Na Sylvia Chebet
Kama mtu anayetumia muda wake mwingi akinakili kisayansi uharibifu wa maendeleo ya binadamu, mtafiti wa mabadiliko ya tabia nchi George Mwaniki ameshazoea tamausho lake.
Lakini ripoti ya hivi punde ya Mpango wa Mazingira wa Umoja wa Mataifa (UNEP) ni ngumu sana kuhimili hata kwa bingwa wa hali ya hewa kama yeye.
Ripoti hiyo inaonyesha kuwa uzalishaji wa nishati ya kisukuku ifikapo mwaka 2030 utakuwa zaidi ya mara mbili ya kikomo kinachohitajika ili kuweka ongezeko la joto duniani ndani ya lengo lililokubaliwa kimataifa la nyuzi joto 1.5 juu ya viwango vya kabla ya viwanda.
"Hii ni kesi ya kuongea kwa kigeugeu," Mwaniki anaiambia TRT Afrika.
"Nchi zina dhamira dhabiti iliyoainishwa katika NDCs zao (michango iliyoamuliwa kitaifa), lakini linapokuja suala la mipango na bajeti ya kitaifa, kutojitolea kwao katika kupunguza utoaji huo inakuwa wazi," anasema, akirejea hisia za katibu mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres. .
Nchi zilizo na uchumi unaoendeshwa na nishati ya visukuku huchelewa zaidi katika utiifu wa kanuni zilizobainishwa awali.
Katika maelezo yake yanayoambatana na ripoti hiyo, Guterres anataja kwamba ripoti ya pengo la uzalishaji 2023 ni "kosa la kushangaza la kutojali hali ya hewa".
Kwa mujibu wa Ripoti hiyo, yenye kichwa cha habari "Kupunguza au kukomesha? Wazalishaji wakuu wa mafuta hupanga uchimbaji zaidi licha ya ahadi za hali ya hewa", serikali zinapanga kuzalisha takriban 110% zaidi ya mafuta katika mwaka wa 2030 kuliko kiasi ambacho kingeendana na kupunguza ongezeko la joto duniani.
Wanasayansi wanaonya hii ni muhimu ili kuepusha athari kali ya mabadiliko ya tabia nchi, kama vile kuongezeka kwa hali mbaya ya hewa.
Takwimu za kushangaza
Ripoti ya Pengo la Uzalishaji hutoa wasifu mpya uliopanuliwa kwa nchi kuu zinazozalisha mafuta.
Nchi hizo ni Australia, Brazili, Canada, China, Colombia, Ujerumani, India, Uingereza, Indonesia, Kazakhstan, Kuwait, Mexico, Nigeria, Norway, Qatar, Russia, Saudi Arabia, Afrika Kusini, UAE, Ireland ya Kaskazini, na Marekani.
Ukubwa wa orodha unaonyesha kuwa serikali nyingi zinaendelea kutoa msaada muhimu wa kisera na kifedha kwa uzalishaji wa mafuta.
"Kuna msemo, 'Usiniambie unachojali, nionyeshe'. Kwenye mjadala wa mabadiliko ya hali ya hewa, nadhani tumeona ni nini hasa nchi zinajali, na kupunguza uzalishaji wa gesi chafu ni chaguo tu badala ya kipaumbele. " Rues Mwaniki.
Mnamo mwaka wa 2022, kampuni ya mafuta na gesi ya Brazili Petrobras ilikuwa na nafasi 68 nje ya pwani ya Amerika Kusini zilizotengwa kwa utafutaji wa mafuta. Utafutaji wa hifadhi mpya uliongeza matumizi ya dola bilioni 6.9 katika miradi ya maendeleo ya mafuta.
Takriban wakati huo huo, Sonatrach yenye makao yake Algeria ilitangaza azma yake ya kuongeza uzalishaji na kuwa "kampuni tano bora ya kitaifa ya mafuta" ifikapo 2030.
Makampuni haya yote, pamoja na mengine 33 yalilenga mafuta na gesi, yalituma wajumbe nchini Misri kwa ajili ya mkutano wa kilele wa hali ya hewa wa mwaka jana, COP27, wenye lengo la kuzima ulimwengu kutokana na kuchoma nishati ya mafuta kama vile mafuta na gesi.
Wengi wanaweza kuwa kwenye mkutano ujao, COP28, utakaoandaliwa na UAE, ambayo imemteua Sultan al-Jaber, kama rais wa mkutano huo.
Akikubali kwamba kupunguza utoaji wa gesi chafuzi ni muhimu katika kuokoa dunia, Al-Jaber anasema, "Hiyo ndiyo Nyota yetu ya Kutuongoza. Ndiyo marudio yetu pekee. Kwa ufupi ni ni kukiri na kuheshimu sayansi."
Mbali sana kufikia malengo
Ukweli ni kwamba serikali nyingi zinapanga kuongeza uzalishaji wa makaa ya mawe duniani hadi 2030, wakati uzalishaji wa mafuta na gesi duniani kote utaendelea kukua hadi angalau 2050.
"Kwa ana kuwa, serikali zinazidisha mara dufu uzalishaji wa mafuta; hiyo inaleta matatizo makubwa zaidi kwa watu na dunia," anaonya mkuu wa Umoja wa Mataifa Guterres.
Kuongezeka kwa uchimbaji wa mafuta kunakuja licha ya serikali 151 za kitaifa kuahidi kulenga uzalishaji sifuri kwa pamoja.
"Hatuwezi kushughulikia janga la hali ya hewa bila kushughulikia chanzo chake cha msingi: utegemezi wa mafuta. COP28 lazima ionyeshe kwamba umri wa nishati ya kisukuku umeishiwa na gesi - kwamba mwisho wake hauwezi kuepukika. Tunahitaji ahadi za kuaminika ili kuongeza nguvu zinazoweza kurejeshwa, kukomesha nishati ya mafuta, na kuongeza ufanisi wa nishati huku tukihakikisha mabadiliko ya haki na ya usawa," anasema Guterres.
Al-Jaber anakubali kwamba "kupunguzwa" kwa nishati ya mafuta ni jambo lisiloepukika. "Ni muhimu... Hata hivyo, hii lazima iwe sehemu ya mpango wa mpito wa nishati ambao ni wa haki, wa haraka, wenye utaratibu, wenye usawa na unaowajibika," anasema.
Uzalishaji wa nishati mbadala, hata hivyo, bado uko chini sana ya viwango vinavyohitajika ili kukidhi mahitaji ya nishati ya idadi ya watu inayoongezeka duniani. Wahusika wa sekta hiyo wanaona ni muhimu kuendelea kuzalisha mafuta na gesi "kwa siku zijazo", kwa sehemu ili kuepusha mishtuko katika soko masoko ya kimataifa.
Uwekezaji wao mwingi unaofikia mabilioni ya dola ni katika utafutaji zaidi, uchimbaji na usafishaji wa mafuta - na mipango iliyowekwa katika hali zingine kwa miongo kadhaa. Hiyo ni muda mrefu zaidi wakati wanasayansi wanasema dunia lazima iondoke kutoka kwa nishati ya mafuta.
Kwa upande mwingine, hawana uwekezaji wowote katika nishati ya kijani, ikizingatiwa kuwa ni wajibu wa haki za binadamu chini ya Mkataba wa Paris.
Misheni ngumu sana?
Mabadiliko ya hali ya hewa yanaathiri haki za maisha, afya, chakula, maji, utamaduni, na mazingira safi, yenye afya na endelevu.
Jamii zilizotengwa na watu wa kiasili wanabeba mzigo mkubwa wa matukio mabaya ya hali ya hewa, ambayo yanatarajiwa kuwa mbaya zaidi kutokana na kuongezeka kwa uzalishaji wa gesi chafu kutokana na uchomaji wa nishati zaidi ya mafuta.
Licha ya ushahidi wa wazi kwamba mafuta yanayochoma kama vile makaa ya mawe hutoa kiasi kikubwa cha methane, gesi chafu yenye nguvu, kuna uwezekano gani kwamba makampuni ya mafuta na gesi yatageuza migongo yao kwa faida kubwa kujitosa katika uzalishaji wa nishati ya kijani?
"Ni muhimu kuanza kufahamu kwamba dunia haiko kwenye njia ya kufikia Mkataba wa Paris," Mwaniki anaiambia TRT Afrika.
"Tunapaswa kufanya mipango ya kukabiliana na athari mbaya zaidi ya hali ya hewa kutokana na ukweli kwamba hii inakuwa kawaida yetu."
