Na Patrick Wanjohi
Bara la Afrika linahitaji kutokuwa na mipaka kikamilifu kiuchumi leo ili biashara iweze kustawi.
Mipaka ni hatari kwa maendeleo ya kiuchumi. Mazingira ya biashara yanazidi kuwa yasiyofaa kwa biashara ambayo inalazimika kukabiliana na kulipa ushuru kwa bidhaa zao kuvuka mipaka katika bara.
Pia haina maana ya kiuchumi kwako kuomba na kulipia visa kutembelea nchi nyingine ya Kiafrika.
Zaidi ya hayo, wazo hilo bunifu ulilonalo linaweza kuwanufaisha Waafrika wengi zaidi ikiwa lingekumbatiwa kwa wepesi bila vikwazo.
Rais wa zamani wa Ghana, Kwame Nkrumah, katika insha yake ya mwaka 1968 iliyoitwa "Kwa nini Afrika Lazima Iungane", alisema, "Tukikubali kutenganishwa, tutatawaliwa tena na kupekuliwa mmoja baada ya mwingine."
Kwa juu juu, kuvunjwa kwa mipaka ya kiuchumi kunaonekana kuwa sawa zaidi na sahihi kisiasa, lakini kwa kweli, ni kazi ngumu ambayo lazima itimie. Leo, kuna masuluhisho ya kweli na ya vitendo yenye thamani ya kuishinikiza na kushawishi serikali yako.
Swali ni je, nchi zote barani Afrika zitafunguana vipi mipaka yao kwa kufanya biashara bila kuhatarisha maendeleo yao ya ndani ya uchumi, pamoja na kudumisha mambo kama vile usalama wa ndani na kuwainua raia wao kunufaika kwanza?
Umoja wa Afrika unasema suluhisho liko katika Eneo Huru la Biashara la Bara la Afrika (AfCFTA). Kazi ya kutekeleza hili liwe kweli inaendelea.
Ushirikiano wa kikanda
Kwa kifupi, mkataba wa AfCFTA unalenga kubadilisha bara la Afrika kuwa soko moja huria la biashara ya bidhaa na huduma.
Zaidi ya Waafrika bilioni 1.3 wanapaswa kununua na kuuza bidhaa zao kwa uhuru bila vikwazo na kufaidika na ukubwa wa soko wenye thamani ya zaidi ya $3.4 trilioni. Wazo hilo, ambalo lilianza kutekelezwa tarehe 30 Mei 2019, linalenga kuingiza watu hawa kama soko kubwa la kukuza biashara ya ndani ya Afrika.
Ikiwa itatekelezwa kikamilifu, hii ni hatua muhimu ya kufikia Afrika isiyo na mipaka kiuchumi. Moja ya kanuni za AfCFTA ni kuondoa ushuru na vikwazo visivyo vya ushuru kwa bidhaa na huduma za biashara. Mkataba huo bado haujatekelezwa kikamilifu na mataifa kadhaa ya Afrika. Pamoja na kikwazo hiki, bado kuna mafanikio yanayopatikana, ambayo ni viashiria vya wazi kuwa hili ni wazo zuri kwa biashara za Kiafrika.
Andrew Mold, Kamisheni ya Kiuchumi ya Umoja wa Mataifa kwa Mkuu wa Kikundi cha AfCFTA barani Afrika katika Ofisi Ndogo ya Kanda ya Afrika Mashariki, anasema kuwa utafiti unaonyesha sekta kama vile sekta ya kilimo, viwanda na huduma zina uwezo mkubwa wa ukuaji.
"Kazi ya kuiga ya UNECA inapendekeza ongezeko la 35-36% katika biashara ya ndani ya Afrika, lakini ukiangalia sekta ya chakula cha kilimo, kwa mfano, unaona ongezeko litakuwa karibu 50%, na biashara ya huduma itaongezeka kwa 40%. vilevile, mara tu tutakapokuwa na utekelezaji kamili wa makubaliano,” alisema Dk Mold.
Hii ni habari njema, haswa ikiwa uko katika tasnia ya kilimo. Sekta ya kilimo barani Afrika inawakilisha 15% ya Pato la Taifa la bara, lenye thamani ya takriban dola bilioni 100.
Kwa hivyo, habari njema kwako ni kwamba ikiwa nchi yako na majirani zake watapunguza kikamilifu vizuizi visivyo vya ushuru, kama vile ushuru wa kuuza nje na marufuku kutoka nje, na pia kupunguza gharama za uzalishaji wa ndani, gharama zako za uzalishaji zitashuka, na hiyo inamaanisha faida zaidi na nafasi. kwa upanuzi na ajira kwa watu wengi zaidi. Ndivyo ilivyo si kwa kilimo tu bali kwa viwanda vingine vyote pia.
Nguvu ya pamoja
Umoja wa Afŕika unasema mafanikio ya AfCFTA yanategemea sana mienendo huru ya watu. Takwimu zake zinaonyesha kuwa wakati nchi 32 wanachama wa AU zimetia saini itifaki ya watu kusafiri huru, ni nchi nne pekee ambazo zimeidhinisha. Hii inarudi kwenye utashi wa kisiasa wa viongozi wa Kiafrika.
Kuendeleza biashara yako kunahitaji kusonga kwa uhuru, kuuza bidhaa yako, kutafuta fursa, kuweka alama, na kuunganishwa na wengine. Maendeleo zaidi ya sekta ya utalii lazima yawe kipaumbele cha kwanza.
Jumuiya ya Afrika Mashariki, kwa mfano, imepiga hatua katika hili. Mkenya anaweza kuingia Uganda kwa kutumia kitambulisho chake pekee, na Mganda anaweza kufanya vivyo hivyo anapozuru Kenya. Hakuna visa inahitajika.
Kenya imepiga hatua zaidi kukomesha mahitaji ya viza na badala yake ilianzisha Uidhinishaji wa Kielektroniki wa Kusafiri (ETA), ambao unawahitaji wasafiri kupata idhini ya mtandaoni kwa ada ya kufikia nchi hiyo.
Hata hivyo, bado inasamehe baadhi ya nchi za Kiafrika katika ada hii ya ETA, kwa kuwa zimehitimisha mikataba ya kukomesha visa au kutia saini mikataba ya nchi mbili ya kusamehewa na serikali ya Kenya. Hizi ni pamoja na Comoro, Afrika Kusini, Ethiopia, Congo, Eritrea, na Msumbiji.
Kitendo hiki cha nia njema kinaweza kuchochea sana sekta ya utalii ikiwa kitapitishwa katika bara zima. Kwa kuwa utalii ni miongoni mwa maeneo matano ya kipaumbele chini ya AfCFTA, wataalam wanapendekeza utalii hurahisisha ushirikiano wa kikanda na kwa usawa hufanya biashara kustawi.
Geoffrey Manyara, Afisa wa Masuala ya Uchumi wa UN ECA, sehemu ya Miradi ya Kikanda ya SRO-EA-Sub, anasema utafiti wao unaonyesha uwiano kati ya utalii na biashara.
"Utalii ndio unaochochea biashara, na kwa kukupa mfano, mmoja wa wafanyabiashara wakubwa waliokuja Rwanda wakati fulani nyuma alikuja Rwanda kama mtalii lakini akagundua kuna fursa huko, na sasa ndiye anayeongoza kwa kuuza nje," alisema. Manyara.
Njia moja ambayo urahisishaji huu wa utalii unaweza kutokea pia ni kupitia Anga Huria. Mashirika ya ndege ya Afrika kama Kenya Airways, Ethiopian Airlines, na RwandAir yanaweza kushirikiana kwa kiasi badala ya kushindana kabisa. Hii ina maana ya kupunguza nauli za ndege na malipo ya usafirishaji wa mizigo katika bara zima.
Soko la Usafiri wa Anga la Afrika (SAATM), nguzo ya utangamano na biashara ya ndani ya Afrika, lilizinduliwa na Umoja wa Afrika tarehe 28 Januari 2018.
Mwenyekiti wa Tume ya AU, Moussa Faki Mahamat, alisema anga iliyo wazi itasababisha "ongezeko la upatikanaji wa ndege na muunganisho mkubwa wa kikanda kati ya miji mbalimbali, vituo vya kibiashara, na maeneo mengine muhimu barani Afrika, sio miji mikuu pekee.
Zaidi ya hayo, kutakuwa na punguzo kubwa la bei za tikiti za ndege na kupunguza muda wa safari, kutokana na kuondolewa kwa mabadilishano yasiyo ya lazima na nyakati za kuwekelea kwenye viwanja vya ndege.
Zaidi ya nchi 30 za Afrika zimetia saini itifaki hiyo lakini utekelezaji bado ni changamoto.
Kutokana na wingi wa sarafu katika bara, dola sasa inafanya kazi kama wakala katika biashara ya Afrika. Ikiwa nchi yako ya asili inaweza kushirikiana na wengine kuanzisha sarafu moja ya Kiafrika inayoungwa mkono na maliasili ya bara hili, sarafu ya biashara itakuwa thabiti.
Hii ingerahisisha biashara, na kurahisisha Mmisri kufanya biashara na Mwafrika Kusini au kwa Mrundi kufanya biashara na Mliberia bila wasiwasi wa vizuizi vya Forex.
Zaidi ya hayo, lazima uboresha ujuzi wako wa mawasiliano ikiwa unataka kufanikiwa katika biashara yako. Kwa hiyo, bara linahitaji lugha ya pamoja. Iwe ni Kiswahili, Kihausa au Kiyoruba, ni lazima tujifunze kukitumia haraka kuwasiliana na kufanya biashara.
Sasa una vipengee vinavyohitajika ili kubadilisha kampuni yako kuwa franchise wakati Afrika inapofikia lengo la kiuchumi la Agenda 2063. Mipaka ya kiuchumi inahitaji kuvunjwa sasa; AfCFTA inaeleza hilo kwa uwazi kabisa, lakini hatua hiyo kubwa ya kuelekea soko moja lazima isukumwe na serikali yako.
Kulingana na Sekretarieti ya AfCFTA, nchi 54 za Afrika zimetia saini mkataba huo, na 48 zimeweka hati zao za kuridhia. Ikitekelezwa vyema, AU inasema watu milioni 30 wataondolewa katika umaskini uliokithiri, na kwako wewe mfanyabiashara, utavuna zaidi.
Wakati wa kuchukua hatua ni sasa. Kama Rais Kwame Nkrumah alivyosema katika insha yake: “Sisi katika Afrika hatuwezi kusubiri; hatuthubutu kungoja hadi tuzungukwe na maangamizi yetu kwa kushindwa kutumia fursa hiyo kuu, na kufikia mwito wa saa bora zaidi ya Afrika.
Mwandishi, Patrick Wanjohi, ni mshauri wa mawasiliano aliyeunganishwa na Wakfu wa African Capacity Building Foundation, taasisi inayoongoza barani Afrika kwa maendeleo ya uwezo, inayoungwa mkono na nchi wanachama wa Umoja wa Afrika.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni, maoni na sera za uhariri za TRT Afrika.
