Na Sylvia Chebet
Kauli za Marekani Kwanza "MAGA" za Rais wa Marekani Donald Trump zilizokua zikitumiwa katika kampen ili kuwashawishi wapiga kura, sasa kauli hizo zinatumiwa kuongoza uchumi mkubwa zaidi duniani.
Safari ya Trump katika kulinda maslahi ya Marekani kwa matamko makali, ikiwa ni pamoja na agizo kuu la kusitisha usaidizi kutoka nje kwa siku 90, imeibua hisia kali kwa mabadiliko haya ya mtazamo wa utungaji sera yenye athari kote ulimwenguni.
Hata hivyo, si kila mtu anayepinga mawazo ya utawala mpya wa Marekani unaotaka kubadili mwelekeo wa sera za kigeni na kiuchumi.
Rais wa zamani wa Kenya, Uhuru Kenyatta anaitaka Afrika kuchukulia hatua ya Trump kama muamsho, akitupilia mbali dhana ya kwamba hatua za Marekani za kulinda ulinzi zingesababisha bara hilo kuwa katika hali mbaya.
"Niliona baadhi ya watu siku za nyuma wakilia, 'Lo! sijui...Trump amesema hatupi pesa zaidi.' Kwa nini unalia sio serikali yako, sio nchi yako," Kenyatta alisema katika Mkutano wa Usalama wa Afya wa Kanda ya Afrika Mashariki huko Mombasa mnamo Januari 28.
"Yeye (Trump) hana sababu ya kukupa chochote. Ninamaanisha, haulipi ushuru huko Marekani ... Hii ni muamsho na fursa ya kujiuliza, 'Sawa, tutafanya nini kujisaidia. sisi wenyewe?' Hana sababu ya kukupa chochote...Anajivutia kwa watu wake; hasara kwenu."
Kuanza kujitegemea
Afŕika ina utajiri mkubwa wa maliasili ambazo zinaweza kutumika katika kujitosheleza na kupunguza utegemezi wa misaada kutoka nje.
Ripoti ya Umoja wa Mataifa ya mwaka 2019 inaeleza kuwa Afrika ina takriban 30% ya hifadhi ya madini duniani, 12% ya mafuta na 8% ya gesi asilia.
Bara hili pia ni ghala la karibu 40% ya dhahabu ya ulimwengu na karibu 90% ya chromium na platinamu.
Ripoti hiyo inataja petroli na makaa ya mawe kuwa madini yanayopatikana kwa wingi zaidi katika mataifa 22 kati ya 54 barani Afrika.
Mnamo 2019, Nigeria ilizalisha mafuta mengi ya bara (25%), ikifuatiwa na Angola (17%) na Algeria (16%).
Sekta ya kilimo, ambayo inaajiri sehemu kubwa ya watu, pia ina uwezo mkubwa.
Wataalamu kwa muda mrefu wamekuwa wakisema kwamba usimamizi endelevu na uchimbaji wa maliasili unaweza kusaidia mataifa ya Afrika kupata mapato makubwa, kuunda nafasi za kazi, na kusababisha ukuaji wa uchumi.
Mikakati ya kuimarisha mifumo ya ufadhili wa ndani inaweza kusaidia malengo haya ya maendeleo na kusaidia mataifa kujinasua kutoka kwa mzunguko wa madeni na maendeleo duni.
Kulingana na Benki ya Dunia, Eneo Huru la Biashara la Bara la Afrika (AfCFTA) linatoa fursa muhimu kwa nchi za bara hilo "kutoa watu milioni 30 kutoka katika umaskini uliokithiri na kuinua kipato cha wengine milioni 68 ambao wanaishi chini ya dola 5.50 kwa siku. "
Kwa kutekelezwa kwa AfCFTA, hatua za kurahisisha biashara, kurahisisha taratibu za forodha pekee zingechangia kuleta dola bilioni 292 kati ya bilioni 450 katika faida ya mapato.
‘Wasimamizi wa kodi za dola’
Kwa hivyo, mabadiliko makubwa ya ufadhili wa utawala wa Trump yanamaanisha nini hadi kusabibisha Afrika na ulimwengu wote kujifunza kujitegemea?
Katika taarifa yake wa kwanza na wanahabari, katibu wa habari wa Ikulu ya White House, Karoline Leavitt alisema mpango wa Trump kusitisha mabilioni ya dola katika ufadhili wa Marekani ulikuwa ni "usimamizi wa kodi za dola".
Hatua hiyo inaweza kupunguza msaada wa kuokoa maisha wa mabilioni ya dola ulimwenguni kote.
Mnamo 2023, Marekani ilikuwa mfadhili mkubwa zaidi wa misaada ulimwenguni, ikitoa msaada wa dola bilioni 72.
Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres hivi majuzi alitoa wito wa "misamaha ya ziada kuzingatiwa ili kuhakikisha kuendelea utoaji wa maendeleo muhimu na shughuli za kibinadamu kwa jamii zilizo hatarini zaidi ulimwenguni".
"Maisha ya watu na kaya hutegemea msaada huu," msemaji wa Guterres, Stephane Dujarric, aliwaambia waandishi wa habari.
Hata hivyo, Rais wa zamani wa Kenya Kenyatta anaamini kuwa Trump ana haki ya kulinda maslahi ya Marekani.
"Hakuna mtu ataendelea kunyoosha mkono huko kukupa. Ni wakati wetu sisi kutumia rasilimali zetu kwa mambo yanayofaa," Kenyatta alisema katika mkutano mjini Mombasa.
Vikwazo vya kisheria
Baadhi ya amri kuu za Trump zimeingia kwenye mitego ya kisheria. Jaji wa Marekani alizuia kwa muda amri ya kufungia ufadhili wa programu mbalimbali za serikali dakika chache kabla ya agizo hilo kutekelezwa.
Walakini, maafisa katika utawala mpya wanashikilia kuwa kufungia kulikuwa muhimu ili kuhakikisha kuwa ufadhili wote unaambatana na vipaumbele vya Trump kwa Marekani.
Wataalam wamegundua kuwa muhula wa pili wa Trump unafanana kama ule wa kwanza - isipokuwa kwamba ana uzoefu mzuri na amezungukwa na timu ambayo ilitumia miaka mingi kupanga kurudi kwake White House.
Haishangazi, kwa hivyo, kwamba Trump amefungua mjadala wa kuongeza muda wa kusalia madarakani. "Jamaa amerudi," David Monyae, profesa msaidizi katika Chuo Kikuu cha Johannesburg, aliiambia TRT Afrika.
"Kwa hiyo ulimwengu unahitahi kuwa macho haswa katika masuala muhimu na ya kimkakati."
Mchaguzi wa kura wa chama cha Republican Whit Ayres anakubali kuwa "huu ni utawala amilifu na mkali kuliko ule wa kwanza."
"Imekuwa mfululizo wa kusisimua wa mipango na maagizo, ya maoni ambayo yameteka hisia za ulimwengu. Imekuwa kama kimbunga," alisema kuhusu wiki kadhaa za kwanza za muhula wa pili wa Trump.
Licha ya kimbunga hicho, baadhi ya wachambuzi wanapendekeza kwamba sera za Trump za kwanza za Marekani zimejaa mafunzo.
Mwanapanafrika Momodou Taal, ambaye ameandika 'The Malcolm Effect Revisited, anasema viongozi wa Afrika wanapaswa vile vile kuanzisha ajenda ya "Afrika-kwanza", wakijifunza kutoka Marekani.
"Viongozi wa Kiafrika wanaweza kujifunza kutokana na hili. Mifumo hii ya kulinda maslahi tunayoiona katika historia yote imehusishwa kwa kiasi kikubwa na maendeleo," Taal aliiambia TRT Afrika.
"Unatambua kuwa ubepari wa soko huria hauwezi kufanikiwa bila serikali kuingilia kati. Kwa hivyo, sera za ulinzi zitahitajika ikiwa tunataka kuimarisha bara."
