Na Dayo Yussuf
Kama ilivyotokea katika miezi michache iliyopita katika maeneo mengi ya dunia, hasa Afrika Mashariki, Mafuriko yanaweza kuleta hasara kubwa ikiwa ni pamoja na uharibifu wa mali, majeraha na mbaya zaidi, kupoteza maisha.
Takriban watu 300 wamefariki kutokana na mafuriko yanayoendelea nchini Kenya pekee na mamia ya wengine kujeruhiwa huku wengine karibu nusu milioni wakipoteza makaazi yao.
Lakini wakati kukabiliana na mafuriko bado ni changamoto kubwa, mamlaka zina wasiwasi kuhusu athari za kiafya na nini kinaweza kuja baada ya mafuriko.
"Kuna uwezekano wa kuongezeka kwa magonjwa yanayohusiana na magonjwa ya chakula," Abdourahmane Diallo, mwakilishi wa WHO nchini Kenya, alisema.
Uharibifu unaosababishwa na maji machafu kwenye miundombinu kama vile mifereji ya maji na mabomba ya chini ya ardhi pamoja na matangi ya kuhifadhia ni dalili tosha kwamba magonjwa yanayotokana na maji hayaepukiki.
Maji yanayotiririka kuelekea kwenye mito na maziwa, yanafagia na kuleta kila aina ya uchafu na uchafuzi wa mazingira ikiwa ni pamoja na bakteria na virusi.
Wataalam wanaonya kwamba hivi karibuni magonjwa yanayotokana na maji yataanza kujidhihirisha ikiwa tahadhari haitachukuliwa.
"Lazima tuwe wepesi na tayari kujibu, tukiongozwa na serikali na pamoja na washirika, ili kuleta afueni kwa mamia na maelfu ya watu walioathiriwa," Bw Diallo alisema alipotoa onyo katika Jiji Kuu la Kenya, Nairobi.
Takriban watu 50 wameripotiwa kuwa na maambukizi ya Kipindupindu nchini Kenya tangu mafuriko yalipoanza huku mamia ya wengine wakidaiwa kuwa katika hatari ya kupata magonjwa zaidi.
Kulingana na Wizara ya Afya ya Kenya, vituo 14 vya afya hadi sasa vimefungwa katika maeneo tofauti nchini Kenya na mtambo mkubwa wa kutibu maji kuchafuliwa kutokana na mafuriko.
Mambo muhimu kuhusu Kipindupindu : (WHO)
• Kipindupindu ni ugonjwa hatari wa kuhara ambao unaweza kuua ndani ya saa chache usipotibiwa.
• Watafiti wamekadiria kuwa kila mwaka kuna visa milioni 1.3 hadi 4.0 vya kipindupindu, na vifo 21,000 hadi 143,000 duniani kote kutokana na kipindupindu.
- Wengi wa walioambukizwa hawana dalili au dalili zisizo kali na wanaweza kutibiwa kwa ufanisi kwa kutumia oral rehydration solution.
• Takriban 10% ya kesi huonyesha dalili kali ikiwa ni pamoja na kuhara na upungufu wa maji mwilini.
- Kesi kali zinahitaji matibabu ya haraka kwa kuongezwa maji kupitia mirija kwenye mishipa na viua vijasumu.
- Utoaji wa maji salama na usafi wa mazingira, na kanuni za usafi ni muhimu ili kuzuia na kudhibiti maambukizi ya kipindupindu na magonjwa mengine yatokanayo na maji.
- Chanjo za kipindupindu zitumike pamoja na uboreshaji wa maji na usafi wa mazingira ili kudhibiti milipuko ya kipindupindu na kuzuia katika maeneo yanayojulikana kuwa na hatari kubwa ya kipindupindu.
Magonjwa mengine ambayo yanaweza kusababishwa na kumeza maji au vyakula vilivyochafuliwa ni:
Hepatitis A, homa ya matumbo, Kuhara damu , Shigellosis ambayo pia inaweza kuenea kwa kugusana na mtu aliyeambukizwa.
Dalili ni pamoja na homa, malaise, kichefuchefu, kutapika, kuhara, usumbufu wa tumbo, mkojo mweusi na homa ya manjano.
WHO sasa inatoa wito kwa watu kuhama maeneo yaliyoathirika kuepuka magonjwa ya chakula kama Kipindupindu na Typhoid kwa kuhakikisha usalama wa chakula, kwa kupika, kuhifadhi vizuri na kuimarisha usafi wa kibinafsi.
Lakini hatari za kiafya nyakati hizi huenda zaidi ya kile unachoweka kinywani mwako.
Mazingira yako pia yanaweza kusababisha ugonjwa wako.
Wataalamu wanaonya kuwa kuhama kwa watu na msongamano wa watu katika makazi na kambi husababisha kuzaliana na kuenea kwa virusi vinavyosababisha magonjwa ya kupumua.
Magonjwa ya kawaida ya upumuaji wakati wa mafuriko ni mkamba wa mzio, pumu, ugonjwa sugu wa kuzuia mapafu, nimonia, na mafua ya virusi.
Magonjwa haya huongezeka kwa urahisi au hata kuambukizwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine hasa pale ambapo kuna uingizaji hewa mbaya na maeneo yenye msongamano.
Kulingana na mamlaka ya Kenya, kaunti 41 kati ya 47 zimeathiriwa na mafuriko, na kusababisha mamia kwa maelfu kukimbilia maeneo salama. Wengi wanatafuta makazi shuleni na makanisani.
Kisha kuna magonjwa yanavyoenezwa kwa kuumwa na wanyama na wadudu wanaoonekana kustawi katika hali hiyo ya hewa.
Haya ni pamoja na magonjwa kama vile Malaria, Homa ya Bonde la Ufa, Homa ya Nile Magharibi na Leptospirosis, ambayo yanazidi kutambuliwa kama maambukizi muhimu yanayohusiana na majanga ya mafuriko.
Magonjwa haya husababishwa na kuumwa na mbu, panya, wanyama wa nyumbani au hata mifugo.
Dalili za kawaida ni pamoja na homa, jasho, kutetemeka kwa baridi, maumivu ya kichwa, misuli au viungo, malaise, kupoteza hamu ya kula, kichefuchefu na kutapika.
Lakini pia wataalam wamewatahadharisha wazazi kuwa makini na matatizo kwa watoto wao wakati au hata muda mrefu baada ya mafuriko kutoweka.
Kulingana na Shirika la Kenya Redcross, picha za uharibifu, hata vifo vilivyosababishwa na mafuriko vinaweza kuwa na athari za muda mrefu kwa afya ya akili ya watoto.
‘’Wakati wa majanga ya asili kama yale ambayo nchi inakumbana nayo, watoto mara nyingi hupata hisia mbalimbali kama vile woga, kuchanganyikiwa na wasiwasi,’’ Shirika la Kenya Redcross Society lilichapisha kwenye X, zamani twitter. ‘’Ushauri nasaha una jukumu muhimu katika kuwasaidia kukabiliana na hisia hizi na kuelewa hali vizuri zaidi,’’ Redcross ilishauri.
Utabiri wa hali ya hewa wa Kenya unaonya kuendelea mvua kunyesha katika wiki zijazo, na kutishia maisha zaidi na mafuriko na magonjwa. Lakini hii haipo Kenya pekee.
Takriban watu milioni moja wamekimbia makazi yao kutokana na mafuriko katika nchi za Burundi, Kenya, Rwanda, Somalia, Ethiopia na Tanzania, Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kuratibu Masuala ya Kibinadamu ilisema, ikiongeza kuwa idadi hiyo inaongezeka huku mvua ikizidi kunyesha.
Kwa hivyo unapojiweka salama wakati wa mafuriko, jitayarishe kwa kile ambacho kinaweza kutokea baadaye ambacho kinaweza kuwa na athari mbaya zaidi.
