Safu za magunia ya nusu tani yaliyomiminiwa unga ungwa wa copper hydroxide imerundikwa kando ya vifurushi vya karatasi za shaba iliyosafishwa kwa umbali wa upeo wa macho.
Ongezeko hilo kubwa, linalokadiriwa kuwa na thamani ya hadi dola bilioni 2, limejaa vumbi - kana kwamba imesahaulika.
Akiba ya tani 13,000 za poda ya kobalti, sawa na asilimia saba ya uzalishaji duniani mwaka 2022 imebwagwa bure katika mgodi wa Tenke Fungurume Kusini Mashariki mwa Kongo, mgodi wa pili kwa ukubwa duniani wa kobalti ambao una urefu wa takriban kilomita za mraba 1,600, kulingana na AFP.
Data ya kampuni inaonyesha kuwa mgodi huo unaomilikiwa na China ulizalisha takriban tani 20,000 za shaba na tani 1,500 za cobalti kila mwezi mwaka jana. Hesabu hiyo kubwa ilianza kuongezeka kati ya Julai 2022, serikali ilipoipiga marufuku kampuni hiyo kusafirisha bidhaa, na Aprili hii, kizuizi kilipoondolewa.
"Ni miezi tisa ya uzalishaji imebwagwa tu chini. Mapungufu ya hazina ya Kongo kama matokeo ya hili ni dhahiri," anasema mtaalam wa madini wa mlima "wa kutisha" wa chuma.
Huku marufuku ya usafirishaji bidhaa nje ikiondolewa, kampuni ya China Molybdenum Company Ltd (COC) hatimaye imeanza kuhamisha hisa zake. Harry Fisher, mchambuzi katika shirika la ukaguzi wa madini, Benchmark Mineral Intelligence, anasema inaweza kuchukua hadi miezi 10 kuhamisha hifadhi nzima, akionyesha kuwa kufanya hivyo ni "changamoto ya miundo mbinu".
Vincent Zhou, msemaji wa CMOC, anasema wana mpango wa kufungulia bidhaa hiyo sokoni "kulingana na usawa na mahitaji ya soko".
Kuhesabu gharama
Bei ya Cobalt imeshuka kwa takriban asilimia 65 kutoka Mei mwaka jana - kwa kiasi cha $40 kwa pauni hadi $14, kulingana na taasisi ya fedha ya Fastmarkets.
Hofu ya awali ilikuwa kwamba kutoa kobalti nzima iliyohifadhiwa Tenke Fungurume kwa wakati mmoja kungeharibu soko, zaidi kwa sababu bei tayari ziko chini kabisa. Wasiwasi kuhusu kuanzishwa tena kwa biashara huko Tenke unaosababisha mtikisiko wa soko unaonekana kuwa umeondolewa kwa sasa.
"Bei ya kobalti haijaathirika," anasema Zhou Jun, makamu wa rais katika CMOC na mkuu wa mgodi wa Tenke Fungurume. "Nyingi ya cobalt itauzwa kidogo kama sehemu ya mikataba ya muda mrefu ya usambazaji."
Kampuni ya Benchmark Mineral Intelligence mwezi Aprili ilikadiria thamani ya hifadhi ya cobalt kuwa $340 milioni. Kiasi cha shaba kwenye mgodi huo pekee kinaweza kuwa na thamani ya hadi dola bilioni 1.5, kulingana na bei za sasa za London Metal Exchange.
Uzalishaji wa shaba duniani kote uko katika mamilioni ya tani kwa mwaka, ambayo ina maana kwamba hifadhi ya Tenke Fungurume haina uwezekano wa kupunguza bei zaidi. Lakini, kuuzwa kwa hifadhi iliyopo kunaweza kuongeza muda wa bei ya chini.
Nishati ya kijani
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo hutoa zaidi ya asilimia 70 ya cobalti duniani, na pia ndiyo inayoongoza kwa uzalishaji wa shaba barani Afrika. Madini hizo mbili zinatajwa kuwa muhimu kwa mapinduzi ya nishati ya kijani.
Shirika la Kimataifa la Nishati (IEA) linasema aina nyingi za magari ya umeme yanahitaji kiasi kikubwa cha shaba kwa ajili ya matumizi ya betri, nyaya za stima na miundombinu ya kuchaji. IEA inatabiri kwamba mahitaji ya magari ya umeme yataongezeka kwa kiasi kikubwa katika muongo ujao, na kuongeza mahitaji ya shaba.
Kando na betri za gari za umeme, cobalt nyingi huingia kwenye pakiti za betri ambazo huwasha simu za kisasa, na kompyuta ndogo.
Lakini ingawa hii inaweza kuwa habari njema kwa ulimwengu wote, nyumbani, athari haionekani sana.
“Kama mnavyojua faida inapatikana nje ya nchi, na hiyo ndio inayoletea wananchi na nchi hii hasara. Madini yote yanaondoka na ardhi yetu kubaki na mashimo, bado hatuna barabara, shule wala hospitali nzuri,” Papy Masudi Radjabo, mwanaharakati wa madini na vuguvugu la ndani linaloitwa Filimbi, anaiambia TRT Afrika.
Ukanda wa madini ya Kongo una barabara kuu pekee inayotoka nje ya nchi kuelekea bandari za Bahari ya Hindi kama vile Durban au Dar es Salaam. Lakini njia hiyo ina utozaji ushuru, mashambulio ya mara kwa mara ya wezi, na huathiriwa na msongamano mkubwa wa magari. Kwa sasa, Kongo ingefurahi kuona tu kutatuliwa changamoto iliyopo pale Tenke Fungurume.
