Uganda imeanzisha kampeni ya kitaifa ya chanjo ya homa ya manjano, kusaidia kuwalinda wananchi wake dhidi ya ugonjwa unaoenezwa na mbu ambao umekuwa tishio kwa muda mrefu.
"Kufikia mwisho wa Aprili, Mamlaka ya Uganda ilikuwa imechanja watu milioni 12.2 kati ya watu milioni 14 waliopangwa kuchanjwa," Dkt. Michael Baganizi, afisa anayehusika na chanjo katika wizara ya afya, alisema.
"Uganda sasa imeshurutisha kila mtu anayesafiri kuelekea au kutoka nchini humo kuwa na kadi ya chanjo ya homa ya manjano, na kuifanya kuwa kanuni ya kimataifa ya afya," Baganizi alisema.
Mamlaka ya Uganda inatumai kuwa hatua hiyo litalazimisha watu zaidi kupata chanjo ya homa ya manjano. Hata hivyo, baadhi ya watu bado wanasitasita kupata chanjo hiyo.
Chanjo ya dozi moja inatolewa bila malipo kwa wananchi wa Uganda wenye umri kati ya 1 na 60.
Vituo vya chanjo katika mji mkuu, Kampala, na kwengineko vilijumuisha shule, vyuo vikuu, hospitali na vitengo vya serikali za mitaa.
Hapo awali, wananchi wa Uganda kwa kawaida walilipa dola 27 kupata chanjo hiyo kwenye kliniki za kibinafsi.
Uganda, yenye watu milioni 45, ni mojawapo ya nchi 27 katika bara la Afrika zilizoorodheshwa kuwa katika hatari kubwa ya kuzuka kwa homa ya manjano. Kulingana na Shirika la Afya Duniani (WHO), kuna takriban kesi 200,000 na vifo 30,000 ulimwenguni kila mwaka kutokana na ugonjwa huo.
Husababishwa na kuumwa na mbu
Mlipuko wa hivi majuzi nchini Uganda uliripotiwa mapema mwaka huu katika wilaya za kati za Buikwe na Buvuma.
Homa ya manjano husababishwa na virusi vinavyoenezwa na kuumwa na mbu waliyoathirika. Maambukizi mengi hayaonyeshi dalili.
Kulingana na Shirika la Afya Duniani, dalili ya homa ya manjano, zinaweza kujumuisha homa, maumivu ya misuli, maumivu ya kichwa, kukosa hamu ya kula na kichefuchefu au kutapika.
Mpango wa Uganda wa chanjo ni sehemu ya mkakati wa kimataifa uliozinduliwa mwaka 2017, na WHO na washirika kama vile shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto na la kupigana na homa ya manjano ifikapo 2026.
Lengo ni kuwalinda karibu watu bilioni moja barani Afrika na Marekani.
Mamia ya dozi hubakia bila kutumika
Kulingana na tathmini ya wastani, ambayo matokeo yake yalichapishwa mwaka jana, iligundua kuwa watu milioni 185 katika nchi zilizo hatarini zaidi za Kiafrika walikuwa wamepewa chanjo hapo Agosti 2022.
Nchini Uganda, watu wengi hupata homa ya manjano wanaposafiri kwenda nchi kama vile Afrika Kusini ambazo zinahitaji uthibitisho wa chanjo wanapowasili.
James Odite, muuguzi anayefanya kazi katika hospitali ya kibinafsi ambayo imeteuliwa kama kituo cha chanjo katika kitongoji cha mji mkuu, Kampala, alisema kwamba mamia ya dozi zimesalia bila kutumika baada ya kufungwa kwa usambazaji wa chanjo ya homa ya manjano.
Zitatumika katika kampeni kubwa ya siku zijazo.
'Chanjo zilizoisha muda wake', miongoni mwa masuala yaliyoibuliwa na watu wanaositasita kupata chanjo, ilikuwa ni kama "serikali inataka kuwapa chanjo ambazo muda wake wa matumizi umeisha," Odite alisema.
Baganizi, afisa wa chanjo, alisema serikali ya Uganda imewekeza katika vikao vya "uhamasishaji" wa jamii, ambapo maafisa huwaambia watu kwamba chanjo huokoa maisha.
