ANC, moja ya vyama vikongwe barani Afrika kinakabiliwa na changamoto kubwa katika uchaguzi ujao utakaofanyika Mei 29, 2024.
Chama tawala cha Afrika Kusini, ANC, mojawapo ya harakati za ukombozi zilizosalia barani Afrika, kinakabiliwa na jaribio lake gumu zaidi katika uchaguzi ujao, na kinaweza kwa mara ya kwanza katika miaka 30 kupoteza wingi wa viti bungeni, kulingana na kura za maoni.
Kwa wapiga kura vijana, kuvinjari sifa za ukombozi za chama hicho na ugumu wa kiuchumi wa kila siku ni changamoto kubwa.
Baada ya kuongoza mapambano dhidi ya ubaguzi wa rangi, chama hicho kinakabiliwa na shinikizo kutokana na uchumi uliokwama, kiwango cha juu cha ukosefu wa ajira, madai ya ufisadi ndani ya chama na mgogoro wa umeme ambao umedhoofisha uchumi wenye viwanda vingi zaidi barani Afrika.
Ukuaji wa polepole
Hali ya uchumi bila shaka itakuwa juu ya mawazo ya wapiga kura watakapoelekea kwenye vituo vya kupigia kura kwa ajili ya uchaguzi mkuu mnamo Mei 29.
Kasi ya uundaji wa ajira haijakidhi idadi inayoongezeka ya watafuta kazi, na kusababisha kiwango cha ukosefu wa ajira cha asilimia 32 mwaka 2023, kulingana na takwimu za Benki ya Dunia zilizotolewa mwezi uliopita.
Hazina ya Taifa imetambua kuwa ukuaji wa asilimia 0.8 kwa mwaka tangu mwaka 2012 umekuwa hautoshi kupunguza umasikini na ukosefu wa ajira.
"Uchumi haujakua hata ingawa tulikuwa na janga na mgogoro wa kifedha wa kimataifa," alisema David Monyae, profesa wa siasa.
"Serikali yenyewe haikuweza kufanya mambo fulani ambayo serikali zingine ziliweza kufanya zikiwa na hela ndogo zaidi kwenye hazina zao."
Matatizo ya umeme, ukosefu wa ajira na ushiriki mdogo wa vijana katika utawala kwa miaka mingi, yamesababisha kukatishwa tamaa miongoni mwa wapiga kura vijana ambao "hawana uwezekano" wa kupiga kura katika uchaguzi, alisema Otsile Nkadimeng, mkuu wa kikundi cha uhamasishaji wa kisiasa kwa vijana, 'SoWeVote'.
Mgogoro wa Umeme
Watu wengi vijana hawajioni "wakijidhihirisha katika serikali," aliambia TRT Afrika. Vijana "hawajui ANC kama waokoaji wa nchi," alisema Nkadimeng.
Nkadimeng anahimiza vijana wenzake kujitokeza na kupiga kura katika uchaguzi licha ya changamoto.
Nchini Afrika Kusini, ukuaji wa polepole umesababishwa kwa sehemu na uhaba wa umeme ambao umepunguza shughuli za kiuchumi tangu mwaka 2007. Vituo vya kuzalisha umeme vimechoka kufuatia miongo ya kutelekezwa, na kuzirejesha inakadiriwa kuchukua miaka miwili zaidi.
Mgao wa umeme, unakofahamika kama "load shedding," umeongeza gharama za biashara na kuathiri utoaji muhimu wa huduma za umma.
Benki ya Dunia inakadiria kuwa muda wa ukosefu wa umeme kwa jumla, kila moja ikidumu hadi saa nne, ulikuwa sawa na siku 289 mnamo mwaka 2023 pekee.
Uhaba huu mkubwa wa umeme umeathiri urejeshaji wa uchumi baada ya janga la Uviko-19 ambalo liliathiri nchi hiyo zaidi barani.
Madai ya ufisadi na uswahiba wa kisiasa pia ni tatizo kubwa. Mwaka 2022, ripoti za kumtia hatiani kutokana na uchunguzi wa miaka minne kuhusu madai ya ufisadi chini ya uongozi wa rais wa zamani Jacob Zuma ziliwasilishwa kwa Rais Cyril Ramaphosa.
Kesi ya hivi karibuni inayohusisha hadhi kubwa ni ya Spika wa Bunge la Kitaifa Nosiviwe Mapisa-Nqakula ambaye alijiuzulu kutoka nafasi hiyo kutokana na uchunguzi wa madai ya ufisadi wakati wa utawala wake kama waziri wa ulinzi. Anakana makosa yote.
Kikundi cha wachunguzi wa ufisadi nchini Afrika Kusini, Corruption Watch, kimekana dai la Rais Ramaphosa kwamba matukio ya ufisadi yalipungua wakati wa muhula wake wa kwanza.
"Viwango vya ufisadi vimekuwa vikiongezeka kwa zaidi ya muongo mmoja," alisema Karam Singh, mkurugenzi mtendaji mapema mwezi huu.
Uhalifu wa vurugu
Kiwango cha juu cha ukosefu wa ajira kimechochea uhalifu pamoja na hisia za chuki dhidi ya wageni.
Nchi ilirekodi karibu mauaji 84 kwa siku kati ya Oktoba na Desemba 2023. Matokeo yake ni kwamba viwango vya usawa vimebaki kuwa miongoni mwa viwango vya juu zaidi duniani huku watu weusi wakiwa waathirika wakuu.
Mpango wa kitaifa wa kukabiliana na xenofobia na ubaguzi haujapunguza matukio ya vurugu, Shirika la Human Rights Watch lilisema mwezi huu. Ilionya kwamba matamshi ya chuki dhidi ya wahamiaji yanayotumiwa na wanasiasa wakati wa kampeni za uchaguzi yanahatarisha kuchochea vurugu zaidi za xenofobia.
Chama cha upinzani cha Democratic Alliance kinasema kwamba ukosefu wa maendeleo ya kiuchumi unaweza kuendelea na kuharibu viwango vya maisha ya Waafrika Kusini ikiwa ANC itaendelea kuwa madarakani.
Lakini ANC inasema, kwa ujumla, imechukua hatua za kuboresha ustawi wa raia kwa miaka mingi na inaahidi mustakabali bora.
Utabiri wa Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) unaonyesha kuwa Afrika Kusini inatarajia kurejea hadhi yake kama uchumi mkubwa zaidi barani mnamo 2024.
