Na Abdulwasiu Hassan
Kujumuishwa kwa Ethiopia na Misri pamoja na Argentina, Saudi Arabia, Imarati na Iran katika jumuiya iliyopanuliwa ya BRICS iliyotangazwa siku ya Alhamisi kwenye mkutano wa kilele wa kundi hilo nchini Afrika Kusini kunaonyesha utaratibu tofauti na unaojumuisha ushirikiano wa nchi zinazoendelea kiuchumi.
Rais Cyril Ramaphosa wa Afrika Kusini, ambaye alitoa tangazo hilo, alisema uanachama wa washiriki sita wapya katika umoja huo utaanza Januari 2024.
Kwa Ethiopia, kilele cha mabadiliko ya polepole lakini yasiyoweza kuepukika kwa uanachama wa BRICS ni alama ya mabadiliko makubwa ambayo Waziri Mkuu Abiy Ahmed Ali alielezea kama "wakati mzuri".
"Ethiopia iko tayari kushirikiana na wote kwa ajili ya utaratibu unaojumuisha na wenye mafanikio wa kimataifa," alichapisha kwenye X, zamani lilijulikana kama Twitter.
Rais Mohammed bin Zayed Al Nahyan wa Falme za Kiarabu alishiriki furaha na shauku ya Ali.
"Tunaheshimu uamuzi wa uongozi wa BRICS ya kuamua kujumuishwa kwa UAE kama mwanachama wa kikundi hiki muhimu," aliandika kwenye X.
Iran, ambayo ilitaja kujumuishwa kwake katika kundi hilo kama "ushindi wa kimkakati" kwa sera yake ya nje baada ya kukabiliwa na vikwazo vya Magharibi kwa miaka mingi.
Ukuta wa BRICS
BRICS ni kifupi kilichotokana na "BRIC", iliyobuniwa mwaka wa 2001 na mwanauchumi wa Goldman Sachs, Jim O'Neil, kuashiria nchi nne zinazoendelea zenye uwezo mkubwa wa ukuaji - Brazil, Urusi, India na Uchina.
Ongezeko la Afrika Kusini mwaka 2010, ambalo lilileta "S" kwa "BRIC", kulifanya jumuiya inayowakilisha takriban 40% ya watu wote duniani na karibu 25% ya uchumi wa dunia inayotafuta niche mpya ya kifedha isiyo na utawala wa Magharibi.
Mnamo mwaka wa 2006, mawaziri wa mambo ya nje wa nchi nne za kwanza katika kundi hilo walianza mkutano usio rasmi ambao ulipelekea mkutano rasmi wa mwaka 2009 kabla ya Afrika Kusini kuruhusiwa kuingia.
Katika mkutano wa marais wa mwaka huu, viongozi wote wa nchi za BRICS walikuwa Afrika Kusini, isipokuwa Rais Vladimir Putin wa Urusi, ambaye alijiunga na mkutano huo kupitia mtandao lakini waziri wake wa mambo ya nje Sergei Lavrov alihudhuria yeye mwenyewe.
"India daima imekuwa ikiamini kwamba kuongezwa kwa wanachama wapya kutaimarisha BRICS zaidi kama shirika na kutoa juhudi zetu za pamoja msukumo mpya," Waziri Mkuu Narendra Modi wa India alisema katika mkutano huo.
Rais Xi Jinping wa Uchina alielezea upanuzi wa kundi hilo kuwa ni hatua ya "kihistoria" inayoonyesha dhamira ya nchi za BRICS kwa umoja na ushirikiano na mataifa mengine yanayoendelea.
Katika hotuba iliyorekodiwa kwenye mkutano wa BRICS, rais wa Urusi Vladimir Putin alisema kundi hilo liko mbioni kukidhi matarajio ya idadi kubwa ya watu duniani.
"Tunashirikiana katika kanuni za usawa, usaidizi wa ushirikiano, na kuheshimu maslahi ya kila mmoja wetu, na hii ndiyo kiini cha mwendo wa kimkakati wenye mwelekeo wa siku za usoni wa chama chetu, kozi inayokidhi matakwa ya sehemu kuu ya jumuiya ya dunia, wanaoitwa walio wengi duniani," Putin alisema.
Mipango ya Muda Mrefu
Wachambuzi wanaamini kuwa muungano huo wa kiuchumi uliopanuliwa unaweza kubadilisha jinsi mambo yanavyofanya kazi katika ufadhili wa kimataifa.
"Muungano huu wa kimataifa sasa utakuwa chombo chenye nguvu na kiwango kikubwa zaidi cha Pato la Taifa," Dkt. Isa Abdullahi wa Idara ya Uchumi katika Chuo Kikuu cha Kashere, Nigeria aliiambia TRT Afrika.
"Inachoonyesha ni kwamba tutakuwa na mwelekeo mpya wa kimataifa, na utaratibu mbadala wa kifedha wa kimataifa."
Kwa upande mwingine matarajio ya BRICS yanakabiliwa na changamoto kubwa kutoka kwa wale wanaosimamia fedha za kimataifa kwa sasa.
"Haitakuwa rahisi kwa BRICS kujiendeleza kwa njia hii, bila shaka, bila kuwa na changamoto kutoka kwa mashirika ya jadi kama vile IMF, Benki ya Dunia, Klabu ya Paris, Klabu ya London na kadhalika," Dkt. Abdullahi alisema.
"Habari njema ni nguvu ya pamoja ya kifedha ya shirikisho lililopanuliwa la nchi zinazoendelea kiuchumi. Pamoja na wanachama wapya kama Saudi Arabia huja kiasi kikubwa cha fedha. Argentina pia, kikundi kitakusanya nguvu zaidi, watakusanya utajiri zaidi. Watakuwa na njia mbadala za kifedha badala ya mashirika ya jadi ya kimataifa yenye jukumu la ufadhili duniani kote," Dkt. Abdullahi anasema.
Kama wachunguzi wengi, Sulaiman Dahiru, balozi wa zamani wa Nigeria nchini Sudan, anaamini kuwa upanuzi wa BRICS unalenga kutoa changamoto kwa utawala wa kiuchumi wa madola ya Magharibi, hasa Marekani.
Sababu za kambi hiyo kutaka kuwa na nchi nyingi iwezekanavyo hazikuweza kuwa wazi zaidi.
"Uchina na Urusi zinapanua ufikiaji wao hadi ulimwengu wa tatu, kwa lengo la kupunguza au kuchukua nafasi ya utawala wa kiuchumi na kisiasa wa ulimwengu wa Magharibi, hasa Amerika," Dahiru alielezea.
Alielezea mpango mpya wa BRICS kama umoja wa kiuchumi ambao wanachama wake wanaweza kuwa na maoni tofauti ya kisiasa. Bado, atapata muafaka juu ya maswala ya kiuchumi kuchukua mamlaka yaliyowekwa.
Kubwa Zaidi na Yenye Nguvu Zaidi
Wataalamu wanakubali kwamba nchi bado zinahitaji kuingizwa katika kambi ya kiuchumi na kuna uwezekano wa kuendelea kusukuma kuifikia.
"Dunia ina tatizo la kupata usaidizi wa kifedha na kuongeza uwezo wa maendeleo. Tukirudi nyuma kidogo, tutagundua kwamba nchi nyingi za jadi zinazotoa mikopo, na mashirika ya jadi ya kukopesha yalikuwa wakoloni na mabeberu," Dkt. Abdullahi alisema.
Kulingana naye, nchi zinajaribu kujiunga na kundi la BRICS kimsingi ili kupata makubaliano bora katika ufadhili wa mradi.
"Nchi nyingi zinazoendelea zingependa kutafuta njia mbadala ya kupata mapato. Mingi ya mikopo hii ambayo inatolewa na mashirika ya kimataifa kama IMF, Benki ya Dunia na kadhalika inakuja na masharti mengi," alisema.
Kwa mfano, miradi nchini Uganda yenye thamani ya karibu dola za Marekani bilioni 2 inazuiliwa ili kukombolewa na Benki ya Dunia inapojaribu kushinikiza nchi hiyo ya Afrika Mashariki kupitia upya sheria mpya dhidi ya LGBTQ+ kwa kufungia ufadhili wa siku zijazo.
Dkt. Abdullahi alisema sababu nyingine ambayo nchi nyingi zinazoendelea zitaendelea kushawishi na BRICS kuingia ni historia yao ya pamoja, ikiwa ni pamoja na kutawaliwa.
Dahiru anakubali kwamba faida ya kiuchumi ya kujiunga na umoja huo itasukuma nchi zinazoendelea kubisha mlango wa BRICS.
"Nchi hizi zimeona faida ya kiuchumi ya kuwa sehemu ya BRICS. Kambi hiyo inahusu uchumi badala ya siasa, zaidi kwa sababu kila nchi ni ya demokrasia ya kiliberali, demokrasia ya quasi au ya chama kimoja kabisa," alisema.
