hivyo, anataka serikali ya kijeshi ifanye nini baadaye?
"Ushauri wangu kwa uongozi wa sasa ni kuwa wa haki na kutimiza ahadi walizotoa kwa watu," Tahirou anasema kwa TRT Afrika. "Wanapaswa kutafuta silaha nzito za kisasa. Hizi zinaweza kupatikana kutoka Türkiye, China au Urusi."
Kwa mwanaharakati wa haki za binadamu Abdou, kuhakikisha upatikanaji wa chakula nafuu kwa raia wote inapaswa kuwa kipaumbele kwa utawala wa kijeshi.
Kurudi kwenye utawala wa kiraia
Wakati baadhi ya wananchi wa Niger wakiendelea kuitisha kurejeshwa kwa serikali ya Bazoum, sehemu nyingine hawataki kurudi kwenye kile wanachoona kama "demokrasia ya mtindo wa Magharibi."
Tahirou ni mfuasi wa mawazo yanayopendelea utawala wa kiraia uliobadilishwa kwa kuzingatia utamaduni na mila za watu wa Niger badala ya demokrasia inayodaiwa kuwa imejaa rushwa.
"Suala la lini turudi kwenye utawala wa kiraia halitushughulishi," Tahirou anasema kwa TRT Afrika.
"Kile kinachotuhusu ni jinsi tunavyorekebisha nchi hii kuwa taifa. Jinsi gani tunavyounda demokrasia inayolingana na tamaduni na hekima zetu, si kitu kilichoanzishwa na Magharibi?"
Abdou anasema kuwa mchakato wa kurudi kwenye serikali iliyochaguliwa haupaswi kuwa wa haraka ili usije ukawa na matokeo mabaya.
"Kama ningepata nafasi ya kukutana na Jenerali Tchiani ana kwa ana, ningependekeza kujikita katika maridhiano ya jamii. Tunahitaji kila mtu kukaa pamoja na kupanga njia ya mbele," anasema.
