Na Mehmet Cem Oğultürk
Uchaguzi wa kwanza wa rais wa Donald Trump ulishangaza ulimwengu, na sera yake ya kipekee ya mambo ya nje iliathiri nchi zaidi ya washirika karibu zaidi wa Marekani.
Na hata hivyo, mara kwa mara katika kipindi chote cha urais wake na hata hadi sasa, Afrika—inayotambuliwa na wengi kama bara la kesho lenye uwezo mkubwa—ni nadra kujitokeza katika hisia za umma au vipengele vya ajenda za sera.
Wakati wa muhula wake wa kwanza, sera ya Trump ya Afrika ilionekana kuwa ya kubahatisha na isiyo na mwelekeo. Hata hivyo, wakati uchaguzi wake wa marudio unakaribia, swali linazuka: Je, Afrika itakuwa na nafasi gani katika muhula ujao wa Trump, na hii itaathiri vipi utulivu katika bara na maslahi ya Marekani?
Kushindana na Uchina
Trump alipowania wadhifa huo kwa mara ya kwanza, alitoa kauli chache kuhusu Afrika, na kuacha ufahamu mdogo kuhusu msimamo wake kuelekea bara hilo. Mara baada ya kuchaguliwa, umakini wake ulielekezwa kwenye usalama, haswa juhudi za kukabiliana na ugaidi katika mataifa fulani ya Kiafrika.
Hii ilijumuisha kuchagua kwa Trump malengo ya muda mfupi ya ulinzi, badala ya utambuzi wa mahitaji mengi ya Afrika, ambayo ni pamoja na ukuaji wa uchumi na usaidizi wa kibinadamu.
Sababu muhimu katika mtazamo wa Trump kuhusu Afrika ilikuwa Uchina. Akiitazama Afrika kupitia vita vyake vya kibiashara na China, Trump alifuatilia kwa karibu uhusiano wa kibiashara wa Afrika na Beijing.
Hata hivyo, badala ya kutoa njia mbadala chanya kwa mataifa ya Kiafrika, mbinu yake (iliyojikita zaidi katika kushindana na China) iliweka pembeni ushawishi wa Marekani na kusababisha ukosoaji kwamba alidharau uwezo wa Afrika.
Nadharia ya 'Amerika Kwanza'
Msimamo wa Trump wa "Amerika Kwanza" pia unaweka mipaka katika uhusiano wa kiuchumi na Afrika. Sheria ya Ukuaji na Fursa barani Afrika (AGOA), mpango uliozinduliwa wakati wa uongozi wa Rais wa zamani Barack Obama wa kuimarisha mauzo ya nje ya Afrika, ulipuuzwa wakati wa utawala wa Trump.
Trump alionyesha nia ndogo ya kuunda mikataba mipya ya kibiashara na nchi za Afrika, akiashiria kwamba kupanua uhusiano wa kiuchumi kati ya Marekani na Afrika haikuwa kipaumbele. Msimamo huu ulizuia fursa za ukuaji kwa pande zote mbili.
Ushirikiano wa kijeshiWakati utawala wa Trump ulipuuza uhusiano wa kiuchumi na Afrika, ulidumisha ushirikiano wa kijeshi, haswa katika maeneo yanayopambana na ugaidi, kama vile Sahel na Somalia.Marekani iliunga mkono hatua za kukabiliana na ugaidi, ikijiweka kama mhusika mkuu katika kupambana na makundi mbalimbali yakiwemo Al Shabab nchini Somalia, washirika wa Daesh katika Sahel na Boko Haram nchini Nigeria, hasa kupitia mashambulizi ya anga, mafunzo na ushirikiano wa kijasusi na vikosi vya ndani na vya kikanda.
Hata hivyo, mtazamo wa Trump unaozingatia usalama haukushughulikia masuala ya kina ya kijamii na kiuchumi barani Afrika, na kuifanya kuwa suluhisho la muda mfupi badala ya suluhu la kudumu.
Vita Baridi Vipya?
Hivi karibuni, Afrika imevutia hisia kubwa kutoka kwa mataifa yenye nguvu duniani, huku China na Urusi zikipiga hatua kubwa.
Wakati utawala wa Trump ulitazama ushawishi unaokua wa Uchina kwa wasiwasi, haukutoa njia mbadala thabiti. Kupitia uwekezaji katika miundombinu ya Afrika na ushirikiano wa kifedha, China imeendeleza uwepo mkubwa, wakati Urusi imepanua ushawishi wake kupitia mikataba ya kijeshi.
Kwa mtazamo wa "Amerika Kwanza", sera ya Trump ilishindwa kuzuia ushawishi wa China na Urusi barani Afrika, na kugeuza bara hilo kuwa uwanja muhimu katika siasa za kijiografia za ulimwengu. Ukosefu wa ushiriki wa Trump unahatarisha kuiacha Marekani nje.
Ili Marekani iendelee kuwa muhimu, utawala wa Trump unapaswa kutambua Afrika kama mshirika wa kimkakati, kusawazisha maslahi ya usalama na uwekezaji katika mipango ya kiuchumi, kisiasa na kijamii.
Aidha, Trump anapaswa kulenga mtazamo mpana zaidi na thabiti kuelekea Afrika. Kwa kutambua umuhimu wa Afrika katika siasa za kijiografia za kimataifa na kuimarisha ushirikiano, Marekani inaweza kujiimarisha tena kama mshirika wa kutegemewa na mamlaka yenye ushawishi katika bara. Huku kukiwa na ongezeko la ushindani wa kimataifa, Marekani haiwezi kumudu kupuuza umuhimu wa kimkakati wa Afrika. Kujenga ushirikiano wa kidiplomasia, kiuchumi na kijeshi na mataifa ya Afrika ni muhimu ili kupata ushawishi wa Marekani na kuendelea kuwa na ushindani katika eneo hili muhimu.
Mwandishi, Mehmet Cem OĞULTÜRK kwa sasa anahudumu kama Mkurugenzi wa Kituo cha Africa Application and Research and Centre, katika Chuo Kikuu cha Istanbul Aydın na kama Mkuu wa Idara ya Sayansi ya Siasa na Uhusiano wa Kimataifa. Alihitimu kutoka Chuo cha Kijeshi cha Uturuki mnamo 1993. Alikuwa Mkuu wa Ofisi ya Uhusiano na Kaimu Kamanda wakati wa awamu ya kuanzishwa kwa Kituo cha Mafunzo ya Kijeshi cha TURKSOM nchini Somalia mnamo 2016-2017.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi hayawakilishi lazima maoni, mitazamo na sera za uhariri za TRT Afrika.
