Waziri wa Mambo ya Nje wa Uturuki, Hakan Fidan alisisitiza jukumu la Ankara barani Afrika kuwa la kuleta mageuzi badala ya shughuli za kibiashara alipokuwa akihutubia Mkutano wa Tatu wa Mapitio ya Mawaziri wa Uturuki-Afrika mnamo Novemba 3 katika nchi ya Afrika Mashariki ya Djibouti.
Fidan alielezea dhamira ya Ankara ya kukuza amani na utulivu kote barani Afrika kupitia mipango ya kiuchumi, kielimu, kiafya na ya kujenga amani.
"Uturuki inazingatia sera yake ya ushirikiano na Afrika sio tu kwa kuzingatia maslahi yake," Dk Tunc Demirtas, msomi katika idara ya Uhusiano wa Kimataifa katika Chuo Kikuu cha Mersin, anasema TRT World.
"Ushirikiano wa Uturuki unaenea zaidi ya uhusiano wa nchi mbili kushughulikia masuala ya kimataifa, kama vile kusaidia mataifa ya Afrika dhidi ya dhuluma huko Gaza na kutetea haki ya kimataifa," Demirtas aliongeza.
Kulingana na Demirtas, zaidi ya kuendeleza utulivu na haki duniani, sera ya Ankara ya Afrika inaonyesha usikivu kwa mahitaji na vipaumbele vya ndani.
Suluhu la Afrika kwa matatizo ya Afrika
"Sera za Uturuki zimejikita katika ushirikiano unaozingatia maendeleo, usawa, na endelevu," anasema Dk Kaan Devecioglu, Mratibu wa Mafunzo ya Afrika Kaskazini katika Kituo cha Mafunzo ya Mashariki ya Kati (ORSAM), akizungumza na TRT World.
Devecioglu alibainisha kuwa Uturuki inapeana vipaumbele miradi inayojenga uwezo wa ndani zaidi ya kukuza utegemezi, huku taasisi kama TIKA na Taasisi ya Yunus Emre zikiongoza mipango katika afya, elimu, na maendeleo ya kitamaduni.
Fidan aliangazia biashara ya Uturuki inayopanuka na Afrika, ambayo ilipita dola bilioni 35 mnamo 2023, na uwekezaji wake wa jumla ya dola bilioni 7.
"Mtazamo unaozingatia uwezeshaji badala ya msaada tu umeiweka Uturuki kama mshirika anayeaminika katika mataifa ya Afrika, na kuunda ushirikiano wa kudumu," Devecioglu aliongeza.
Fidan alirejea hisia hii, akisisitiza falsafa ya Uturuki ya "suluhu za Kiafrika kwa matatizo ya Kiafrika," dhana ambayo imejitokeza kwa viongozi kote barani.
Akisisitiza umuhimu wa mamlaka na mienendo ya ndani, Fidan alitaja hitaji la Ethiopia la ufikiaji wa baharini na msimamo thabiti wa Somalia juu ya utambuzi wa uadilifu wa eneo lake-yote ni mambo muhimu ya kuzingatia katika mbinu ya Uturuki ya upatanishi.
Juhudi za uwezeshaji za Uturuki, zinazojulikana kama "Mchakato wa Ankara," zinalenga katika mazungumzo ya moja kwa moja kati ya Ethiopia na Somalia, yanayolenga sio tu kushughulikia migogoro ya haraka lakini kuweka msingi wa amani ya kudumu.
Jukumu la Uturuki kama mpatanishi linaonyesha zaidi dhamira yake ya kusaidia kujitosheleza kwa Afrika katika utatuzi wa migogoro na sifa yake kama mwigizaji wa kidiplomasia asiyeegemea upande wowote na anayefaa, alisema Devecioglu.
Mshirika wa kidiplomasia kwa mshirika wa usalama
Ushirikiano wa Uturuki kote barani Afrika unaenea zaidi ya diplomasia na katika nyanja ya usalama.
"Uturuki sasa sio tu mshirika wa kidiplomasia bali pia mtoa huduma za usalama," Dk Murat Yigit, profesa msaidizi katika Chuo Kikuu cha Ulinzi cha Kitaifa cha Uturuki, anaiambia TRT World.
Mikataba ya ulinzi ya Uturuki, alielezea, inajumuisha mafunzo ya kijeshi, uhamishaji wa teknolojia, na usafirishaji wa silaha, ikiweka Uturuki kama mshirika muhimu wa usalama katika bara.
Mnamo Februari, Somalia na Uturuki zilirasimisha makubaliano ya miaka kumi ambayo yanaipa Ankara jukumu la kuimarisha usalama wa baharini wa Somalia. Ushirikiano huu unajumuisha ujenzi, uboreshaji wa kisasa, na mafunzo ya vikosi vya majini vya Somalia na vifaa, pamoja na operesheni za pamoja za anga, nchi kavu na baharini kwenye ukanda wa pwani wa nchi hiyo wenye urefu wa kilomita 3,333.
Aidha, Uturuki imeingia katika mikataba kadhaa ya miundombinu, ambayo ni pamoja na miradi muhimu ya Bandari ya Mogadishu na uwanja wa ndege wa kimataifa. Mipango hii pia imewezesha kampuni za kibinafsi zinazohusiana kupata kandarasi zaidi katika kanda.
Kulingana na Yigit, jukumu la Uturuki linaibuka kama mageuzi ya kisayansi na ya kimya kimya, ikijumuisha dhamira ya kimkakati ya kukuza utulivu katika eneo ambalo ahadi kama hizo ziko haba.
"Uturuki inaweza kuwasiliana kwa urahisi na pande zinazozozana," Yigit aliendelea.
Kupigania utulivu na haki
Uturuki inakuza msimamo mmoja dhidi ya ukosefu wa utulivu.
Jukumu la usalama la Uturuki kwa kiasi fulani linasukumwa na wasiwasi juu ya utulivu wa kikanda na masuala kama vile hatua za Israeli, ambazo zinatishia hali ya kiuchumi na kisiasa ya eneo hilo, Yigit anabainisha.
Uturuki inafanya kazi na washirika wake wa Kiafrika kuangazia vita vya kikatili vya Israeli. Vita vya Israel dhidi ya Gaza vina madhara makubwa zaidi yanayotishia maslahi ya kiuchumi ya nchi za Afrika.
Uchumi nyingi za Afrika hutegemea sana bidhaa, kwa hivyo mabadiliko yoyote ya bei ghali yanaweza kuwa na athari kubwa kwenye usawa wa malipo na nafasi za kifedha. Mitiririko ya nishati ya kimataifa itakuwa ya wasiwasi, ikizingatiwa umuhimu wake wa usambazaji wa nishati ulimwenguni na kuibuka kwake kama lengo la kimkakati.
Kuendelea kwa vita vya Israel dhidi ya Gaza, na sasa Lebanon, kunaweza kusababisha ‘mshtuko’ wa kiuchumi duniani, Benki ya Dunia imeonya.
Katika kukabiliana na hatua za Israel katika Mashariki ya Kati, inajifungamanisha na nafasi ya Afrika Kusini kukabiliana na udhalimu wa kimataifa, kulingana na Demirtas.
“Mpangilio huu unapatana na idadi ya Waafrika,” asema Demirtas, ambaye ni “miongoni mwa mashahidi wanaojulikana zaidi kuhusu kupuuzwa kwa uhai wa binadamu.” Alibainisha kuwa, wakati baadhi ya serikali za Kiafrika zinaweza kuunga mkono Israel, Waafrika, wanaotokana na uzoefu wao wenyewe wa ukandamizaji, kutengwa na ukoloni, wanasimama katika mshikamano na Wapalestina.
Uturuki, kama Demirtas anavyobainisha, anaimarisha uungwaji mkono huu kwa kusimama na mataifa ya Kiafrika "dhidi ya aina zote za ugaidi ili kukuza amani na utulivu wa kikanda na kimataifa."
Katika mkutano huo, Fidan alichukua msimamo thabiti, akilaani kile alichokiita "mauaji ya kimbari" ya Israel huko Gaza. Uturuki, alisisitiza, haitayumba katika uungaji mkono wake kwa Wapalestina.
Kwa kuungwa mkono na mataifa zaidi ya 50, zikiwemo nchi 19 za Kiafrika, na kuungwa mkono na mashirika kama Jumuiya ya Ushirikiano wa Kiislamu (OIC) na Jumuiya ya Waarabu, Uturuki inataka kusitishwa kwa usambazaji wa silaha kwa Israeli.
Muungano huu, kulingana na Demirtas, unawakilisha "muungano wenye nguvu katika kukabiliana na hali hii," unaojenga vuguvugu la "dhamiri ya kimataifa inayojitolea kwa haki na sheria za kimataifa."
Mgogoro wa kibinadamu nchini Sudan
Tukigeukia mzozo unaozidi kuongezeka nchini Sudan, Fidan alizungumzia hali ya kukata tamaa huko—mamilioni ya watu walioachwa bila chakula cha kutosha, maji, au dawa kutokana na mzozo huo.
"Hali hizi zimefikia hatua isiyovumilika na lazima ziepuke tahadhari ya jumuiya ya kimataifa," alisihi, maneno yake yakisisitiza udharura unaoonekana kujirudia dhidi ya hali ya kutojali duniani.
Dk Mayada Kamal Eldeen, profesa msaidizi wa Sayansi ya Siasa na Uhusiano wa Kimataifa katika Chuo Kikuu cha Tokat Gaziosmanpasa, aliunga mkono wasiwasi wa Fidan. "Dunia kwa bahati mbaya imepuuza vita vya Sudan, mojawapo ya majanga makubwa zaidi ya kibinadamu," aliiambia TRT World.
Pamoja na zaidi ya watu milioni 10 waliokimbia makazi yao, Uturuki imejibu kwa usafirishaji wa misaada, onyesho dhahiri la kujitolea kwake kwa muda mrefu kwa uingiliaji kati wa kibinadamu. Eldeen alisifu utetezi wa Uturuki katika mgogoro wa Sudan.
"Kama vile Uturuki ilivyotoa msaada muhimu kwa Somalia na Sudan katika migogoro iliyopita, wito wa Fidan wa uhamasishaji wa kibinadamu ni muhimu," Eldeen alisisitiza, akiashiria kuteuliwa kwa Uturuki na Umoja wa Mataifa kama mfadhili mkarimu zaidi wa kibinadamu duniani kama ushahidi wa kujitolea kwake kwa kudumu kwa wale walio wengi. katika uhitaji.
Katika hotuba yake ya mwisho, Hakan Fidan alitangaza mipango ya Mkutano ujao wa Ushirikiano wa Uturuki-Afrika, uliopangwa kufanyika 2026, ushirikiano unaoendelea ambao unaahidi kuimarisha uhusiano.
