Na
Sylvia Chebet
Mwaka wa 1996, jua la wastani lilikua linawaka katika mji wa Lappeenranta huko Finland huku Martin Keino, mwanariadha chipukizi kutoka Kenya, alipokuwa akishiriki mbio za mita 1,500 kwenye mashindano yaliyojaa nyota wengi.
Bila kujua, kila hatua aliyopiga ilikuwa ikiangaliwa kwa karibu. Alipofika kwenye mstari wa kumalizia, akishusha pumzi, alivutwa kando na kutakiwa kukimbia tena katika mbio nyingine.
Wakati huu, kazi yake ilikuwa kuongoza kasi kwa mwenzake na nyota mwenzake anayeinukia Daniel Komen.
"Yeye (Daniel) alikuwa akitafuta rekodi ya dunia ya maili mbili huku mimi nikiwa nimemaliza kukimbia mbio zangu za mita 1,500 nusu saa mapema," Martin, mtoto wa bingwa wa Olympian Kipchoge Keino, aliambia TRT Afrika.
Ingawa hakuchoka, ombi hilo gumu, la dakika ya mwisho lingemlazimu ajikaze kwa bidii zaidi.
"Kwa hivyo, ndio, niliruka na kumsaidia kwa nusu ya kwanza ya maili mbili, na akaishia kuvunja rekodi iliyopo," anakumbuka Martin.
Lilikuwa jambo la kustaajabisha kwa mwanariadha mchanga akiwa katika miaka miwili tu kwenje tajruba hio, kama ilivyokuwa hapo awali kwa Daniel, mvunja rekodi.
"Tukio hilo lilinifungulia milango. Watu waligundua kuwa nilikuwa mzuri katika uongozaji wa kasi. Wakimbiaji wote wa juu wa kati na wa masafa marefu wa wakati huo - kutoka kwa Daniel hadi Mkenya Paul Tergat na Muethiopia Kenenisa Bekele - wangeniomba niwe muongoza kazi wao kila walipokuwa wakitafuta rekodi za dunia," anasema Martin.
Mwanariadha wa aina yake
Baada ya muongo mmoja, ustadi, kasi na nguvu za Martin zilisaidia kuunda rekodi saba za dunia na kuongeza mwelekeo mpya wa kuwa mwanariadha mtaaluma.
"Jambo lilikuwa kwamba ikiwa ungetaka kushinda katika shindano, ungeomba huduma yangu, na ningesaidia kufanikisha," anakumbuka mwanariadha huyo wa zamani wa miaka 53.
Siri katika riadha ni kwamba una hatari ya kuchoka ikiwa utaanza haraka sana. Anza polepole, na baadae utazidisha mwendo.
Sanaa ya kukimbia mbio vizuri iko katika muongozo wa kasi.
Martin alikuwa miongoni mwa wanariadha ambao walionekana kuwa na saa ya ndani ambayo ilimsaidia kuweka kasi kwa wanariadha waliovunja rekodi kufikia uwezo wao wa juu zaidi.
"Nilikuwa muongoza mwendo, na hilo ndilo unalohitaji kati ya mbio za masafa marefu - ili kuweza kukimbia kwa usawa iwezekanavyo, katika suala kudhibiti kasi kwa mizunguko mitatu hadi saba au 12," anafafanua.
"Mwisho wa safari yangu katika kukimbia, rekodi saba za dunia nilizoweka zilikua kwa sababu ya uthabiti na muendelezo."
Tuzo la muongoza kasi
Katika mchezo ambao muhimu ni kushinda medali tu, ni nini kilimsukuma Martin kuwa mwanariadha ambaye hangepanda kupanda juu ya jukwaa, hata afanye nini?
Ni mantiki kutafuta medali ya dhahabu. Baada ya yote, hiyo ndiyo tuzo, na umaarufu unaoletwa unastahili kuthaminiwa, lakini katika kazi yake kama muongoza kasi, mahitaji makubwa ya huduma zake yalihakikisha kwamba kila wakati alihisi kujumuishwa.
"Ilikuwa faida kubwa, na ningelipwa sawa na mtu wa pili aliyemaliza mbio," Martin anaiambia TRT Afrika.
"Hiyo itakuwa kati ya $15,000 hadi $20,000 ikiwa rekodi zingevunjwa, na ingekuja na bonasi, ambazo zingekuwa karibu sawa na malipo."
Mvunja rekodi pia angerundika pesa za ziada ili kutoa shukrani.
Kama muongoza kasi, Martin alihitaji kufanya nusu au robo tatu ya mbio. Alistahili kukimbia katika mbio nyingi kadri alivyochagua, tofauti na wanariadha ambao wangeweza tu kushindana katika matukio maalum.
Wakati akiwa kwenye kilele cha uwezo wake, Martin alikimbia hadi mbio 20 kwa mwaka. "Ingawa malipo yangu yalikuwa makubwa, wangenilipa zaidi ikiwa ningeuliza," anasema.
Utawala wa teknolojia
Mashindano ya kuweka rekodi machache sana katika riadha ya siku hizi, na mchezo wa kuongoza kasi pia umebadilika kwa njia zaidi ya moja.
"Teknolojia inakaribia kuondoa uongozaji wa kasi," anasema Martin.
"Wanariadha sasa wanafuata taa zilizowekwa tayari kwa kasi fulani. Wanajua kwamba ikiwa wako mbele ya taa, wako mbele ya rekodi."
Hata hivyo, kuwa na mtu mwingine mbele kunavutia zaidi wanariadha wa juu wanaolenga rekodi.
"Ni rahisi kumkimbiza mtu badala ya kufukuza taa na kukabiliana na hali ya upepo na mvua," anasema Martin.
Kivuli cha nguli
Kuingia kwa Martin katika riadha kulizua shauku kubwa, si kwa sababu tu ya ustadi wake bali pia kutokana na udadisi wa umma kuhusu kama alikuwa kivuli cha babake.
Babake Kipchoge Keino, alikuwa gwiji katika mbio za masafa marefu, akiwa ameshinda medali za dhahabu za Olimpiki katika mashindano ya mita 1,500 mwaka wa 1968 na mbio za mita 3,000 za kuruka viunzi mwaka 1972.
Kuwa mtoto wa baba mashuhuri kulimaanisha matarajio yalikuwa makubwa, lakini Martin kwa bidii alikua mtu wake mwenyewe, akijenga sifa kama muongoza kasi wa kimataifa.
"Nililazimika kuondoka, na mwishowe, nilifanikiwa kupata rekodi zote za familia," anasema Martin, akionyesha mafanikio ya karibu miaka 40 baada ya baba yake kustaafu.
"Nilikimbia kwa kasi zaidi kuliko yeye kwa sekunde moja katika mita 1,500 na kwa takriban sekunde 10 katika mita 5,000," anadokeza.
Katika umri wa miaka 33, Martin alistaafu kutoka kwa riadha kitaaluma na aliingia katika sekta ya soko la michezo. Anaendelea kuongoza kasi na Elan, ingawa katika sekta tofauti.
