Wakati Israeli ikiendelea na kampeni yake ya kuua Gaza, na kuongezeka kwa vifo vya Wapalestina hadi kufikia takriban 23,000, tahadhari ya kimataifa inaelekezwa kwa mahitaji ya haki na uwajibikaji.
Wito unazidi kuongezeka wa kuhusika kwa vyombo muhimu vya kisheria vya kimataifa, kama vile Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ), kushughulikia na kuchunguza madai ya uhalifu wa kivita na mauaji ya kimbari.
Afrika Kusini imewasilisha kesi dhidi ya Israeli katika mahakama ya ICJ, ikiishutumu kwa kufanya "mauaji ya halaiki" huko Gaza, huku kesi hiyo ikipangwa kuanza kusikilizwa siku ya Alhamisi.
Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ) inafanya kazi vipi?
ICJ, ambayo pia inajulikana kama Mahakama ya Dunia, ndiyo mahakama ya juu zaidi ya Umoja wa Mataifa, na inachukuliwa kuwa "chombo chake kikuu cha mahakama." Ilianzishwa mnamo Juni 1945 na hati ya UN, ilianza kufanya kazi mnamo Aprili 1946.
Mahakama ina makao yake huko Hague, Uholanzi.
ICJ ni mahakama ambayo husuluhisha mizozo kati ya nchi, na si watu binafsi.
Mahakama hii inalenga kusuluhisha mizozo ya kisheria kwa mujibu wa sheria za kimataifa kati ya nchi na pia kutoa maoni ya ushauri kuhusu masuala ya kisheria yanayopelekwa kwake na mashirika ya Umoja wa Mataifa.
Mahakama hii inafanya kazi chini ya Sheria za ICJ, Mkataba wa Umoja wa Mataifa wa 1945, na Mkataba wa Kuzuia na Kuadhibu Uhalifu wa Mauaji ya Kimbari 1951 (Mkataba wa Mauaji ya Kimbari 1951).
ICJ ina majaji 15, akiwemo rais na makamu wa rais, waliochaguliwa na Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.
Wamechaguliwa kwa muda wa miaka 9, na wanaweza kuchaguliwa tena.
Wanachama wa ICJ ni kina nani?
Nchi wanachama wa UN pekee ndizo zinazostahiki kufika mbele ya mahakama hiyo.
Hivi sasa, takriban majimbo 193 ni wanachama wa Umoja wa Mataifa.
Mkataba wa Umoja wa Mataifa unasema kwamba, "Wanachama wote wa Umoja wa Mataifa ni vyama vya ICJ kwenye Mkataba."
ICJ inataka kusuluhisha mizozo kati ya nchi, ikiwa zitashiriki kwa hiari katika kesi hiyo, na kisha zitalazimika kufuata uamuzi wa mahakama.
ICJ inasema kwamba haina mamlaka ya kujibu maombi kutoka kwa watu binafsi, mashirika yasiyo ya kiserikali, mashirika au mashirika binafsi.
ICJ imeshughulikia kesi gani?
ICJ imechunguza zaidi ya kesi 190, kulingana na tovuti yake rasmi.
Baadhi ya kesi muhimu ni pamoja ya Nicaragua dhidi ya Marekani, ambapo mwaka 1986, ICJ iliamua kwamba Marekani ilikuwa imekiuka sheria za kimataifa na kuunga mkono makundi ya waasi dhidi ya serikali ya Nicaragua.
Marekani ilikataa uamuzi wa mahakama, na ikapiga kura ya turufu "hatua ya utekelezaji" wakati uamuzi huo ulipotumwa kwa Baraza la Usalama.
Kesi nyingine maarufu ilikuwa mwaka wa 1993, Jamhuri ya Bosnia na Herzegovina ilipoanzisha kesi dhidi ya Yugoslavia kwa uhalifu wa mauaji ya halaiki.
Nchi jirani pia zimeenda kwa ICJ kuhusu mizozo yao ya mpaka. Mnamo 2021, ICJ iliamua mpaka wa baharini kati ya Somalia na Kenya.
