Uchaguzi mkuu Namibia unakuja miezi baada ya kifo cha rais wake Hage Geingob Februari 2024 / Picha : AP

Raia wa Namibia watapiga kura 27 Novemba 2024 katika uchaguzi unaotarajiwa kuwa wenye ushindani mkali zaidi kwa chama tawala cha SWAPO, ambacho kimekuwa madarakani kwa miaka 34.

Iwapo mgombea wa SWAPO Netumbo Nandi-Ndaitwah atashinda, atakuwa rais wa kwanza mwanamke nchini humo.

Kupoteza kwa SWAPO kutamaanisha mpito wa kwanza wa mamlaka kwa chama kipya tangu Namibia kupata uhuru kutoka kwa ubaguzi wa rangi wa Afrika Kusini mwaka 1990.

Ukosefu mkubwa wa ajira, madai ya ufisadi na ukosefu wa usawa umepunguza uungwaji mkono wa SWAPO, ambao ulishuka hadi 56% katika uchaguzi wa urais wa 2019 kutoka 87% mwaka wa 2014.

Mgombea wa chama tawala SWAPO, ni  Netumbo Nandi-Ndaitwah akishinad atakuwa rais wa kwanza mwanamke/ picha: Reuters 

Aliyekuwa mstari wa mbele kati ya wagombea 14 wa upinzani ni Panduleni Itula, daktari wa meno wa zamani aliyepata asilimia 29 ya kura mwaka wa 2019 baada ya kujitenga na SWAPO na sasa anaongoza chama kipya cha kisiasa, Independent Patriots for Change.

Wananchi wa Namibia wanapiga kura tofauti kwa wabunge na rais, ambaye anahitaji zaidi ya 50% ya kura ili kushinda.

"Huu utakuwa uchaguzi wenye changamoto nyingi na muhimu baada ya ule wa kwanza wa 1989," Rui Tyitende, mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Namibia, alisema.

Alisema matokeo yatategemea kwa kiasi kikubwa kujitokeza kwa wapiga kura vijana, ambao ni zaidi ya nusu ya wapiga kura na wana uwezekano mkubwa wa kuunga mkono upinzani.

Dkt. Panduleni Itula, rais wa chama cha IPC ni kati ya wagombea 14 wa vyama vya upoinzani/ Picha:  Dr. Panduleni on X

"Vijana wameathiriwa kwa kiasi kikubwa na ukosefu wa ajira, umaskini na kumezwa na hali ya kukata tamaa," Tyitende alisema. "Ikiwa hawatapiga kura, SWAPO itashinda."

Uchaguzi wa kwanza baada ya kifo cha Rais

Namibia kwa sasa inaongozwa na rais wa mpito Nangolo Mbumba, ambaye alichukua madaraka mwezi Februari baada ya kifo cha rais wa zamani Hage Geingob lakini hatashiriki uchaguzi huo.

Namibia ni nchi yenye kipato cha kati lakini ina viwango vya juu vya umaskini na ukosefu wa usawa, kulingana na Benki ya Dunia.

Rais wa mpito Nangolo Mbumba ambaye alichukua madaraka Februari 2024 baada ya kifo cha rais wa zamani Hage Geingob amesmea hatawania kiti cha urasi/ Picha Reuters 

Namibia inashika nafasi ya pili duniani kwa kukosekana kwa usawa wa kipato baada ya taifa jirani la Afrika Kusini, takwimu za Benki ya Dunia zinaonyesha. Nchi zote mbili zilikaa miongo chini ya utawala wa wazungu wachache.

SWAPO imejitahidi kujitenga na kashfa za ufisadi, ingawa Nandi-Ndaitwah hajawahi kuhusishwa.

Mawaziri wawili wa zamani bado wako kwenye kesi katika kesi ya "fishrot", kashfa kuu ya hongo ambayo iliibuka mnamo 2019.

Reuters