Uingereza imerudisha kwa mkopo wa miaka sita hazina 32 za dhahabu na fedha zilizoporwa kutoka kwa ufalme wa Asante zaidi ya miaka 150 iliyopita nchini Ghana, wapatanishi wa Ghana walisema Jumamosi.
Vitu vya sanaa vya thamani, vinavyojumuisha vitu 15 kutoka Jumba la Makumbusho la Uingereza na 17 kutoka Makumbusho ya Victoria & Albert (V&A), awali viliibiwa kutoka kwa mahakama ya mfalme wa Asante, wakati wa mapigano makali ya karne ya 19 kati ya Waingereza na watu mashuhuri wa Asante.
Kama sehemu ya makubaliano hayo ya kihistoria, mabaki hayo yanayoheshimiwa, ikiwa ni pamoja na mavazi ya dhahabu na fedha yanayohusishwa na Mahakama ya Kifalme ya Asante, yataonyeshwa kwenye Jumba la Makumbusho la Palace huko Kumasi, kama sehemu muhimu ya sherehe ya mwaka mzima ya kuheshimu jubilei ya fedha ya mfalme.
Wizi wa wakoloni
Kurejeshwa kwa hazina hizi kwa sherehe kunakuja huku kukiwa na shinikizo kubwa kwa makumbusho na taasisi za Ulaya na Marekani kushughulikia urejeshaji wa vitu vya kale vya Kiafrika vilivyoporwa wakati wa ukoloni na mataifa yenye nguvu kama vile Uingereza, Ufaransa, Ujerumani na Ubelgiji.
Akithibitisha kurejeshwa kwa vitu hivyo, Ivor Agyeman-Duah, msuluhishi mkuu, alisema vitu hivyo vilitolewa kwa ikulu kwa mkopo.
"Hizi sanaa zinazopendwa, ambazo zina umuhimu mkubwa wa kitamaduni na kiroho kwa watu wa Ashanti, ziko hapa kama sehemu ya makubaliano ya mkopo kwa miaka mitatu ya awali na inaweza kurejeshwa kwa mingine mitatu," Agyeman-Duah aliiambia AFP kwa simu.
"Inaashiria wakati muhimu katika juhudi zetu za kurudisha na kuhifadhi urithi wetu, na kukuza hisia mpya ya fahari na uhusiano na historia yetu tajiri. Kutakuwa na maonyesho kuanzia Mei 1 katika Jumba la Makumbusho la Manhyia ambayo yanalenga kushiriki hadithi ya zamani zetu na ulimwengu," aliongeza.
Vitu vya sanaa vimerudishwa
Hatua hii inaangazia mpango wa hivi majuzi wa Jumba la Makumbusho la Fowler huko California, ambalo lilirejesha mabaki saba ya kifalme ikiwa ni pamoja na mkufu wa dhahabu na chaki ya mapambo kwa mfalme wa kitamaduni wa Ashanti wa Ghana, Otumfuo Osei Tutu II, sanjari na ukumbusho wake wa jubilei ya fedha.
Nchi jirani ya Nigeria pia inajadiliana kurejesha maelfu ya vitu vya chuma vya karne ya 16 hadi 18 vilivyoporwa kutoka ufalme wa kale wa Benin na kwa sasa vinashikiliwa na makumbusho na wakusanyaji wa sanaa kote Marekani na Ulaya.
Miaka miwili iliyopita, Benin ilipokea dazeni mbili za hazina na kazi za sanaa zilizoibiwa mwaka wa 1892 na vikosi vya wakoloni wa Ufaransa wakati wa kutimuliwa kwa Jumba la kifalme la Abomey.
