Na
Emilie Pons
"Imethibitishwa, Imeidhinishwa na Kuaminika." Hicho ndicho kichwa cha moja ya nyimbo maarufu za nyota wa AfroBeats, Burna Boy.
Inaweza kuwa kadi yake ya utambulisho, akifunga mwaka wa 2023 kama msanii aliyesikilizwa zaidi katika muziki wa Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara na wasikilizaji milioni 16.8 kila mwezi kwa mwaka wa pili mfululizo.
Burna Boy pia alikuwa mwenza mkuu katika fainali ya Ligi ya Mabingwa ya UEFA ya 2023 mjini Istanbul, akifikia wasikilizaji milioni 450 wa matangazo duniani kote.
Wasanii wengine kutoka Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara wanaomshirikisha kwenye chati za Spotify ni Asake, Davido, na Omay Lay, wote kutoka Nigeria. Kisha kuna The Weeknd, msanii wa Canada mwenye asili ya Ethiopia.
DJ wa Afrika Kusini, Black Coffee, alikuwa na onesho lililouzwa huko Madison Square Garden mnamo Novemba ambalo wengi walilielezea kama la kihistoria maana tiketi zote ziliisha.
Brahim el Mazned, mtangazaji wa Morocco wa tamasha la Visa for Music huko Rabat, anaiambia TRT Afrika kwamba wanamuziki hawa ndio nguvu inayoendesha kuwasili kwa muziki wa Kiafrika kwenye jukwaa la dunia. Kiasi kwamba, Recording Academy imeunda kipengele kipya kinachoitwa "Tuzo Bora ya Utumbuizaji wa Muziki wa Kiafrika" kwa mara ya kwanza.
Tuzo hii itatolewa katika Tuzo za Grammy za 66 za Mwaka wa 2024, ikitambua "rekodi zinazotumia misemo ya kipekee ya eneo kutoka kote bara la Afrika zinazoonyesha mila za muziki za kikanda za kipekee za kimelodi...".
Kipengele hiki kinajumuisha muziki maarufu wa Kiafrika, au Afropop, lakini kiko wazi kwa aina zote za muziki.
Wagombea wa sasa ni Asake na Olamide kwa wimbo wao Amapiano, Burna Boy na City Boys, Davido kwa Unavailable, Ayra Starr na Rush na Tyla kwa Water.
Chimbuko la ubunifu
"Kundi la wasanii wapya wa Kiafrika lilijitokeza baada ya janga la uviko," anaelezea el Mazned. "Kuna ubora hapa."
Anahisi kinachowatofautisha wasanii hawa wa Kiafrika ni asili yao. "Wameondoka kwenye mila za kawaida; hawatengenezi tu muziki wa kiasili au nyimbo za kawaida. Wamekumbatia usasa."
Yann Bana, mpiga ngoma wa Ivory Coast, anaamini muziki wa Kiafrika umeboreshwa na kuendelea kubuni bila kuacha ili kujipatia nafasi kimataifa.
"Waafrika wengi leo wanashinda tuzo kubwa, jambo ambalo halikuwa hivyo hadi miaka michache iliyopita," anaiambia TRT Afrika. "Kuna matumaini. Wasanii wa Kiafrika sasa wanaonekana sambamba na wasanii wa Magharibi, na wanafanikiwa kujitokeza."
Bana anafurahi kwamba wasanii wengi wa kimataifa wanataka kushirikiana na wasanii wa Kiafrika. Mojawapo ya video zake anazozipenda za YouTube ni ya Davido, Na Money, inayomshirikisha The Cavemen na nyota wa dunia wa Benin, Angelique Kidjo.
Albamu ya Bana inayokuja, Komando, inalenga kuchanganya Afrobeats na jazz.
Wigo wa ushirikiano
Kwa mtunzi aliyependekezwa kwa Grammy, Amayo, aliyekulia Nigeria, "fursa nyingi" zinafunguka, hasa nchini Nigeria na Lagos, ambapo studio mpya zinaundwa.
Kama Bana, Amayo anafikiri Afrika hadi sasa "imebeba laana ya kutokuwa na utamaduni wa ushirikiano".
Je, kipengele kipya kilichoanzishwa cha tuzo kitaigawanya badala ya kuwaunganisha wanamuziki wa Kiafrika?
Wataalam wa tasnia wanaona eneo la muziki likiwa linajumuisha zaidi — zaidi ya kipengele moja na inayoweza kugawanya kama "muziki wa dunia".
"Ni suala la asili ya kikabila kama vile moja ya uhalisia uliodhaniwa na kipengele," anaandika mwanamuziki Ammar Kalia katika insha yake ya 2019 ya Guardian, "So flawed and problematic: Why the term 'world music' is dead".
Wengine sasa wanashughulika na swali: Je, Recording Academy imebadilisha na kutambua uhalisia walivyoleta kipengele chake kipya cha Utumbuizaji wa Kiafrika?
Wakati el Mezned na Bana wakifurahia juhudi mpya na asili za muziki wa Kiafrika, Amayo ana wasiwasi. Anaamini kipengele kipya kitaifanya kila mtu ajitahidi "kusikika kama wasanii wengine".
"Mradi watu wanaofadhili muziki wanapata wanachotaka, itaathiri maamuzi," anaogopa.
Mfumo huu mpya kwa masoko na vyombo vya habari vya Magharibi na kimataifa unaweza kuathiri uandishi na uzalishaji wa muziki wa Kiafrika na kubadilisha mawazo kuhusu utunzi wa ubora. Inaweza kuwa muendelezo wa kujitenga kwa baada ya ukoloni au hata aina mpya ya ukoloni wa Magharibi wa sauti za Kiafrika.
Bana haoni mageuzi haya kama yanayopingana na sauti za Kiafrika. Anataka kukumbuka mizizi yake ya kimuziki na kujaribu kuchanganya. "Unaposikiliza muziki wa Kiafrika, unajua unatoka Afrika," anasema. "Sauti na midundo ni tofauti. Tunaweza kubuni kwa kugusa kidogo ya Magharibi, ingawa bila kusahau tunatoka Afrika. Hicho ndicho wasanii wengi wanafanya."
Ingawa Amayo ana wasiwasi kuhusu kipengele kipya cha Grammy, ana matumaini kwa jumla. Mitindo mipya, anafikiri, ni fursa za ushirikiano.
Uunganisho mpya kati ya Afrika na Magharibi pia unahisiwa katika uangalizi wa vyombo vya habari. Afrika inaonekana katika kipindi cha kila wiki cha Marekani "60 Minutes", ambacho, kwa mara ya kwanza kabisa, kilimtukuza muziki wa Gnawa.
Kipindi hicho kilimwonyesha maâlem (mwalimu) Mokthar Ghania nyumbani kwake Essaouira na wanamuziki wa jazz wa Marekani kama Hakim Sulaiman na Jaleel Show, ambao wote wamefanya maonyesho katika Tamasha la Muziki wa Dunia la Gnawa nchini Morocco.
Nguli walioondoka
Wakati 2023 umekuwa mwaka wa mabadiliko na mageuzi ya kusisimua kwa muziki wa Kiafrika, pia umekuwa mwaka wa hasara za ghafla na zisizotarajiwa.
Rapa wa Nigeria, Oladips, alifariki akiwa na umri mdogo wa miaka 28, wakati mwimbaji na mpiga gitaa wa Afrika Kusini mwenye umri wa miaka 36, Zahara, alifariki kutokana na ugonjwa wa ini.
Enzi katika muziki ilikwisha na kifo cha mtawa wa Ethiopia na mpiga piano Emahoy Tsegué-Maryam Guèbrou, ambaye alikuwa na umri wa miaka 99. Anatambuliwa kama mojawapo ya watunzi wakubwa wa karne ya 20. Ahmed Naji Sa'ad, nguli wa muziki wa Somalia pia alifariki akiwa na umri wa miaka 84.
Sudan ilipoteza waimbaji watatu wenye vipaji: Shaden Gardood (pia anajulikana kama Shaden Muhammad al-Hassan) aliuawa katika mgogoro wa Sudan. Alikuwa na miaka 37 tu. Waimbaji wawili wakubwa na wenye athari wa Sudan – mwimbaji wa miaka 80 na mpiga oud Mohammed al Amin na Mohamed Mirghani wa miaka 78 – walifariki wakati wa mwaka huo.
Urithi wao unabaki hai, ukiunda msingi imara wa mila kwa sauti mpya na ubunifu wa Kiafrika kutunga muziki na utamaduni wa kimataifa katika Mwaka Mpya.
