Ghana inajumlisha matokeo baada ya upigaji kura wa Jumamosi katika uchaguzi mkali huku Makamu wa Rais wa chama tawala Mahamudu Bawumia akijaribu kuondoa hasira kutokana na matatizo ya kiuchumi na kukabiliana na changamoto ya aliyekuwa rais wa chama cha upinzani John Mahama.
Upigaji kura ulikuwa wa utulivu, lakini polisi walisema watu wawili waliuawa kwa kupigwa risasi katika matukio tofauti.
Uchumi unaosuasua wa Ghana ulitawala uchaguzi huo, baada ya nchi hiyo ya Afrika Magharibi inayozalisha dhahabu na kakao kupitia kushindwa kwa deni, mfumuko wa bei wa juu na mazungumzo ya kuiokoa IMF ya dola bilioni 3.
Wapiga kura walikuwa wakichagua mrithi wa bosi wa Bawumia, Rais Nana Akufo-Addo, ambaye anajiuzulu baada ya kuhudumu kwa muhula wa juu wa miaka miwili minne. Pia walichagua bunge jipya la nchi hiyo.
Baada ya kura kufungwa saa 1700 GMT, matokeo yalikuwa yakidorora huku timu za uchaguzi zikianza mara moja kujumlisha kura chini ya uangalizi wa mawakala kutoka vyama vya siasa kabla ya kuzituma kwenye vituo vya kura.
Matokeo ya awali yanatarajiwa mapema Jumapili, huku matokeo kamili ya urais yakipangwa kufikia Jumanne.
"Kila mtu analalamika bei ni kubwa. Kwa hiyo nataka mabadiliko, nataka rais mzuri ambaye ataleta mabadiliko," Abdullah Mohammed, mwanafunzi alisema baada ya kupiga kura katika wilaya ya Nima ya Accra.
Mtu mmoja aliuawa kwa kupigwa risasi na mwingine kujeruhiwa huko Nyankpala kaskazini, huku mtu mwingine akipigwa risasi na kuuawa huko Awutu Senya Mashariki katika eneo la kati, polisi wa Ghana walisema.
Kwa historia ya utulivu wa kisiasa, vyama viwili vikuu vya Ghana, chama tawala cha New Patriotic Party (NPP) na National Democratic Congress (NDC), vimepishana madarakani kwa usawa tangu kurejeshwa kwa demokrasia ya vyama vingi mwaka 1992.
Wakipigia debe kauli mbiu "Vunja 8" -- rejeleo la kupita mihula miwili ya kawaida madarakani -- NPP inatumai Bawumia inaweza kuwaongoza kwa muhula wa tatu ambao haujawahi kushuhudiwa. Lakini alijitahidi kujiondoa katika ukosoaji wa rekodi ya kiuchumi ya Akufo-Addo.
"Nadhani tumefanya kazi nyingi na ujumbe wetu kwa watu na ujumbe umepokelewa vyema," Bawumia alisema baada ya kupiga kura katika nyumba yake ya kaskazini ya Walewale.
Mwanauchumi aliyeelimishwa na Uingereza na benki kuu ya zamani, anaashiria uchumi unaozidi kupindukia na mipango inayoendelea ya serikali ya kuweka mfumo wa kidijitali kurahisisha biashara, pamoja na elimu bila malipo na programu za afya.
Ingawa mfumuko wa bei ulipungua kutoka zaidi ya asilimia 50 hadi karibu asilimia 23, na viashiria vingine vya uchumi mkuu vinatulia, maumivu ya kiuchumi bado yalikuwa suala la wazi la uchaguzi.
Waghana wengi bado wanasema wanatatizika na gharama ya maisha, ajira chache na sarafu ya cedi iliyoshuka thamani.
Kuchanganyikiwa kwa uchumi kumefungua njia kwa changamoto ya kurudi tena kutoka kwa Mahama, ambaye alikuwa rais kutoka 2012 hadi 2017 lakini ameshindwa mara mbili katika zabuni za urais.
