Milipuko mikubwa na milio ya risasi imetikisa sehemu za mji mkuu wa Sudan, Khartoum na mji wake pacha wa Omdurman, wakaazi walisema, licha ya kurefushwa kwa mapatano tete kati ya majenerali wakuu wawili wa kaunti ambao mzozo wao wa madaraka umeua mamia.
Wakaazi waliripoti makabiliano makali mapema Ijumaa katika kitongoji cha juu cha Khartoum kinachoitwa Kafouri, ambapo jeshi hapo awali lilitumia ndege za kivita kuwalipua wapinzani wake, Rapid Support Forces, katika eneo hilo.
Hilo lilikuja saa chache baada ya pande zote mbili kukubali kuongezwa kwa muda wa saa 72 wa usitishaji mapigano, ili kuruhusu serikali za kigeni kukamilisha uhamisho wa raia wao kutoka kwa taifa hilo la Afrika lililo kumbwa na machafuko.
Makubalianao hayo mafupi hayajakomesha mapigano, lakini yalizua utulivu wa kutosha kwa makumi ya maelfu ya Wasudan kukimbilia maeneo salama na kwa mataifa ya kigeni kuwahamisha maelfu ya raia wao kwa ardhi, anga na baharini.
Makubaliano hayo, yaliyosimamiwa na Marekani na Saudi Arabia, hayajasimamisha mapigano lakini yamezua utulivu wa kutosha kwa makumi ya maelfu ya Wasudan kukimbilia maeneo salama na kwa mataifa ya kigeni kuwahamisha mamia ya raia wao kwa njia ya ardhi, anga na bahari.
Usitishaji huo wa mapigano umeleta kurahisisha kwa kiasi kikubwa mapigano huko Khartoum na mji jirani wa Omdurman kwa mara ya kwanza tangu jeshi na kikosi pinzani cha wanajeshi kuanza kupigana Aprili 15, na kugeuza vitongoji vya makazi kuwa uwanja wa mapigano.
Wanajeshi wote, wakiongozwa na Jenerali Abdel Fattah al Burhan, na Kikosi cha Msaada wa Haraka wa kijeshi [RSF], kikiongozwa na Jenerali Mohamed Hamdan Dagalo, walisema mwishoni mwa Alhamisi kwamba walikubali kurefushwa kwa makubaliano hayo.
Uwanja wa vita Darfur
Mapigano yameendelea katika baadhi ya maeneo ya mji mkuu licha ya makubaliano ya kusitisha mapigano, na katika eneo la magharibi la Darfur, wakaazi walisema ghasia mbaya zaidi zimeongezeka.
Darfur imekuwa uwanja wa vita kati ya jeshi na wanajeshi wa RSF tangu mzozo huo uanze karibu wiki mbili zilizopita.
Mapema siku ya Alhamisi, wapiganaji ambao wengi walikuwa wamevalia sare za RSF walishambulia vitongoji kadhaa kote Genena, wakizifukuza familia nyingi kutoka kwenye nyumba zao.
Ghasia hizo ziliongezeka huku wapiganaji wa kikabila wakijiunga na mapigano huko Genena, mji wa karibu watu nusu milioni ulio karibu na mpaka na Chad.
"Mashambulizi yanatoka pande zote," alisema Amany, mkazi wa Genena ambaye aliomba kuficha jina la familia yake kwa usalama wake. "Wote wanakimbia."
Mara nyingi haikuwa wazi ni nani alikuwa akipigana na nani, pamoja na mchanganyiko wa RSF na wanamgambo wa kikabila - baadhi ya washirika wa RSF, baadhi ya wapinzani - wote wanakimbia.
Wanajeshi kwa kiasi kikubwa wamejiondoa kwenye kambi zao, wakikaa nje ya mapigano, na wakaazi walikuwa wakichukua silaha kujilinda, alisema Dk Salah Tour, mjumbe wa bodi ya Syndicate ya Madaktari katika jimbo la Darfur Magharibi, ambalo Genena ndio mji mkuu wake.
Jumuiya hiyo ilikadiria kuwa makumi ya watu waliuawa na mamia kujeruhiwa. Takriban vituo vyote vya matibabu vya Genena, ikiwa ni pamoja na hospitali yake kuu, vimekuwa havitumiki kwa siku nyingi, na hospitali pekee inayofanya kazi haipatikani kwa sababu ya mapigano.
"Magenge ya wahalifu" yalipora hospitali kuu, na kuiba magari na vifaa na kuharibu benki ya damu ya hospitali, bodi hiyo ilisema.
Wapiganaji, wengine wakiwa kwenye pikipiki, walirandaranda mitaani, wakiharibu na kupora ofisi, maduka na nyumba, wakaazi kadhaa walisema.
"Ni vita vikali vya dunia," Adam Haroun, mwanaharakati wa kisiasa huko Darfur Magharibi, alisema kwa njia ya simu na mlio wa risasi ilisikika wakati mwingine kuzima sauti yake.
Haroun na wakaazi wengine walisema soko kuu la wazi la jiji liliharibiwa kabisa. Ofisi za serikali na mashirika ya misaada yalichomwa moto mara kwa mara, ikiwa ni pamoja na majengo ya Umoja wa Mataifa na makao makuu ya Hilali Nyekundu ya Sudan.
Kambi mbili kuu za watu waliokimbia makazi zimeteketezwa, wakaaji wao - hasa wanawake na watoto kutoka makabila ya Kiafrika - wametawanywa, alisema Abdel-Shafei Abdalla, mwanachama mkuu wa kikundi cha ndani kinachosaidia kusimamia kambi.
Mahali pengine katika Darfur, kumekuwa na mapigano ya hapa na pale, hasa katika Nyala, mji mkuu wa jimbo la Darfur Kusini, ambapo maelfu wamekimbia makazi yao, Abdalla alisema.
Takriban watu 512, wakiwemo raia na wapiganaji, wameuawa nchini Sudan tangu Aprili 15, huku wengine 4,200 wakijeruhiwa, kulingana na Wizara ya Afya ya Sudan. Chama cha Madaktari, ambacho kinafuatilia vifo vya raia, kimerekodi takriban raia 295 waliouawa na 1,790 kujeruhiwa.
