Makamu wa rais wa Uturuki Cevdet Yilmaz amezitaka nchi za Afrika zilizokumbwa na mizozo kukumbatia mazungumzo katika juhudi za kutatua tofauti zao.
Katika mahojiano na TRT Afrika siku ya Ijumaa, Yilmaz alionyesha nia ya Uturuki kuwezesha kurejesha amani katika maeneo yaliyoathiriwa na migogoro.
Sudan imeshuhudia moja ya mizozo mbaya zaidi katika siku za hivi karibuni baada ya vita kuzuka katikati ya Aprili 2023. Takriban watu 13,000 wameuawa katika vita hivyo na wengine zaidi ya milioni saba kuyahama makazi yao, makadirio yaliyoandikwa yanaonyesha.
Katika nchi jirani ya Ethiopia, mvutano uliongezeka hivi majuzi baada ya Ethiopia kutia saini mkataba wa kufikia bahari na Somaliland, eneo lililojitenga kaskazini mwa Somalia.
Wito wa kujizuia
Jumuiya ya kikanda ya IGAD imezitaka nchi wanachama kuheshimu mamlaka ya Somalia.
Eneo la mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC) pia limekumbwa na migogoro mibaya ambayo inatishia ushirikiano wa kikanda.
Makamu wa Rais Cevdet Yilmaz ametoa wito wa kujizuia na kuimarisha mazungumzo ili kushughulikia tofauti zinazojitokeza barani Afrika.
"Tunapaswa kuona Afrika tulivu na salama," Yilmaz, ambaye alihudhuria mkutano wa Umoja wa Nchi Zisizofungamana na Siasa (NAM) nchini Uganda, alisema. NAM ni kundi la nchi 120 ambazo hazijafungamana rasmi na au dhidi ya kambi yoyote kuu yenye nguvu.
"Uturuki daima imekuwa ikiunga mkono mazungumzo na diplomasia katika kutatua mivutano hii ya kikanda, na tutaendelea kufanya hivyo," Yilmaz alisema.
Maendeleo
Makamu wa Rais anasema Uturuki iiko tayari kushirikisha Afrika katika miradi zaidi ya maendeleo katika juhudi za kuchochea ukuaji wa uchumi katika bara hilo.
"Tunaamini kuwa uwepo wa Uturuki barani Afrika ni hali ya kushinda, tunataka kuongeza biashara, uwekezaji na uhusiano wetu katika nyanja tofauti. Tunaamini kuwa hii itasaidia Afrika kuhamasisha uwezo wake. Hivi karibuni tutaona. Afrika yenye nguvu na ustawi zaidi."
Yilmaz pia alisisitiza wito wa Umoja wa Mataifa shirikishi zaidi, na taasisi za fedha za kimataifa.
"Unapoangalia katika miongo iliyopita, ukosefu wa usawa duniani unaendelea kuongezeka. Kuna mivutano mingi ya kisiasa katika sehemu mbalimbali za dunia, na tunahitaji usanifu mpya wa kimataifa katika masuala ya fedha, uhamishaji wa teknolojia, na utatuzi wa kikanda na baina ya nchi,” alisema.
'Dunia kubwa kuliko nchi tano'
"Mfumo wa sasa wa Umoja wa Mataifa hauna uwezo wa kutatua changamoto hizi, zikiwemo changamoto za kiuchumi au kisiasa."
Yilmaz alisema kauli mbiu ya Uturuki, ambayo mara nyingi hutamkwa na Rais Recep Tayyip Erdogan, ni: "Dunia ni kubwa kuliko (nchi) tano." Katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, China, Ufaransa, Urusi, Uingereza na Marekani - ambao ni wanachama wa kudumu - wana nguvu ya kura ya turufu.
"Ukweli wa dunia umebadilika, lakini taasisi ni za zamani. Tunapaswa kuzifufua taasisi hizi kwa ajili ya ulimwengu wa haki na haki ambao hautamwacha mtu nyuma."
Umoja wa Afrika na Ofisi ya Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres wamesema kuwa ni wakati muafaka wa Afrika kuwa na kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.
Vita vya Israel dhidi ya Gaza
Yilmaz alielezea wasiwasi wake kuwa baadhi ya wajumbe wa kudumu wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa walitumia vibaya mamlaka yao ya kura ya turufu kufuatia mashambulizi ya Israel dhidi ya Gaza ambayo yamesababisha vifo vya zaidi ya Wapalestina 25,000 katika eneo hilo lililozingirwa.
"Baadhi ya madola hayatendi kwa njia ya kuwajibika kukomesha ukatili huko Gaza. Nchi nyingi duniani, kwa kuzingatia idadi, zinaegemea Palestina katika mzozo huo.
"Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa linafanya baadhi ya maamuzi, lakini kwa bahati mbaya baadhi ya nchi zinapinga wito wa kusitisha mapigano. Tumesikia sauti nyingi dhidi ya ukatili huko Gaza," Yilmaz alisema.
Makamu wa Rais wa Uturuki alikaribisha hatua ya Afrika Kusini kuishtaki Israel kwa uhalifu wa mauaji ya kimbari kutokana na vifo vya Gaza.
Suluhisho la serikali mbili
Mnamo Desemba 29, 2023, Afrika Kusini iliwasilisha kesi katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki, ikiishutumu Israeli kwa kukiuka Mkataba wa Mauaji ya Kimbari ya 1948.
"Mpango wa Afrika Kusini kuhusiana na mauaji ya halaiki dhidi ya Wapalestina ni mpango muhimu sana," Yilmaz alisema.
"Kuna tathmini ya wazi kabisa kwamba ukatili huo unapaswa kukomeshwa. Tunapaswa kuwa na usitishaji vita wa kudumu, lakini pia kuwe na mchakato wa kisiasa wenye mtazamo wa serikali mbili," aliongeza Makamu wa Rais na kusisitiza: "Tunataka kukomesha hili. mgogoro wa kibinadamu (huko Gaza) haraka iwezekanavyo."
