Na Dr Khulu Mbatha
Maadhimisho ya mwaka 2023 yanakuja wakati ambapo ghasia zimeongezeka katika mzozo wa miongo kadhaa kati ya Israel na Palestina.
Mnamo Oktoba 16, Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa lilikataa rasimu ya azimio lililotolewa na Urusi kwa ajili ya kusitisha mapigano huko Gaza.
Siku ya Umoja wa Mataifa ya mwaka huu inapaswa kutolewa kwa watu wa Palestina ambao matumaini na ndoto zao zimekuwa zikififia tangu 1948.
Wapalestina hawajaonja uhuru wowote licha ya mikutano na maazimio mengi ya kimataifa tangu kuahidiwa kwa taifa huru kwa kuzingatia mipaka ya 1967 na Jerusalem Mashariki kama mji mkuu wa Palestina na makubaliano ya Oslo ya 1993 ambayo yalitoa utambuzi kwa taifa la Israeli na kupata usalama. Ukingo wa Magharibi na Gaza chini ya Mamlaka ya Palestina.
Kwa Umoja wa Mataifa dhaifu, Wapalestina wanahisi kusahauliwa na jumuiya ya kimataifa.
Ukandamizaji
Hakuna anayehisi uchungu huu kuliko vijana na watoto wa Palestina wanaojiona wao na wazazi wao wamenaswa na kunusurika katika magereza makubwa yanayojulikana kama Gaza, Ukingo wa Magharibi na kambi nyingine za wakimbizi
Ndio maana mabadiliko ya sasa ya mzozo wa Mashariki ya Kati kama 'mgogoro wa Hamas-Israeli' na vyombo vya habari vinatakiwa kupinga Ukandamizaji.
Inafahamika wazi kuwa suala la Wapalestina lilianzia wakati wa ukoloni wa eneo hilo na Azimio la Balfour.
Israel imewaua zaidi ya Wapalestina 4,600 katika mashambulizi yake yanayoendelea Gaza.
Kwa sababu hii na nyinginezo, hakuna nchi ya Kiarabu inayoweza kujinasua na tatizo hili na ndivyo ilivyo kwa mataifa yote yanayowakilishwa katika Umoja wa Mataifa.
Hii inatumika pia kwa vuguvugu la zamani la ukombozi kama vile ANC nchini Afrika Kusini, ambayo ilipambana kwa mafanikio dhidi ya utawala wa ubaguzi wa rangi.
Mgogoro huo umechukua sura nyingi tangu kuanzishwa kwa Umoja wa Mataifa na kwa miongo kadhaa, masuala ya msingi yamebaki vile vile.
Kutokana na uzoefu wangu katika mapambano yetu ya ukombozi nchini Afrika Kusini, matukio ya milipuko kama vile mashambulizi ya Oktoba 7, ya kusikitisha jinsi yalivyo, huenda yakajirudia mradi tu hakuna suluhu itakayopatikana.
Bantustanization - uundaji wa maeneo ambayo watu weusi waliishi - wakati wa miaka ya ubaguzi wa rangi nchini Afrika Kusini daima ilileta mfadhaiko ambao ulifikia kiwango cha kuchemka na kusababisha vita vikali kati ya dhalimu na wanaokandamizwa.
Vile vile vinaweza kuonekana katika ujenzi wa makazi mapya ya Waisraeli katika maeneo ya Wapalestina.
Imepoteza uaminifu
Kwa miaka mingi maelfu ya maisha ya Wapalestina wa kawaida yamepotea. Kupata amani ndio suluhisho pekee. Kama mataifa yote, haki ya kujitawala kwa Wapalestina ni takatifu.
Mapambano yanayoendelea ya wananchi wa Palestina yana pande nyingi na yanaakisi mlingano wa nguvu duniani.
Zaidi ya Wapalestina milioni moja wamekimbia makazi yao kutokana na mashambulizi ya Israel huko Gaza.
Mnamo Oktoba 16, Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa lilikataa rasimu ya azimio lililotolewa na Urusi kwa ajili ya usitishaji mapigano unaohitajika sana katika ghasia za hivi punde huko Gaza, baada ya Marekani, Uingereza, Ufaransa na Japan kupiga kura dhidi ya pendekezo hilo.
Nchi hizi zinajulikana kama wafuasi wa Israeli. Baada ya upigaji kura, Urusi ilisema Umoja wa Mataifa unashikiliwa ‘’mateka’’ na nchi za Magharibi.
Mnamo Septemba, Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan alisema Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa halifanyi kazi tena kuhakikisha usalama wa kimataifa, badala yake ni uwanja wa nchi tano wanachama wa kudumu kushiriki katika makabiliano ya kimkakati.
"Baraza la Usalama sio tena mdhamini wa usalama wa kimataifa na limekuwa uwanja wa vita ambapo mikakati ya kisiasa ya nchi tano inagongana," rais alisema wakati akihutubia Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa huko New York.
Kwa mara nyingine tena alisisitiza kauli mbiu yake inayorudiwa mara kwa mara ya mageuzi ya Umoja wa Mataifa, "Dunia ni kubwa kuliko tano," akimaanisha hali ya kutokuwa na uwakilishi wa wanachama watano wa kudumu wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, wenye kura ya turufu.
"Lazima tuunde upya taasisi chini ya paa la Umoja wa Mataifa zenye jukumu la kuhakikisha amani, usalama na ustawi wa dunia," Erdogan alisema.
"Lazima tujenge usanifu wa utawala wa kimataifa ambao unaweza kuwakilisha asili, imani na tamaduni zote duniani," aliongeza.
Ni dhahiri kwamba kutafuta amani ya kudumu kunatatizwa na kupungua kwa jukumu la Umoja wa Mataifa katika kulinda raia katika maeneo ya vita na kufanya kazi kama mamlaka ya upatanishi katika migogoro hii.
Zaidi sana baada ya kumalizika kwa Vita Baridi katika miaka ya mapema ya 1990 na vita vya siku hizi kote ulimwenguni, UN imekuwa na mamlaka kidogo na haina ufanisi katika kutafuta suluhu. Haifai tena kwa kusudi.
Kwa miaka mingi, tumeona ni kwa kiasi gani imepoteza uaminifu wake miongoni mwa wanachama wake wenyewe. Ni ngumu kuona njia ya kutoka ikiwa hakuna mkakati unaokuja wa urekebishaji wake mkuu.
Kwa wazi, jukumu lake la upatanishi limepitwa na maendeleo ya kimataifa - kisiasa, kiuchumi, kijamii na kiteknolojia.
Usawa
Baada ya Vita ya Dunia ya Pili - na nchi zipatazo 50 ambazo zilishiriki maslahi ya pamoja katika kuzuia vita vingine, Baraza la Usalama lilikuwa na mamlaka makubwa ya kukuza mazungumzo, kuweka vikwazo, kuidhinisha matumizi ya nguvu na kutumwa kwa misheni za kulinda amani.
Maandamano yanafanyika kote duniani kuunga mkono Wapalestina huku Israel ikishambulia kwa mabomu Gaza.
Kukiwa na takriban majimbo 200 huru leo, mengi yalitawaliwa zamani, na kuwa na majimbo matano pekee yenye mamlaka ya kura ya turufu kumezua hali isiyo ya kawaida.
Mazungumzo juu ya mageuzi ya UN na vyombo vyake yamekuwa ya mtindo. Itakuwa kosa kulenga tu kupanua Baraza la Usalama bila kurekebisha muundo mzima na sheria zake.
Sheria ya kura ya turufu inapaswa kubadilishwa na chombo chenye ufanisi zaidi ambacho kinazingatia watu na kinashughulikia majimbo yote kwa usawa bila kujali mamlaka yao ya kisiasa au kiuchumi.
Vinginevyo, changamoto za mabadiliko ya hali ya hewa, na utawala wa kimataifa wa kutoeneza na upokonyaji silaha wa nyuklia unaojumuisha kanuni, kanuni, sheria na mazoea ya kudhibiti silaha za nyuklia unasimama kuongeza ukosefu wa utulivu wa kimataifa.
Kuhusu mzozo wa Palestina na Israel, jumuiya ya kimataifa inapaswa kuhakikisha ukomeshwa kwa mapigano yote, kuachiliwa kwa mateka na wafungwa wa kisiasa, utoaji wa misaada ya kibinadamu na misaada mingine.
Mwandishi, Dk Khulu Zephania Mbatha ni mwandishi na msomi wa Afrika Kusini. Kuanzia 2018 hadi 2021, alikuwa mshauri maalum wa uhusiano wa kimataifa wa Rais Cyril Ramaphosa. Pia amehudumu katika Ubalozi wa Kudumu wa Afrika Kusini katika Umoja wa Mataifa.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni na sera za uhariri za TRT Afrika.
