Na Sylvia Chebet
Ndani ya chumba cha dharura katika hospitali ya Bashair Teaching huko Khartoum Kusini, Sudan, timu ya madaktari inafanya kazi kwa bidii kuokoa maisha ya mtoto Riyad mwenye umri wa miezi 18.
Mtoto huyo alikuwa katika dhiki na maumivu makali mama yake alipowasili hospitalini, madaktari wanasema.
"Mara moja, nilihisi kuwajibika sana kuokoa maisha yake," Dk Moeen, daktari wa MSF kwa kutumia jina bandia, anaiambia TRT Afrika.
''Hakufanya lolote kustahili mateso haya; alizaliwa tu katika eneo la vita, na ikawa dhamira yangu kumpa nafasi bora zaidi ya kuishi.”
Huku siku ya watoto duniani ikiadhimishwa tarehe 20 Novemba, mashirika ya misaada yanalaani kuendelea kuteseka kwa watoto nchini Sudan na maeneo mengine yenye migogoro.
Leo pia ni wakati wa kutambua changamoto kubwa zinazowakabili watoto katika ulimwengu wetu uliogawanyika sana, wenye misukosuko na mara nyingi wenye jeuri.
Riyad ni mmoja wa mamilioni ya watu wanaobeba mzigo mkubwa wa vita vinavyoendelea vya Sudan, ambavyo vilizuka Aprili 2023 kufuatia mpasuko kuhusu mipango ya nchi hiyo kuelekea demokrasia.
Mvulana huyo alikuwa ameamshwa ghafula kutoka kwenye usingizi wake wakati risasi iliyopotea ilipompata kifuani, na kuvunja wakati wake wa amani.
"Timu ya matibabu ilipigana kwa saa nne ili kumtia utulivu. Kutokana na upotevu mkubwa wa damu, uwezekano wa yeye kunusurika upasuaji ulikuwa hamsini na hamsini,” Dkt. Moeen anaongeza.
Risasi iliwekwa kwenye kifua cha mtoto
Ingawa timu ilifaulu kuzuia kuvuja damu, risasi ilibaki kwenye kifua cha Riyad.
Hospitali ya Kufundishia ya Bashair ni mojawapo ya vituo vya afya vinavyofanya kazi mwisho kusini mwa Khartoum, na haina uwezo wa juu wa upasuaji.
MSF inasema kuzuiwa kwa utaratibu wa vifaa vya matibabu tangu Oktoba 2023 kumelemaza huduma za matibabu katika hospitali nyingi za Sudan.
“Mvulana mwenye umri wa miezi 18, kifua chake kilitobolewa kwa risasi, ni ukumbusho wenye kuhuzunisha wa maisha ya watu wasio na hatia yaliyosambaratishwa na vita. Katika machafuko, na rasilimali chache, tulipigana kuokoa maisha yake. Hakuna mtoto anayestahili kuteseka namna hii,” Madaktari analalamika.
Khartoum, ambayo zamani ilikuwa mji mkuu mahiri, imekuwa uwanja wa vita hata kabla ya Riyad kuzaliwa.
Mtoto huyo wa mwaka mmoja na nusu ni mmoja wa watoto 314 waliotibiwa kwa risasi, mlipuko na majeraha ya vipande mwaka 2024 pekee, MSF inasema.
Mmoja kati ya sita waliojeruhiwa vitani ni mtoto
"Kutibu watoto waliojeruhiwa na vita ni jambo la kuhuzunisha, lakini uthabiti wao mbele ya maumivu yasiyofikirika huchochea azimio letu la kuvumilia, bila kujali hatari au changamoto," kiongozi wa matibabu wa MSF anasema.
Kati ya Januari na Septemba 2024, MSF ilitibu jumla ya watu 6,557 waliojeruhiwa katika vita katika vituo vyake katika majimbo 11 kati ya 18 ya Sudan.
Katika Hospitali ya Bashair, watoto walio chini ya umri wa miaka 15 wanachangia asilimia 16 ya wagonjwa waliojeruhiwa katika vita.
Mwishoni mwa Oktoba, zaidi ya majeruhi 30 wa vita walikimbizwa katika kituo hicho kwa siku moja kufuatia mlipuko kwenye soko lililo umbali wa chini ya kilomita moja.
Kumi na wawili kati ya walioletwa kwenye chumba cha dharura walikuwa watoto chini ya miaka 15. Wengi walikuwa wameungua na majeraha.
Msichana wa miezi 20 aliletwa na makombora ndani ya kichwa chake.
"Kesi kama hizi ni za kawaida," anasema. “Nashukuru msichana huyo mdogo aliokoka. Wengine hawana bahati sana,” Dk. Moeen anaona.
Mapigano yazidi
Matukio ya majeruhi wengi - ambapo idadi kubwa ya wagonjwa hufika kwa muda mfupi - yamekuwa ya mara kwa mara huku mapigano yakizidi kuongezeka jijini.
Hospitali chache zinazofanya kazi ziko chini ya shinikizo kubwa na wafanyikazi wa matibabu wanajitahidi kudhibiti mahitaji yote.
Kando na upasuaji tata, taratibu kadhaa ikiwa ni pamoja na kutibu majeraha makubwa ya moto imekuwa vigumu kufanyika katika jiji ambalo raia wanazidi kuwa wahanga wa milipuko ya mabomu.
"Licha ya uhaba, ukosefu wa usalama, na uharibifu, tunasalia imara-kutoa huduma ya kuokoa maisha kwa wale waliopatikana katika mapigano," daktari wa MSF anasema.
Hospitali ya Bashair pia imeanza kurekodi ongezeko la idadi ya watoto wenye utapiamlo na wanawake wajawazito.
Takriban wanawake na watoto 4,186 walichunguzwa utapiamlo kati ya Oktoba na Novemba 2024, huku zaidi ya 1,500 kati yao wakiwa na utapiamlo mkali.
"Takwimu hizi za ghasia na utapiamlo zinaonyesha watu wenye jinamizi, wakiwemo watoto, wanapitia Khartoum. Pande kwenye mzozo lazima zihakikishe raia wanalindwa. Vifaa vya matibabu vinapaswa kuruhusiwa kufikia hospitali zote nchini Sudan,” Claire San Filippo, Mratibu wa Dharura wa MSF alisema.
Siku ya Watoto Duniani
Kumekuwa na ongezeko la wito wa ndani na kimataifa kwa pande zinazopigana kunyamazisha bunduki.
Akiangazia athari za vita kwa watoto, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres alisema: "Katika Siku ya Watoto Duniani, tunasherehekea watu wachanga zaidi katika familia yetu ya kibinadamu. Lakini leo pia ni wakati wa kutambua changamoto kubwa zinazokabili watoto katika hali yetu ya mgawanyiko mkubwa, yenye misukosuko. na mara nyingi ulimwengu wenye vurugu."
Vita nchini Sudan vimewakosesha makazi zaidi ya watu milioni 11, na kusababisha mzozo mkubwa zaidi wa wakimbizi duniani.
