Na Mazhun Idris
Ni Jubilee ya almasi ya Umoja wa Nchi Huru za Afrika (OAU), ambayo sasa inajulikana kama Umoja wa Afrika, pengine inafaa kama tukio linalofaa kuhoji ni kwa nini bara linalo adhimisha miaka 60 ya ushirikiano wa kisiasa na kijamii na kiuchumi chini ya chombo kimoja limeshindwa epuka simulizi za kudhalilisha kama vile "Afrika ni bara lisilo na uongozi".
Tarehe 25 Mei ni Siku ya Afrika, kuadhimisha kuanzishwa kwa OAU katika siku hii mwaka 1963 - safari ambayo imeshuhudia shirika hili kukua kwa kasi na wanachama wake kufanya kazi pamoja ili kuondokana na changamoto za kawaida na kufikia malengo ya pamoja.
Wakati Umoja wa Afrika ukiwa na ushuhuda wa maendeleo, habari za kurudi nyuma kote kuhusu bara hili kwa kiasi kikubwa zinatokana na nani anayetengeneza nadharia hiyo.
Prof Carlos Lopez, katibu mtendaji wa zamani wa Tume ya Uchumi ya Umoja wa Mataifa kwa Afrika, ni miongoni mwa wanaopinga mitazamo hii ya kuenea kwa ugonjwa huo, akisema mambo mengi yanayosemwa kuhusu Afrika hayaakisi hali halisi ya bara hilo.
Lopez anatambua kuna mienendo mingi na nguvu nyingi kuhusu simulizi mbaya zinazo rudiwa kuhusu Afrika.
Anatoa mfano wa michango iliyokithiri ya misaada ya nje kwa Afrika, ambayo anasema ni sehemu ndogo tu ya fedha za maendeleo barani humo, ikilinganishwa na uwekezaji wa nje na wa ndani pamoja na fedha zinazotumwa na diaspora.
Anaona misaada kutoka nje inaimarishwa zaidi licha ya kuendelea kupunguzwa kwa ufadhili huo.
Kuondoa ukoloni
Kulingana na Prof Lopez, Afrika inapaswa "kujilinda" kuhusiana na maendeleo ya kimataifa.
"Kujihami kwa maana kwamba tunapaswa kuwa na vifaa vyema zaidi, kufanya mazoezi ya haraka, na kuhakikisha kuwa Afrika ina uwezo wa kuchukua nafasi ambayo inapaswa kuchukua duniani," anaiambia TRT Afrika.
Shirikisho la Afrika nzima ambalo lilikuja kujulikana kama OAU liliundwa miongo sita iliyopita huko Addis Ababa, Ethiopia, ili kufikia lengo hili haswa.
Serikali za mataifa 32 ya Afrika zilitia saini muungano huo, ambao maono yao yalikuwa ni kujenga "Afrika iliyounganishwa, yenye ustawi na amani, inayoendeshwa na raia wake yenyewe na kuwakilisha nguvu madhubuti katika uwanja wa kimataifa".
Ndoto moja ambayo wanachama wote waanzilishi wa OAU walinunua ilikuwa ni Afrika iliyoungana yenye amani yenyewe.
Kama bara lililozingirwa na utawala wa kikoloni wa Magharibi, dhamira ya haraka ya shirika hilo ilikuwa kupigania uhuru wa nchi wanachama wake hata kama walitaka kujenga ushirikiano wa kisiasa na kiuchumi wa bara hilo.
Wakati mataifa mengi ya Afrika yalipopata uhuru kupitia miaka ya 1960, misheni ya OAU ilihamia katika kupiga vita ubaguzi wa rangi kusini mwa Afrika, ambao hatimaye ulipatikana katika miaka ya 1990.
Mnamo mwaka wa 2002, OUA ikawa rasmi Umoja wa Afrika kufuatia uamuzi wa viongozi wa Afrika mwaka 1999 kuunda chombo kipya cha bara ili kuendeleza kazi iliyofanywa hadi sasa.
Kulingana na Umoja wa Afrika, uamuzi wa kuzindua upya shirika hilo barani Afrika ulichukuliwa ili "kutambua uwezo wa Afrika".
Kulikuwa na maelewano kati ya viongozi wa bara hilo juu ya "haja ya kuzingatia tena vita vya kuondoa ukoloni na kuondoa ubaguzi wa rangi katika bara hilo, ambalo lilikuwa lengo la OAU, kuelekea kuongezeka kwa ushirikiano na ushirikiano wa mataifa ya Afrika ili kuendeleza ukuaji na uchumi wa Afrika na maendeleo".
Umoja wa Afrika unajitahidi kutafuta utulivu wa kijamii na kiuchumi na kisiasa barani Afrika sambamba na usalama na kuendeleza utambulisho wa Mwafrika.
"Tunafanya kazi katika kushughulikia mizozo, kuanzia mifumo ya hadhari ya mapema, hadi usimamizi wa mzozo huo, na pia utatuzi. Pia tunazingatia ujenzi upya baada ya mzozo," mkuu wa Baraza la Amani na Usalama la Umoja wa Afrika, Neema Chusi, anaiambia TRT Afrika.
Ofisi ya Chusi inashughulikia mabadiliko ya mizozo, ambayo ni kazi ngumu inayohitaji umakini wa hali ya juu kwa maendeleo ya kijamii, kisiasa na kiuchumi katika bara zima ili kutoa viashiria vya hadhari vya migogoro.
"Pia tunaunga mkono nchi hizo katika kipindi cha mpito, nyingi zikiwa za mpito za kisiasa, na shughuli za kulinda amani katika bara," Chusi anasema.
Operesheni za amani za shirika hilo katika sehemu za Afrika ni pamoja na Misheni ya Mpito ya Umoja wa Afrika nchini Somalia (ATMIS), "ujumbe wa pande nyingi (kijeshi, polisi na raia), ulioidhinishwa na Umoja wa Afrika na kuamriwa na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa".
Ilianza Aprili 2022, ikirithi misheni ya Umoja wa Afrika nchini Somalia ambayo ilikuwa na idhini ya Umoja wa Mataifa.
Ushujaa wa Kiafrika kazini
Moussa Faki Mahamat, mwenyekiti wa Tume ya Umoja wa Afrika, aliwahi kusema kwamba ATMIS ilikusudiwa kuendeleza "mafanikio makubwa katika kipindi cha miaka 15 iliyopita katika kuunga mkono kuibuka kwa Jeshi la Kitaifa la Somalia lenye uwezo, mtaalamu wa Jeshi la Polisi la Somalia na taasisi za Shirikisho"
Katika miaka iliyofuata kuanzishwa kwa OAU, hasa kipindi cha baada ya ukoloni baada ya 1963, nchi nyingi za Afrika zilikuja kuongozwa hasa na viongozi vijana wa kimapinduzi waliojawa na nguvu ya Pan-Africanism na mwamko wa kijamii.
Uchangamfu huu wa uongozi wa bara la Afrika unachukuliwa kuwa umefifia sana kwa miaka mingi.
Afrika inahitaji aina kama hiyo ya uongozi changa na mahiri sasa kuliko wakati mwingine wowote, anasema Balozi Tibor P. Nagy, katibu msaidizi wa zamani wa Ofisi ya Masuala ya Afrika katika Wizara ya Mambo ya Nje ya Marekani, na pia balozi wa zamani wa Marekani nchini Ethiopia.
Nagy ana hakika kwamba ingawa Afrika bado inahitaji kukabiliana na changamoto za uongozi, ina uwezo wa kuwa na nguvu ya kuzingatiwa.
"Afrika imefanya vizuri sana kwa kuwa ilishinda historia ya ukoloni ya kutisha. Kuna nafasi halisi kwamba Afrika inaweza kuwa bara la karne ya 21," anaiambia TRT Afrika.
Bara la Afrika ni bara la pili kwa kuwa na watu wengi zaidi duniani likiwa na idadi kubwa ya watu zaidi ya bilioni 1.4, hasa vijana.
Hii, pamoja na maliasili nyingi - zote mbili zilizoguswa na ambazo hazijatumiwa - katika kila sehemu ya bara hufanya kuwa kizidishi cha nguvu kulingana na uwezo mkubwa.
Nagy anasema nchi za Afrika zinahitaji kuwashirikisha zaidi vijana katika majukumu ya uongozi na maendeleo ya bara hilo, jambo ambalo Umoja wa Afrika unasema tayari umezingatia.
"Naweza kuwaambia vijana wamefunzwa vyema katika mpango wa mambo wa Umoja wa Afrika hivi sasa. Tuna kile kinachoitwa "Programu ya Vijana ya Kujitolea" inayowaleta pamoja vijana kutoka bara zima. Wanapatiwa mafunzo na shirika na kisha kutumwavkatika mojawapo ya vyombo au miradi,” anafafanua Mkuu wa Baraza la Amani na Usalama Chusi.
"Programu hiyo imeleta vijana wengi katika mfumo wa Umoja wa Afrika. Ukija kwenye Umoja wa Afrika sasa na kuchukua matembezi tu, bila shaka utakutana na vijana wengi zaidi kuliko wazee," anaongeza.
Nagy na Chusi wanaamini kuwa vijana wa Kiafrika wana ari kubwa, nguvu, na ari ya ujasiriamali, ambayo yote ni muhimu katika kufikia malengo makubwa ya maendeleo ya bara.
