Na Nuri Aden
Uhamiaji ni safari ambapo mvuto wa mambo yasiyojulikana hupambana na ile starehe ya uzoefu, huku ari ya mtu ya kuishi ikigongana na ule mvuto kwa mazoea.
Takriban Wasomali milioni mbili wanaishi nje ya nchi yao ya asili, na kuwafanya kuwa miongoni mwa watu waliotawanywa zaidi duniani kote.
Mkusanyiko mkubwa wa jamii za Wasomali uko Mashariki ya Kati, Marekani, Ulaya, Amerika Kaskazini, Uingereza, na Afrika Mashariki.
Kama ilivyo kwa uhamiaji unaochochewa na utafutaji wa fursa bora zaidi maishani, wengi miongoni mwa jamii kubwa ya wasomali wa diaspora wamestawi katika mazingira waliyoyazoea.
Hata hivyo, kile ambacho kimekataa kuondoka ni uchungu wa tamaa kwa ajili ya nchi yao ya kuzaliwa, nyuso zinazojulikana, na athari za utamaduni.
Wakati msukosuko uliosababishwa na vita vya wenyewe kwa wenyewe katika miaka ya 1990 ulisababisha uhamaji mkubwa, Wasomali wengi walichangia rasilimali na uzoefu wao ili kuchochea ukuaji wa taifa.
Wale waliobaki nje ya nchi baadhi yao wamefaulu sana. Katika Amerika ya Kaskazini na Ulaya, watu wenye asili ya Kisomali wanatumika kama wabunge, mawaziri na wataalamu katika nyanja mbalimbali za shughuli za kibinadamu.
"Ninapoona wanadiaspora wa Somalia wanarudi kuchangia maendeleo ya uchumi wa nchi, hasa kupitia NGOs na mashirika ya kiraia wakati wa migogoro, inanijaza fahari," Jawaahir Daahir, mwenyekiti wa Global Somali Diaspora (GSD), anaiambia TRT Afrika.
"Siku zijazo zinaonekana kuwa mzuri na zenye matumaini, pamoja na vijana walioelimika - walimu, wafanyakazi wa kijamii, wanasheria, madaktari na wauguzi - wanaojitolea kurejesha shukrani kwa jamii zao, iwe katika Uturuki, Ulaya, Amerika ya Kaskazini au Afrika."
Mkondo wa wanaorejea
Baadhi ya watu wanaoishi nje ya nchi wamerejea Somalia kuchukua nafasi za uongozi, kuimarisha sekta muhimu kama vile afya, elimu, kilimo na teknolojia.
Uhamisho, uwekezaji na uhamisho wa ujuzi pia huchangia pakubwa katika uchumi wa nchi na jamii.
Umoja wa Mataifa na taasisi mbalimbali za kifedha zinakadiria fedha zinazotumwa kutoka nje ya nchi kuwa kati ya dola za Marekani bilioni 1.4 na bilioni 2 kila mwaka, zikisaidia takriban nusu ya familia zote za Kisomali katika nchi yenye zaidi ya milioni 18.
GSD, shirika lisilo la kibiashara lililoanzishwa ili kuunganisha jumuiya ya Wasomali duniani kote, limeimarisha kwa kiasi kikubwa uhusiano huu kati ya wahamiaji na ardhi yao ya asili.
"Nakumbuka vizuri wakati mamia ya Wasomali tulikusanyika kutoka Uturuki, Ulaya, Amerika Kaskazini, Asia, Australia na Afrika mnamo Juni 2014.
Tuligundua pengo - tulitawanyika kote ulimwenguni lakini tukakosa njia ya kuunganishwa," anakumbuka Jawaahir, ambaye anaishi Uingereza.
"Kutokana na mijadala hiyo ya awali liliibuka wazo la kuunda jukwaa ambalo linaunganisha Wasomali wa ughaibuni.
Miaka kumi baadaye, tunasherehekea taasisi ambayo imekua imara na yenye matokeo."
Kuungana kwa malengo
GSD iliandaa mkutano wake wa 10 wa kimataifa wa kila mwaka mnamo Septemba 28-29 huko Istanbul, ambapo ilizaliwa miaka kumi iliyopita.
"Tunathamini sana mapokezi mazuri ambayo serikali ya Uturuki na jamii imetutolea, ambayo imeboresha sana juhudi zetu za kujenga uwezo kwa kizazi kipya.
Usaidizi wao usioyumba kwa serikali ya Somalia, ambayo ni pamoja na polisi na mafunzo ya kijeshi na kuimarisha huduma za afya, umekuwa wa thamani sana," anasema Jawaahir.
"Ushirikiano huu wa kudumu unaendelea kuimarika, na tunashukuru sana kwa msaada thabiti wa watu wa Uturuki, ambao walisimama nasi katika wakati wetu wa uhitaji mkubwa.
''Kujitolea kwao kumefanya mabadiliko ya maana katika safari yetu kuelekea maendeleo na utulivu."
Mkutano wa mwezi uliopita ulitumika kama jukwaa muhimu kwa wajumbe wa Somalia kushirikiana, kubadilishana maarifa, na kuimarisha jukumu lao kama vichochezi vya maendeleo katika nchi yao.
Waziri Mkuu Hamza Abdi Barre wa Somalia alikuwa miongoni mwa wazungumzaji mashuhuri katika mkutano huo.
"Tunakamilisha Kongamano la Majibu ya Dharura ya Kibinadamu ya Somali Diaspora, ambalo litaratibu mashirika yote ya Somalia yanayofanya kazi katika sekta hii.
Kuangalia mbele, tunalenga kuanzisha mabaraza sawa kwa walimu, madaktari na wahandisi wa Somalia," anaelezea Jawaahir.
Injini ya ukuaji
Ushawishi wa diaspora unaenea zaidi ya fedha zinazotumwa nje ya nchi; zinaonekana kama sehemu muhimu ya muundo wa kijamii na kiuchumi wa Somalia.
Wawekezaji kutoka nje wanachangia hadi 80% ya mtaji wa kuanzia kwa biashara ndogo na za kati. Uchumi usio rasmi unastawi kutokana na michango yao.
Wakati Somalia inaendelea kujenga upya, serikali inatambua jukumu muhimu la diaspora katika maendeleo ya taifa.
Viongozi wote wa Somalia, wakiongozwa na Rais Hassan Sheikh Mohamud, daima wamekubali jukumu la diaspora wa Somalia, na kuwahimiza kuendelea kuwekeza katika kuijenga upya Somalia.
Wakati wa safari zake za kikazi, kama watangulizi wake, Rais Hassan Sheikh hufanya mikutano na diaspora huku akikariri wito wao wa kuungwa mkono katika mapambano dhidi ya ugaidi pamoja na mipango ya ujenzi wa taifa.
Kwa upande wake, Mogadishu inafanya juhudi za kuwarahisishia wanadiaspora wanaorejea katika mkondo wa kawaida.
Moja ya changamoto ni tofauti za kitaaluma na kiuchumi. Diaspora wana elimu, ujuzi na uzoefu ambao haupatikani kwa urahisi ndani ya nchi.
"Wakati wanachama wa diaspora wa Somalia wanarudi katika nchi yao, mara nyingi hutazamwa kupitia jicho tofauti.
Jumuiya za wenyeji huwataja kama 'Qurbajoog', zikitambua uwepo wao nje ya nchi. Neno hili linaonyesha kupongezwa na hali ya kujitenga," Jawaahir anaiambia TRT Afrika.
Moalim Abdallah, mtaalamu wa TEHAMA aliyeelimishwa na kufunzwa London, alianzisha GlobalNet, ambayo imejitolea kuwezesha jamii ya Wasomali kwa kutoa mafunzo na motisha ya kuingia katika sekta ya teknolojia.
"Serikali yetu inahitaji kuwekeza katika kutumia ubunifu wa kidijitali wa vijana wetu wa Somalia," anasema Moalim.
Dk Maryan Qasim, waziri wa zamani katika serikali ya shirikisho, anaamini kwamba watu wanaoishi nje ya Somalia na watu wao walio nyumbani wanaweza kupanga njia ya mafanikio pamoja kama wataepuka ukabila.
