Na Abdulwasiu Hassan
Viwanja vya ndege huleta hisia ya matarajio na mwendo wa kudumu.
Vituo vya ndege vyenye shughuli nyingi, msongamano wa wafanyakazi wa shirika la ndege, harakati za wasafiri, na mlio wa mbali wa ndege zinazopaa au kutua ni sehemu ya hisia za kipekee kwa wanosafiri kwa anga.
Nchini Nigeria, viwanja vya ndege vinaongezeka katika majimbo yote, ikiwa ni mpango wa serikali ndogo, ambazo zinaziona kama njia kukuza maendeleo ya kiuchumi na kijamii, wakati fikra pinzani ni kwamba miradi mingi hutumika pesa nyingi lakini bila ya faida.
Uwanja wa ndege katika Jimbo la Zamfara ndio mradi mpya unaozinduliwa, kufuatia mnyororo wa miradi mingi kama hiyo.
"Manufaa ya kiuchumi yanayoweza kujitokeza na kuzidisha athari za mradi wa uwanja wa ndege wa Gusau ni mkubwa sana. Ukikamilika, utaathiri pakubwa urahisi wa kufanya biashara na nyanja nyingine za maendeleo na usafiri," Gavana Dauda Lawal wa Jimbo la Zamfara alisema katika uzinduzi wa mradi huo.
"Uwanja wa ndege utafungua ufikiaji wa moja kwa moja kwa jimbo letu na kuondoa shida ambazo wafanyabiashara wetu mara nyingi hukutana nazo katika kusafirisha na kuagiza bidhaa na huduma."
Uwanja wa ndege unatarajiwa kujengwa ndani ya miezi 30.
Miradi isiyoweza kutekelezwa
Majimbo mengi, ikiwa ni pamoja na Ekiti, Akwa-Ibom na Ebonyi katika sehemu ya kusini mwa nchi na Yobe katika sehemu ya kaskazini mashariki mwa nchi, yamejenga viwanja vya ndege katika miaka ya hivi karibuni.
Mataifa yanapojenga viwanja vya ndege, hatimaye yanatoa wito kwa Mamlaka ya Viwanja vya Ndege vya Shirikisho la Nigeria (FAAN) kuviendesha ili kuepusha serikali ndogo na mzigo wa kuviendesha.
Hili limekuwa jambo la kutatanisha kwa wakosoaji, ambao wanataja viwanja vya ndege vilivyojengwa na serikali kama miradi isiyoweza kutekelezwa.
Wanasisitiza ukweli kwamba baadhi ya majimbo yenye viwanja vya ndege yamelazimika kushawishi mashirika ya ndege kuruka na kutoka maeneo haya kwa kuahidi kulipia viti vitupu.
Hii inasababisha kupotea kwa hazina kwani viwanja vya ndege vilivyojengwa kwa pesa za umma vinaendelea kufuja rasilimali adimu.
Kutafuta usawa
Zamfara ni miongoni mwa majimbo katika eneo la kaskazini magharibi mwa Nigeria ambayo imekuwa ikipambana na uhalifu, ikiwa ni pamoja na utekaji nyara barabarani kwa ajili ya fidia.
Mamlaka inakadiria kuanzishwa kwa safari za ndege kwenye eneo hili kama njia mbadala ya usafiri iliyosubiriwa kwa muda mrefu kwa wale wanaotaka kuepuka hatari hizi na kuwa na uwezo wa kusafiri.
Waziri wa usafiri wa anga wa Nigeria, Festus Keyamo, anaona uwanja wa ndege wa Zamfara kama kituo ambacho hakijakuja kuchelewa.
"Nataka kuwa hapa mwaka ujao, kuanzisha safari za Hijja. Mahujaji wa Zamfara waliteseka kwa miaka mingi, kama wale katika majimbo mengine mengi, kwa sababu safari za anga hazikuwepo.
Wanahitaji kuwa na uwezo wa kupanda ndege kwenda ardhi takatifu kutoka Zamfara," alisema katika hafla ya hivi majuzi. Mchambuzi Alhaji Muhammad Tukur anahoji kuwa kujenga miundombinu ya usafiri wa anga yenye thamani ya juu haimaanishi kuwa haiwezi kufanywa kwa njia ya gharama nafuu.
Kulingana na Tukur, majimbo yanayopakana kama Bauchi na Gombe katika sehemu ya kaskazini-mashariki mwa nchi, ambayo kila moja ina uwanja wa ndege, yangeweza kushirikiana kujenga moja katika eneo linalofaa kwa wote wawili na kupunguza gharama.
"Mpango kama huo sio tu ungekuwa wa gharama nafuu katika suala la ujenzi lakini pia katika kupunguza matumizi ya uendeshaji," anaiambia TRT Afrika.
Kwa hivyo, Nigeria inawezaje kutumia vyema viwanja vya ndege vya ndani ambavyo serikali za majimbo zimejenga tangu 1999?
Makubaliano kati ya wataalamu ni kwamba haya yanaweza kuunganishwa na viwanja vya ndege vya kimataifa na kukodishwa kwa makampuni ya kibinafsi ili yaweze kuendeshwa kwa faida.
"Viwanja vya ndege vilivyojengwa na serikali ambavyo havitumiki vyema vinaweza kuunganishwa na vilivyo na shughuli nyingi zaidi, na viwili hivyo vinaweza kutolewa kwa wenye masharti nafuu ili kujiendesha kwa faida," anasema Tukur.
"Katika uwanja wa ndege wa Lagos, unaweza kuunganisha treni kati ya vituo vya ndani na vya kimataifa, kama mahali pengine duniani.
Nadhani hivyo ndivyo serikali inavyopaswa kufanya kupitia kandarasi za uhamishaji-uendeshaji."
Suluhu la Tukur linatokana na falsafa kwamba “serikali haina kazi ya kuwa katika biashara”.
Wachambuzi wengi wanakubali kwamba, ukaguzi wa uhalisia ungesaidia kuzuia hali isiyofaa ya mamlaka ya majimbo kuomba serikali ya shirikisho kuchukua viwanja vya ndege walivyojenga lakini hawaviwezi kuviendesha.
