Wimbi la ongezeko la mapinduzi ni kwa sababu gani?

Hata hivyo, tangu mwaka wa 1990, nchi nyingi za Afrika zilitambua hatua kwa hatua haja ya kukumbatia kanuni za demokrasia ili kuendeleza maendeleo katika bara hili. Kwa hivyo, Afrika ilishuhudia kupungua kwa mapinduzi, na kuleta nchi kukakabiliwa na utulivu wa kisiasa na uimarishaji wa kidemokrasia.

Hata hivyo, hivi majuzi, bara hilo limeshuhudia kuibuka tena kwa mapinduzi.

Tangu 2020, nchi saba zimepitia mapinduzi barani Afrika: Burkina Faso, Sudan, Chad, Guinea, Mali, Niger na sasa Gabon. Takriban mapinduzi yote yalitokea katika makoloni ya zamani ya Ufaransa. Katika visa vya hivi majuzi zaidi, mnamo tarehe 26 Julai 2023, maafisa kutoka kwa Walinzi wa Rais wakiongozwa na Jenerali Abdourahamane Tiani walimfukuza Rais Mohamed Bazoum wa Niger.

Mnamo Agosti 30, 2023, kikundi cha wanajeshi kilimwondoa Rais wa Gabon Ali Bongo mamlakani.

Kesi ya Gabon ilifuatia tamko la Rais Bongo, ambaye, pamoja na babake, walitawala Gabon kwa miaka 53 kama mshindi wa uchaguzi wa nchi hiyo.

Jeshi lilifuta matokeo ya uchaguzi na kumweka rais katika kizuizi cha nyumbani. Kipengele cha demokrasia

Kuna haja ya kuangalia upya kile kinachochochea wimbi la mapinduzi na jinsi viongozi wa Kiafrika na raia wao wanaweza kupanga njia ya ukuaji jumuishi na maendeleo huku wakidumisha uimarishaji wa kidemokrasia katika bara hili.

Bila shaka, dhana za utawala na demokrasia zimekuwa zikitekelezwa vibaya katika nchi nyingi za Afrika bila kuegemea mazingira na hali halisi ya bara hilo kwa miaka mingi. Bara la Afrika ni mojawapo ya mabara maskini zaidi ikiwa si maskini zaidi, katika suala la maendeleo ya binadamu duniani.

Walakini, kwa kushangaza, ni moja ya tajiri zaidi katika suala la usambazaji wa bidhaa kikanda na wamejaaliwa maliasili kuliko sehemu yoyote ile ya ulimwengu.

Viwango hivi viwili vya "kuwa tajiri lakini maskini" vinaleta matatizo kwa viongozi wa Kiafrika na wananchi.

Hata hivyo, kutokana na shinikizo la ndani na nje la nchi kuimarisha demokrasia, baadhi ya viongozi wana mwelekeo wa kudhani kuwa demokrasia ni kufanya chaguzi za mara kwa mara.

Kwa hivyo, uchaguzi unazingatiwa kama kipengele kikuu cha dola ya kidemokrasia bila kujali jinsi unavyoendeshwa, wakati mambo mengine muhimu ya demokrasia na utawala kwa ujumla hayazingatiwi hata kidogo.

Hata hivyo, kwa kweli, demokrasia na utawala hupita zaidi ya chaguzi tu, ingawa uchaguzi hutoa msingi wa uimarishaji wa kidemokrasia na utawala. Mambo muhimu ya demokrasia na utawala ni pamoja na ushirikishwaji wa wananchi katika sera na maendeleo ya ustawi wa watu na maendeleo ya mtaji wa watu. Mambo haya yakijitenga na demokrasia na utawala yanaleta changamoto kubwa kwa nchi yoyote kubwa.

Tatizo, baada ya uchaguzi, viongozi wengi wa Kiafrika hupuuza vipengele hivi muhimu vya demokrasia na utawala.

Mahitaji ya maendeleo

Badala ya kufanya zaidi kutatua changamoto za Kiafrika kama vile rushwa, ukosefu wa uwazi na uwajibikaji, umaskini mkubwa, na kuongezeka kwa ukosefu wa usawa, miongoni mwa mambo mengine, baadhi ya viongozi wa Afrika wanadaiwa kujilimbikizia mali kwa ajili yao na familia zao na wasaidizi wao, pamoja na kuendeleza maisha yao. Matarajio ya chama cha siasa kushinda uchaguzi baada ya uchaguzi.

Mzunguko huu mbaya kwa kiasi kikubwa huwanyima umati wa watu wanaostahiki sehemu yao ya kupata na kutumia kwa pamoja 'keki ya kitaifa' huku ukitengeneza tabaka la kisiasa linalozidi kustawi. Haishangazi kwamba siasa inaonekana kama njia ya uhakika ya kupata utajiri mkubwa katika nchi nyingi za Kiafrika.

Kuongezeka kwa idadi ya vijana na ukosefu wa ajira ulioenea katika bara hilo husababisha kukosekana kwa utulivu wa kisiasa barani Afrika, iwe ni mapinduzi, migogoro au ugaidi, ikiwa haitadhibitiwa ipasavyo.

Wakati umefika kwa viongozi waliochaguliwa Afrika kwenda zaidi ya dhana ya ‘kuchaguliwa kidemokrasia’ katika kutekeleza majukumu yao. Viongozi wa Afrika wanatarajiwa kuwatumikia watu wao kwa kupigania na kutanguliza mahitaji na maslahi ya watu kabla ya matarajio na maslahi yao.

Shangwe nyingi mitaani nchini Niger na Gabon katika kuunga mkono viongozi wa mapinduzi zinapaswa kuwa kengele kwa viongozi wa Afrika kuzingatia maendeleo ya watu wao.

Viongozi wa Afrika lazima waonyeshe dhamira thabiti na udharura wa kubadilisha mtazamo wao wa utawala na demokrasia kwa ukuaji na maendeleo ya bara hilo, kama inavyotarajiwa katika Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa (SDGs) na Ajenda 2063 ya Umoja wa Afrika.

Mwandishi, Dk. Peter Asare-Nuamah, ni Mhadhiri katika Shule ya Maendeleo Endelevu, Chuo Kikuu cha Mazingira na Maendeleo Endelevu, Ghana, na Mtafiti Mkuu katika Kituo cha Utafiti wa Maendeleo, Chuo Kikuu cha Bonn, Ujerumani.

Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni, na sera za uhariri za TRT Afrika.