Na Imran Khalid
Huku kukiwa na kelele za kutisha zinazozingira mizozo inayoendelea Mashariki ya Kati - hasa kuongezeka kwa mvutano kati ya Israeli na Iran - jambo moja muhimu halijatambuliwa kwa kiasi kikubwa: Uamuzi ambao haujawahi kushuhudiwa wa Israeli kumtangaza Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres "persona non grata", inayomaanisha mtu asiyefaa.
Wakati sehemu kubwa ya mtazamo wa ulimwengu ukibakia kwenye mzozo mpana wa kikanda, hatua hii ya kisiasa isiyo na mfano ya Israeli imepata uangalizi mdogo, ikisisitiza mpasuko unaozidi kuwa mkubwa kati ya serikali ya Israeli na Umoja wa Mataifa katika wakati mgumu.
Tarehe 2 Oktoba, Waziri wa Mambo ya Nje wa Israeli, Israel Katz alimzuia Guterres kuingia Israel. Wizara hii ilisema hii ilikuwa jibu la moja kwa moja kwa mwitikio wa mwanadiplomasia wa Ureno kufuatia shambulio la makombora la Iran huko Tel Aviv, ambapo inadaiwa alishindwa kuitaja Iran wazi au kulaani vikali vitendo vyake.
Katz zaidi alimshutumu Guterres kwa sera ambazo, katika muda wote wa mzozo huo, zimeunga mkono kikamilifu makundi kama Hamas, Hezbollah, na Houthis - mashirika ambayo Israeli inayaona kama magaidi - huku sasa yakiendeleza madai hayo ya kuungwa mkono kwa Iran, ambayo Katz aliiita "chimbuko wa ugaidi la kimataifa. "
Siku iliyofuata, wakati wa kikao cha Baraza la Usalama, Guterres alifafanua msimamo wake: "Kama nilivyofanya kuhusu shambulio la Irani mnamo Aprili, na kama inavyopaswa kuwa dhahiri kwamba nilifanya jana (Jumanne) katika muktadha wa lawama niliyoielezea, nalaani vikali shambulio kubwa la makombora la Iran dhidi ya Israeli."
Licha ya kauli hiyo kali ya Guterres, hakuna jibu lolote kutoka kwa Israeli kuhusu suala hili. Vile vile, mshirika mkuu wa Israeli, Marekani pia haijatoa maoni rasmi.
Kutengwa na ulimwengu
Hata hivyo, hali hiyo imezua tahadhari kubwa ya kimataifa na kulaaniwa. Viongozi zaidi wa kimataifa wamekuwa wakikosoa tabia ya Israeli na kuegemea upande wa Guterres.
Ufaransa kwa mfano ilitangaza uamuzi huo kama hatua "isiyo na msingi, nzito na isiyo na tija". Vile vile, Rais wa Ureno Marcelo Rebelo de Sousa alisikitishwa na kitendo hicho na kuitaka serikali ya Israeli kukiangalia upya.
Kwa kweli, hii ni kuongezeka kwa wasiwasi kwa Israeli. Hoja ya Katz - kwamba Guterres alishindwa kulaani Iran kwa uwazi baada ya shambulio la kombora - inaonekana zaidi kama kisingizio cha kunyamazisha sauti za ukosoaji wa ulimwengu badala ya jibu la kweli kwa upendeleo unaoonekana.
Kumtuhumu kiongozi wa Umoja wa Mataifa kuunga mkono makundi ya kigaidi sio tu ni uchochezi, bali pia kunapunguza lengo pana la kustawisha mazungumzo na suluhu za amani.
Katika kumzuia Guterres, Israeli inadhoofisha jukumu la Umoja wa Mataifa kama mpatanishi, ikijitenga zaidi na mazungumzo ya kimataifa kuhusu amani na uwajibikaji.
Vitendo hivyo sio tu vinadhoofisha diplomasia ya kimataifa lakini pia vinaashiria mwelekeo hatari: kuzima upinzani badala ya kushughulikia malalamiko.
Hatua hii inahatarisha kuongezeka kwa migawanyiko, na kufanya matarajio ambayo tayari ni magumu ya amani kuwa mbali zaidi.
Tangu kupigwa marufuku, msemaji wa Umoja wa Mataifa Stephane Dujarric alielezea tamko la Guterres kama "persona non grata" kama sehemu ya muundo mpana wa mashambulizi ya serikali ya Israeli dhidi ya wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa.
Israeli kwa muda mrefu imekuwa ikishutumu Umoja wa Mataifa kwa upendeleo na hata chuki dhidi ya Wayahudi.
Hata hivyo, mpasuko huo uliongezeka zaidi kufuatia mashambulizi yaliyoongozwa na Hamas tarehe 7 Oktoba.
Mgogoro huu kati ya Israeli na Guterres unaonyesha mzozo wa kina, uliokita mizizi zaidi juu ya simulizi za ghasia, uwajibikaji, na mateso ya kibinadamu, na kuashiria sura nyingine katika mvutano wa muda mrefu kati ya vyombo hivyo viwili.
Kuongozeka kwa mizozo
Uamuzi wa Israeli wa kumzuia Guterres pia unaashiria ongezeko la kusikitisha katika mzozo unaoendelea kati yake na Shirika la Umoja wa Mataifa la Misaada ya Binadamu (UNRWA).
Tangu Oktoba mwaka jana, Israeli imekuwa ikishambulia UNRWA, ikiishutumu kwa kutumiwa na Hamas na kuchangia vurugu.
Guterres, ambaye mara kwa mara amekuwa akitoa wito wa kupunguzwa kwa mizozo na kulaani ghasia kutoka pande zote, sasa anajikuta amenaswa kati ya kampeni hii.
Hatua hii ya hivi punde inaonekana kuwa ni jaribio la kunyamazisha juhudi za Umoja wa Mataifa katika ujenzi wa amani na misaada ya kibinadamu.
Vitendo vya Israeli hivyo vinatishia kudhoofisha taasisi zilezile zinazotoa njia kuelekea amani na utulivu kwa Wapalestina walio hatarini.
Kwa kumzuia Guterres, Israeli inakataa kikamilifu jukumu la Umoja wa Mataifa katika kuwezesha amani na ushirikiano.
Jukumu la Umoja wa Mataifa ni kubaki bila upendeleo na kushughulikia masuala yanayozingatia sheria za kimataifa na haki za binadamu.
Vitendo kama hivyo vya Israeli vinatambuliwa kwa haki na sehemu kubwa ya dunia kama jaribio la makusudi la kudhoofisha kutoegemea upande wowote kwa Umoja wa Mataifa na kuweka kielelezo kinachohusu utawala wa kimataifa.
Iwapo nchi zitaanza kutangaza viongozi wa kimataifa kuwa ni watu wasiyofaa kwa msingi wa kutokubaliana kwa kisiasa, kunaweza kusababisha kuvunjika kwa ushirikiano wa kimataifa na mazungumzo, na hivyo kudhoofisha ufanisi wa taasisi za kimataifa zilizoundwa kudumisha amani na usalama.
Marekani ilikosoa uamuzi wa Israeli kwa maneno yasiyo na tija Jumatano, huku msemaji wa Wizara ya Mambo ya Nje Matthew Miller akisema tangazo la Israeli "halikuwa na tija."
Lugha laini ya kidiplomasia ambayo Marekani ilitumia inapendekeza kukubaliwa kimyakimya kwa vitendo vya Israeli, ikionyesha kitendo cha kutatanisha na cha hali ya juu ambacho mshirika mkuu wa Israeli anacheza katika suala hili.
Mwandishi, Imran Khalid ni mchambuzi wa Karachi kuhusu masuala ya kijiografia na kisiasa. Makala yake zimechapishwa kwa wingi na mashirika ya habari ya kimataifa.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi hayawakilishi lazima maoni, mitazamo na sera za uhariri za TRT Afrika.
