Na Paula Odek
Katika mkesha wa Siku ya Kuzuia Kuzama kwenye maji Duniani, mpishi wa binafsi wa Rais wa zamani wa Marekani Barrack Obama alikufa maji.
Tafari Campbell, 45, ni mmoja wa waathiriwa wa karibuni wa janga hili la kufa maji, tatizo linaloelezewa kuwa janga kubwa linaloua kimya kimya na wataalam. Vifo hivyo huacha familia na wapendwa wengine wakiwa na huzuni.
Huku wakiomboleza. Barrack na Michelle Obama, walisema kuwa Campbell amekuwa sehemu ya kupendwa ya familia yao.
"Tulipokutana naye kwa mara ya kwanza, alikuwa mpishi mwenye talanta katika Ikulu ya White House - mbunifu na mwenye shauku juu ya chakula, na uwezo wake wa kuleta watu pamoja watu wote" wanandoa hao walisema katika taarifa.
"Katika miaka iliyofuata, tulimjua kama mtu mchangamfu, mwenye furaha, na mkarimu kupita kawaida ambaye alifanya maisha yetu yote kuwa angavu kidogo," wakaongeza. Kufa maji hutokea wakati njia za hewa za kinywa na pua zinaingizwa kwenye kioevu, na kusababisha mwili kujaa maji, na kusababisha kukosa hewa.
Ikiwa mwathirika hatapata njia ya kwa ajili ya hewa safi, mwili hutambua kuongezeka kwa dioksidi kaboni na kupungua kwa viwango vya oksijeni, na kusababisha dharura ya kupumua ya kutishia uhai wa maisha ya muathirika wataalam wanasema.
Watoto ndio watu walio hatarini zaidi kuzama
Miongoni mwa watu walio hatarini zaidi ni watoto, huku vikiripotiwa viwango vya juu zaidi vya kuzama ambapo vimerekodiwa kati ya watoto wenye umri wa mwaka 1 hadi 9. Kwa ujumla, WHO inasema zaidi ya nusu ya vifo kutokana na matukio ya kuzama majini, hutokea miongoni mwa watu wenye umri wa miaka 25 na kushuka chini.
Kuzama kwenye vina Vya maji kunashika nafasi ya sita kwa kusababisha vifo vingi duniani kwa watoto wenye umri wa kati ya miaka 5 hadi 14.
Mwimbaji wa Nigeria Davido alipoteza mtoto wake wa miaka 3 katika tukio la kuzama maji mnamo Novemba, 2022.
Familia nyingi zisizo na ukwasi, na wala zisizofahamika kote ulimwenguni pia zimepoteza wapendwa wao kutokana na vifo hivi vinavyoletwa na tukio hili.
Zaidi ya 90% ya matukio haya ya kusikitisha hutokea katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati.
Maisha ya vijana wengi hupotea kwa sababu ya kukutana na maji bila kutarajiwa, na kuacha familia na jamii katika huzuni kubwa.
Hii ni moja ya sababu kuu kwa nini Julai 25 kila mwaka kutengwa kuwa Siku ya Kuzuia Kuzama Duniani. Hatua zinazofaa za kuzuia kuzama zinaweza kupunguza hatari na hatimaye kuokoa maisha ya watu wengi.
Makocha, wataalamu wa kuogelea, kama Sara Kariuki, wanahamasisha na kutoa mwongozo muhimu kuhusu usalama wa maji.
Sarah Kariuki, kocha wa kuogelea anasema kuogelea ni ujuzi na muhimu katika maisha. Ushauri wa Kariuki ni rahisi lakini muhimu:
“Hakuna mtu, bila kujali kiwango cha ustadi wa kuogelea, anapaswa kujitosa kujifunza jinsi ya kuogelea na kupambana na kina cha maji awapo majini. Ajali zinaweza kutokea haraka, na bila msaada, hata kosa dogo linaweza kusababisha matokeo mabaya.”
Hata hivyo anaongeza ‘’kujua kuogelea ni ujuzi wa kuokoa maisha.’’
Wajibu ni muhimu kwa watu wazima wanaojihusisha na shughuli za maji. Kuogelea baada ya ushawishi wa pombe au dawa za kulevya kunaweza kuharibu uamuzi na kusababisha hali zinazohatarisha maisha, wataalam wanaonya.
Zaidi ya hayo, kucheza michezo karibu na mabwawa, kama vile kukimbia, kunapaswa kuepukwa ili kuzuia mteremko na maporomoko ambayo yanaweza kusababisha matukio ya kuzama.
Uangalizi wa mara kwa mara wa wazazi ni muhimu katika kuzuia kuzama miongoni mwa watoto. Kariuki anasisitiza kwamba wazazi wanapaswa kuwa karibu na watoto wao kila mara katika maeneo yenye maji na ''kusalia kuwa karibu nao kila wakati.''
Hata maji ya kina kirefu huleta hatari kwa watoto wadogo, na kukosa usimamizi kwa muda kunaweza kusababisha janga, anaongeza.
Ili kupunguza zaidi hatari ya kuzama, uzio wa kujitenga, ambao hutenganisha bwawa la kuogelea kutoka kwa nyumba na yadi, ni muhimu.
Wazazi pia wanahimizwa kuepuka kuwavalisha watoto vifaa vya kuogelea vya bluu, kwa kuwa huchanganyika na bwawa. Badala yake, chagua mavazi ya kuogelea yenye rangi angavu.
Jacket za kujikinga hasa kwa wasiowaogeleaji au waogeleaji wasio na uzoefu ni lazima kabisa. Wataalam wa kuogelea wanasema wakati wa hatari, usiogope, jaribu kujikinga na hatari.
''Ukijikuta unazama usiwe na hofu, jaribu kuelea nyuma na upige sauti kuomba usaidizi,”
Kariuki anashauri ambapo Mwalimu huyo anaeleza zaidi na anashauri dhidi ya kunyakua au kushikilia mtu mwingine kwani watu wote wawili wanaweza kuzama.
Kamati ya Kimataifa ya Msalaba Mwekundu inasema unaweza kusaidiwa katika hali ya kuzama hata ukiwa nje ya maji.
Katika makala, shirika la misaada ya kibinadamu linaonyesha baadhi ya vidokezo ikiwa ni pamoja na:
- Jifunge kwenye staha ya bwawa katika uso wa gati.
- Fikia mtu anayetumia kitu chochote kinachokufikia, kama vile nguzo, kasia, tawi la mti au mshipi.
- Wakati mtu anashika kitu, mvute polepole na kwa uangalifu kumvuta kwa usalama.
- Weka mwili wako chini na konda nyuma ili kuepuka kuvutwa ndani ya maji.
- Weka mwili wako chini na konda nyuma ili kuepuka kuvutwa ndani ya maji.
Waathirika wa matukio ya karibu-kuzama wanaweza kuwa na ulemavu wa kudumu wa neva, wataalam wa matibabu wanasema.
Watoto ambao bado walihitaji kusaidiwa walipata magonjwa ya moyo na mapafu (CPR) wakati walipofika katika idara za dharura wanasemekana kupata shida mbaya, huku baadhi ya walionusurika wakiwa na ulemavu mkubwa wa neva.
Wataalamu wanasema elimu ya usalama wa maji inapaswa kupewa kipaumbele ili kuwapa watu wa rika zote ujuzi muhimu wa kuogelea na ujuzi wa kukabiliana na hali za dharura.
Hatua za usalama na ujuzi wa kuogelea ni muhimu katika kuzuia matukio ya kuzama. Juhudi za kuzuia kuzama zinahitaji mtazamo mmoja kutoka kwa watu binafsi, jamii na serikali.
Shirika la Afya Duniani linasema uimarishaji wa kanuni na utekelezaji, uwekaji alama sahihi na uwekaji ramani wa vyanzo vya maji pamoja na kuweka vizuizi pale inapobidi, pia ni muhimu katika kukabiliana na idadi kubwa ya matukio ya kuzama kwenye maji duniani kote.
Uundaji wa vifaa vya kuogelea vinavyofikika na vya bei nafuu, hasa katika maeneo yenye rasilimali kidogo ambapo viwango vya kuzama maji vinaelekea kuwa vya juu pia kutahakikisha watu wengi zaidi wanajifunza kuogelea kama ujuzi wa kuokoa maisha.
Wataalamu wanaeleza kuwa maji ni tiba, na kuogelea ni mazoezi yenye uwezo wa kunyoosha karibu kila misuli ya mwili.
Hatua za usalama zikiwekwa, watu kila mahali wanaweza kufurahia kuogelea kwa ajili ya kujifurahisha au kujifunza. Hili pia ni muhimu katika kushughulikia ajali za maji kutokana na mafuriko au ajali za boti.
