Na Abdulwasiu Hassan
Moustafa Abdoulmoumini, raia wa Niger, mara nyingi hufanya safari kwenda mji mkuu wa Mauritania, Nouakchott, kwa ajili ya biashara, mara kwa mara akichagua njia ya barabara ambayo ina urefu wa kilomita 2,680 kufika ndani ya siku mbili.
Ingawa nchi zote mbili ziko Afrika Magharibi, kufika Nouakchott kutoka Niger ni kazi ngumu kwa mtu yeyote anayesafiri kwa bajeti.
Mgogoro nchini Burkina Faso na Mali, ambapo njia ya ardhini ya haraka inapita, inamaanisha kwamba safari ya barabarani sio chaguo la kwanza, ingawa haiwezi kukwepwa kabisa.
Usafiri wa anga pia sio rahisi. Kama maeneo mengi mengine ndani ya kanda hiyo, hakuna ndege ya moja kwa moja kati ya nchi hizo mbili za Afrika Magharibi. Ndege kutoka Mauritania kwenda Niamey inachukua takriban saa nne.
Hii inamaanisha kwamba Moustafa, na mtu yeyote mwingine anayesafiri kati ya Mauritania na Niger, hawana uwezekano wa moja kwa moja wa usafiri wa anga na chaguo chache halisi.
Wanalazimika kuvumilia safari kwa njia ya barabara kupitia Burkina Faso na Mali, au kulipa zaidi kwa ndege na bado wanatumia masaa zaidi kusafiri kuliko wale wanaotumia gari.
Kuchelewa katika usafiri wa anga
Moustafa anajua kwamba ikiwa atachukua ndege kutoka Nouakchott kwenda Nimey nchini Niger, kwa mfano, itabidi asubiri kwa masaa kadhaa katika nchi ya tatu kabla ya kuendelea na safari yake.
Kwa mtu ambaye anajua mapema kwamba safari yake itasimamishwa kwa muda mrefu na kusababisha kusubiri kwa muda mrefu, mara nyingi hata kwa siku nzima, kuchelewa kunaweza kuzingatiwa wakati wa kuandaa ratiba.
Ni tofauti kabisa wakati msafiri anatambua katikati ya safari madhara ya kukosa uhusiano mmoja uliosababishwa na mazingira yasiyoweza kudhibitiwa.
"Usiwe na mshangao ikiwa, ukifika uwanjani, utaambiwa kuwa ndege yako imefutwa," anasema Waziri wa zamani wa Niger Mahaman Laouan Gaya, ambaye anasafiri mara kwa mara ndani ya Afrika Magharibi.
"Imenitokea mara tatu. Katika Lomé (Togo), tuliarifiwa kwamba hakukuwa na uhusiano wa ndege kwa sehemu iliyobaki ya safari yetu!" anasema.
Ukosefu wa ndege za mara kwa mara na moja kwa moja kati ya maeneo mbalimbali pia unafanya usafiri ndani ya Afrika Magharibi kuwa ghali zaidi kuliko inavyopaswa kuwa.
"Haihitaji kusemwa kuwa uhaba wa ndege za kibiashara unaongeza gharama ya tiketi. Maeneo ambapo kuna mzunguko na utaratibu wa ndege (Kaskazini mwa Afrika, Kusini mwa Afrika, na sehemu nyingine nje ya Afrika)," Gaya anasema TRT Afrika.
Si tu kwamba uzalishaji unakumbwa kwa ujumla na muda mrefu wa usafiri na wakati uliopotea katika viwanja vya ndege kusubiri ndege zinazopangwa tena, tatizo hili pia linawazuia watu wengi kutojenga fursa za biashara ndani ya Afrika Magharibi.
Vikwazo barabarani
Kuchukua njia ya ardhini ni chaguo kwa wale ambao hawako tayari kwa mawazo na kuchelewa ambayo yanakuja na usafiri wa anga.
Ingawa moja ya malengo ya kikundi cha kikanda, Jumuiya ya Kiuchumi ya Nchi za Afrika Magharibi (ECOWAS) ni "eneo lililojumuishwa ambapo idadi ya watu hufurahia uhuru wa kusafiri", wataalam wanasema kwamba mtazamo wa ukoloni wa zamani na vizuizi vya utawala na usalama bado vinazuia uhuru wa kusafiri ardhini.
"Wakati tulipokuja hapa awali, tulitumia siku 13 barabarani," Yusuf Mohammed, M-Naigeria anayefanya biashara huko Nouakchott, anaeleza kwa TRT Afrika. "Maranyingine ukitoka Nigeria na Niger, safari inakuwa ngumu."
Yusuf anadai kuwa mara nyingine maafisa barabarani wanapora pesa kutoka kwa abiria, hata kiasi cha kuishia kutoa zaidi ya nauli yao kwa watu wenye sare.
"Katika kila kituo cha polisi, lazima ulipe," anasema. "Baadhi wanaweza hata kukulaumu kwa kosa lao na kuwataka ulipe," anaongeza.
Kwa bahati nzuri, mara tu msafiri anapomaliza taratibu za uhamiaji na forodha kwenye mpaka, ni rahisi kuhamia bila kuombwa rushwa.
Msongamano
Wataalam wanasema matatizo wanayokabiliana nayo Waafrika Magharibi wakati wanasafiri kwa njia ya barabara ndani ya kanda hiyo yanayo athari kubwa zaidi ya nchi.
"Matatizo yanayokabiliwa barabarani yamekuwa changamoto kwa biashara ya usafiri wa anga. Watu hawataki kwenda nchi hizi, kutokana na uzoefu wao barabarani," mchambuzi wa anga Olumide Ohunayo anasema TRT Afrika.
Tatizo hili linachanganywa na chaguzi chache za ndege zinazopatikana kwa Waafrika Magharibi milioni 430.
Ingawa Afrika inachangia asilimia moja tu ya usafiri wa anga, kulingana na utafiti wa Benki ya Dunia, wachambuzi wanasema uhusiano wa ndege ni dhaifu zaidi katika Afrika Magharibi kuliko katika Afrika Kaskazini na Kusini.
Mzunguko dhaifu wa uhusiano wa barabara na anga ndani ya kanda hiyo unapunguza mwingiliano kati ya watu wa Afrika Magharibi na uwezo wao wa kufanya biashara pamoja.
Njia ya kutatua
Ikiwa uhusiano duni katika Afrika Magharibi utaendelea kuwepo, utaathiri utekelezaji wa wazo la kikanda la eneo lisilo na mipaka linalolenga kuinua maisha ya Waafrika Magharibi.
Wataalam wanaamini serikali za kanda hiyo zinahitaji kujitolea zaidi katika kutekeleza itifaki za Jumuiya ya Kiuchumi ya Nchi za Afrika Magharibi.
"Tunahitaji kukubali kwamba itifaki zote ambazo tumesaini kama wanachama wa ECOWAS zinapaswa kwenda zaidi ya nyaraka tu. Lazima ziwe zimefanywa itifaki, ambapo watu wanaweza kuondoka nchi moja katika kanda na kuingia nchi nyingine bila usumbufu wowote," anasema Olumide.
Suala lingine ambalo wataalam wanasema linahitaji kushughulikiwa ni kodi zisizoruhusiwa, zilizokusudiwa kulinda ndege za ndani kutokana na ushindani wa ndege za kigeni.
Kodi zinazotozwa kwa ndege zinapitishwa kwa abiria, ambayo inafanya ndege ziwe ghali zaidi kuliko inavyopaswa kuwa.
Wamiliki wa biashara ndogo kama Moustafa na Yusuf wanatarajia siku ambayo wataweza kusafiri katika Afrika Magharibi kwa urahisi ambao hautawagharimu mali.
Wanaamini kuwa hii sio tu itafanya maisha yao kuwa rahisi na yenye mafanikio zaidi, bali pia itanufaisha uchumi wa kanda hiyo.
