Mwandishi ni Charles Mgbolu
Kifaru, au faru kwa ufupi, ni wanyama waporini wapole kiuhalisia. Ni mamalia wa pili kwa ukubwa wa nchi kavu baada ya tembo na wanaofurahia zaidi mlo wa mboga.
Usiku, macho yao mepesi ya kusinzia yanatazama kwa kutafakari huku wakitafuna polepole nyasi laini mdomoni huku wakiwa wamesimama juu ya miguu minene, yenye misuli chini ya mwanga wa mwezi wa usiku.
Upole wao na hali yao ya furaha porini inasambaratika ghafla kutokana na kukithiri kwa mashambulizi dhidi yao.
Wawindaji haramu hukata pembe zao, na kumwacha kifaru akivuja damu kwa maumivu makali hadi kufa.
Pembe hiyo hutumiwa zaidi katika dawa za jadi kutibu maumivu ya kichwa, homa, sumu ya chakula, na hata kuumwa na nyoka.
Pembe za faru huwa na uzito wa wastani wa kilo 1.5–3.0, huku faru mweupe akiwa na pembe nzito zaidi ya mbele, ambayo kwa wastani ina uzito wa kilo 4.0.
''Afrika Kusini ndiyo nchi iliyoathirika zaidi na uhalifu wa majangili, huku zaidi ya faru 1,000 wakiuawa kila mwaka kati ya 2013 na 2017,'' Save the Rhyno, shirika la ulinzi wa wanyamapori linasema.
Kulingana na Hazina ya Ulimwengu ya Wanyamapori, faru wote wako hatarini, lakini jamii tatu—nyeusi, Javan, na Sumatran—tayari zimeorodheshwa kuwa hatarini kutoweka.
Afrika Kusini ni nyumbani kwa karibu nusu ya faru weusi walio katika hatari kubwa ya kutoweka katika bara la Afrika na kwa idadi kubwa zaidi ya faru weupe walio katika hatari ya kutoweka.
Kwa mujibu wa Mfuko wa Wanyamapori Ulimwenguni, wawindaji haramu hao wana silaha nyingi na wanajulikana kushiriki katika mapigano ya bunduki na maafisa wa usalama wa mbuga na kupambana na ujangili, mara nyingi hupigana hadi kufa.
Tangu mwaka 2008, kumekuwa na ongezeko kubwa la matukio ya ujangili nchini Afrika Kusini, na katika miezi mitatu ya kwanza ya 2012, zaidi ya Rhino 100 waliuawa na pembe zao kuvunwa licha ya kuongezeka kwa juhudi za kupambana na ujangili.
Mahitaji ya pembe ya kifaru hasa katika bara la Asia ni makubwa, huku ikigharimu zaidi ya dola 65,000 kwa kilo kwenye soko la biashara haramu, na kuifanya kuwa ya bei ghali kuliko almasi, dhahabu, na kokeini.
Lakini kama waogeleaji wa kutapatapa, mawakala wa kupambana na ujangili wa Afrika Kusini wanapambana kwa vyovyote wawezavyo.
Afrika Kusini ilitangaza kwamba idadi ya faru waliouawa kwa ajili ya pembe zao nchini humo ilipungua katika miezi sita ya kwanza ya 2023 huku mamlaka ikiongeza juhudi za kukabiliana na ujangili wa wanyama hao walio hatarini kutoweka.
Kati ya Januari 1 na Juni 30, 2023, faru 231 waliuawa nchini Afrika Kusini kwa ajili ya pembe zao, ikiwa idadi hii imepungua kwa mauaji 28 kuliko kipindi kama hicho mwaka jana, wizara ya mazingira ya Afrika Kusini ilisema.
Wizara hiyo ilisema juhudi za pamoja zilizohusisha vyombo vya kutekeleza sheria, maafisa wa forodha na usalama wa kibinafsi zimesababisha kukamatwa kwa wawindaji haramu, lakini kuendelea kudai pembe hizo kunamaanisha tishio kwa idadi ya faru kuendelea.
Ujangili wa faru mara nyingi huhusisha makundi ya wahalifu wa kimataifa ambao hutegemea usaidizi wa majangili wa ndani.
Kuongezeka kwa mipango ya ufuatiliaji na kuondoa pembe katika Mbuga ya Kitaifa ya Kruger iliendesha wawindaji haramu mwaka jana kuelekeza mtazamo wao kwenye mbuga za mkoa na hifadhi za kibinafsi.
Hali hiyo imeendelea mwaka 2023, wizara hiyo ilisema, huku faru 143 wakiuawa katika jimbo la KwaZulu-Natal na 46 katika hifadhi za kibinafsi.
Serikali imesema imeanzisha vituo vya mbinu pamoja na kuongeza huduma zinazotolewa kwa maafisa wa kulinda mbugza za wanyama ikiwemo huduma za afya, mafunzo na ushauri nasaha ili kuwakatisha tamaa ya kushirikiana na magenge ya uhalifu.
“Mkakati huu unalenga kuvunja mnyororo haramu wa thamani ya usafirishaji haramu wa wanyamapori nchini Afŕika Kusini na nje ya mipaka yake. Inawakilisha dhamira ya serikali ya kuelekeza uwezo na juhudi za utekelezaji wa sheria na kuhamasisha usaidizi wa jamii ili kukabiliana na tishio la ufuatiliaji wa wanyamapori kwa usalama wa taifa na bioanuwai tajiri nchini,” alisema Waziri wa Misitu, Uvuvi na Mazingira, Bi Barbara Creecy.
Mamlaka ya Afrika Kusini hutumia helikopta kufanya safari za kila siku juu ya hifadhi hiyo na kuwatahadharisha wafanyakazi wa chini kwa magari yanayotiliwa shaka ya magenge ya ya majangili. Hii ina maana kwamba doria za ardhini zina uwezo mzuri wa kuwakamata majangili.
