Wananchi nchini Sierra Leone wapo chini ya marufuku ya kutoka nje, baada ya watu wenye silaha kushambulia kambi kuu ya wanajeshi katika mji mkuu wa taifa, hilo Freetown mwishoni mwa juma.
Hofu ya kupinduliwa kwa serikali ilitanda, baada ya watu hao pia kuvamia vituo vya mahabusu, likiwemo jela kuu ambayo ina wafungwa wapatao 2000.
Rais wa nchi hiyo Julius Maada Bio amesema hali ya usalama iko sawa, chini ya vyombo vya usalama
Tukio la mwishoni mwa juma nchini humo, linaweza kurudisha kumbukumbu ambayo imeanza kusahaulika ya machafuko ambayo yamewahi kuikumba nchi hiyo kuanzia miaka ya 1991 hadi 2002. Sierra Leone, nchi ya Afrika Magharibi, yenye idadi ya watu zaidi ya milioni nane na laki sita.
Nchi imepata jina lake kutoka kwa mvumbuzi wa Kireno wa karne ya 15 Pedro de Sintra, Mzungu wa kwanza kuona na kuchora ramani ya bandari ya Freetown.
Jina la asili la Kireno, Serra Lyoa (“Milima ya Simba”), lilirejelea safu mbalimbali za vilima vinavyozunguka bandari.
Mji mkuu, Freetown, unaongoza mojawapo ya bandari kubwa zaidi za asili duniani.
Wengi wa wakazi wa Sierra Leone wanajishughulisha na kilimo kama chanzo cha mapato na chakula.
Lakini nchi hiyo pia ina madini kama almasi, dhahabu, bauxite, na rutile (titanium dioxide).
Sierra Leone imeharibiwa na vita vya wenyewe kwa wenyewe vilivyodumu kwa muongo mmoja.
Vita nchini Sierra Leone vilianza wakati Chama cha Mapinduzi (RUF) chini ya Foday Sankoh, kikiungwa mkono na kiongozi wa waasi wa Liberia Charles Taylor na kundi lake, National Patriotic Front of Liberia (NFPL), walipojaribu kupindua serikali ya Sierra.
Vita vilikwisha wakati mwakilishi Maalum wa Umoja wa Mataifa wa Katibu Mkuu (SRSG), Sierra Leone ilitangaza vita hivyo.
Hakuna takwimu sahihi za majeruhi, lakini inakadiriwa kuwa watu 70,000 waliuawa na takriban 2.6 watu milioni, zaidi ya nusu ya idadi ya watu, walihamishwa kutoka katika makazi yao.
Vita ilikuwa wenye sifa ya ukatili ulioenea, ukiwemo utekaji nyara wa watoto na ubakaji wa utaratibu.
Hali zilizosababisha vita ni pamoja na unyanyasaji wa kukandamiza hali, utegemezi wa kodi ya madini, athari za marekebisho ya kimuundo, kubwa kutengwa idadi ya vijana, upatikanaji wa silaha ndogo ndogo baada ya mwisho wa vita, na kuingiliwa na majirani wa kikanda.
"Almasi ya damu"
Kulingana na tamwimu ya shirika la GlobalData, mwaka wa 2022 Sierra Leone ilikuwa nchi ya nane kwa uzalishaji wa almasi duniani .
Almasi ya Sierra Leone inasemekana ilichangia vikubwa kwa vita hivyo. Illitwa "almasi ya damu".
Baadhi ya wanajeshi wa jeshi la taifa waliripotiwa kujifadhili kwa kuchimba na kuuza almasi moja kwa moja, kubadilishana silaha na waasi ili kupata almasi au kuruhusu waasi kuchukua maeneo ya uchimbaji madini.
Kabla ya vita, Sierra Leone ilikuwa nchi yenye faida kubwa zaidi na wananchi wengi walijikimu kutokana na migodi ya almasi nchini humo.
Lakini ufisadi na ulafi vilichochea vita vya kutisha ambapo kulemazwa kwa ukatili kwa raia kukawa chombo cha ugaidi na udhibiti.
Kwa sasa Sierra Leone ipo chini ya uongozi wa demokrasia baada ya rais wake Julius Maada Bio kushinda awamu ya pili ya urais mwezi Juni mwaka huu.
Mojawapo ya ajenda yake imekuwa kuikwamua nchi yake kutoka kwa umaskini ambao umekithiri kwa zaidi ya nusu ya idadi ya watu wake.
