Ugonjwa mpya hatari zaidi wa mpox ambao husambazwa kwa urahisi kati ya watu unaua watoto na kusababisha mimba kuharibika katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo na huenda tayari umesambaa katika nchi jirani, watafiti wameonya.
Nchi zote zinapaswa kujiandaa kwa "tatizo hili jipya kabla ya kuenea katika maeneo mengine, kabla ya kuchelewa," John Claude Udahemuka, mtafiti katika Chuo Kikuu cha Rwanda anayechunguza mlipuko huo, ameliambia shirika la habari la AFP.
Mlipuko wa kimataifa wa aina mpya ya Mpox, ambayo hapo awali ilijulikana kama Monkey Pox, mnamo 2022 ilienea kwa zaidi ya nchi 110. Hiyo ilikuwa aina ya clade II.
Lakini kumekuwa na milipuko ya mara kwa mara ya aina ya clade I, ambayo ni hatari mara 10 barani Afrika tangu ilipogunduliwa kwa mara ya kwanza nchini DR Congo mwaka 1970.
Wakati mlipuko wa kimataifa ulienezwa kwa kiasi kikubwa kwa njia ya ngono, watu barani Afrika kwa kawaida walikamata aina ya Clade I kutoka kwa wanyama walioambukizwa, kama vile wakati wa kula nyama ya porini.
Tofauti na milipuko ya hapo awali katika nchi ya Afrika ya kati, virusi hivyo vilikuwa vikisambazwa kupitia ngono kati ya watu wa jinsia tofauti.
Uchunguzi ulibaini kuwa ni lahaja iliyobadilishwa ya aina virusi vilivyobadili umbo vinayoitwa clade Ib.
"Bila shaka ni aina hatari zaidi hadi sasa," Udahemuka alisema.
Zaidi ya visa 1,000 za clade Ib zimeripotiwa katika jimbo la Kivu Kusini tangu wakati huo, alisema Leandre Murhula Masirika, ambaye ameongoza utafiti wa ndani kuhusu mlipuko huo.
Kuna zaidi ya kesi 20 mpya kila wiki huko Kamituga pekee -- na idadi inaongezeka, alionya.
'Wasiwasi wa hali ya juu'
Asilimia tano ya watu wazima na asilimia 10 ya watoto wanaopata maambukizi hayo hufa, watafiti walisema.
Inawapa wagonjwa "vipele vya kutisha vya mwili mzima," tofauti na clade II, ambayo ilisababisha vidonda kwa kawaida tu kwenye sehemu ya siri, alisema Trudie Lang, mtafiti wa afya duniani katika Chuo Kikuu cha Oxford.
Ugonjwa wa clade Ib pia umekuwa ukienea kupitia mawasiliano yasiyo ya ngono kati ya watu - ikiwa ni pamoja na kati ya familia au watoto wanaocheza pamoja shuleni - kuashiria mabadiliko makubwa kutoka kwa milipuko ya hapo awali, watafiti walisema.
Kumekuwa na "kiasi kikubwa" cha maambukizi kati ya mama au walezi na watoto, Lang alisema.
Shida hiyo pia imesababisha kuharibika kwa mimba nyingi, na watafiti wanasoma athari yake ya muda mrefu juu ya uzazi.
Tofauti hizi muhimu kutoka kwa aina zilizopita za mpox "zinatia wasiwasi sana," Lang alisema.
Na hali mbaya zaidi zinazofika hospitalini zinaweza kuwa "kionjo tu ," kwa sababu wagonjwa wengi wanaweza kuwa na dalili mbaya, aliongeza.
Bado kuna ''mambo mengi yasiyojulikana" kuhusu aina mpya, Lang alionya, akilinganisha hatua hii ya uchunguzi na siku za mwanzo za Covid-19.
Kati ya watu 384 waliokufa kutokana na aina zote za mpox nchini DR Congo mwaka huu, zaidi ya asilimia 60 walikuwa watoto, kulingana na Shirika la Afya Duniani.
Hofu ya mlipuko mkubwa zaidi
Hadi sasa, clade Ib imeenea katika miji ya Congo ya Bukavu, Uvira na Kamanyola -– na wiki hii ilitangazwa katika mji mkuu wa jimbo la Kivu Kaskazini, Goma, watafiti walisema.
Miji hii iko karibu na mipaka ya DRC na Rwanda, Burundi na Uganda.
Ingawa aina hiyo mpya haijaripotiwa rasmi nje ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, huenda tayari imesambaa katika mataifa jirani, Murhula Masirika alisema.
Na Goma, haswa, ina uwanja wa ndege wa kimataifa.
"Hakika kuna fursa ya hii kuingia kwenye ndege," Lang alisema, akitoa wito kwa ulimwengu kuchukua hatua haraka ili kudhibiti milipuko hiyo.
Inabakia kuamuliwa ikiwa chanjo zilizopo zitafanya kazi kwa aina mpya.
Lakini chanjo za ndui -– ambazo ni za bei nafuu, zinapatikana kwa wingi katika nchi nyingi, na zinaweza kufanya kazi kwa mpox – hazijapatikana Kamituga, Udahemuka ilisema.
Watafiti barani Afrika wamekuwa wakitoa wito kwa DR Congo kupata chanjo na matibabu yanayotumiwa dhidi ya mpox katika sehemu kubwa ya dunia wakati wa mlipuko wa kimataifa.
Kwa sababu kama aina hii itaenea zaidi itasababisha "uharibifu mkubwa sana," Murhula Masirika alionya.
