Makataa ya wiki moja yaliyotolewa kwa viongozi wa mapinduzi ya Niger na jumuiya ya kikanda ya Afrika Magharibi, ECOWAS, kurejesha utaratibu wa kikatiba inamalizika Jumapili.
ECOWAS ilikuwa imetishia kutumia nguvu dhidi ya viongozi wa mapinduzi na kumrejesha madarakani Rais mteule aliyeondolewa madarakani Mohamed Bazoum ikiwa waasi hao walishindwa kuachia madaraka hadi mwisho wa uamuzi huo. Junta inaonekana kutotishwa na hilo.
Rais wa Nigeria Bola Tinubu, ambaye pia ni Mwenyekiti wa ECOWAS, alikuwa ameomba bunge la Seneti la nchi hiyo kuidhinisha mipango yake ya kupeleka wanajeshi Niger kama sehemu ya uingiliaji wa kijeshi wa umoja huo. Tinubu alikuwa ameapa kuwa ''imara na mwenye nguvu.''
Lakini jitihada yake inakabiliwa na upinzani nyumbani. Siku ya Jumamosi, Seneti ilikataa ombi la kutumwa kwa jeshi la Tinubu, vyombo vya habari vya ndani viliripoti. Badala yake, ilimshauri kuzingatia zaidi juhudi mbadala za kurejesha demokrasia nchini Niger.
Seneti ya Nigeria ililaani mapinduzi hayo lakini ikasema matumizi ya nguvu hayatakuwa uamuzi sahihi. Ilibainisha "uhusiano mzuri uliopo kati ya Wanigeria na wenzao kutoka Niger."
Maseneta kutoka majimbo ya kaskazini mwa Nigeria, ambako Niger inashiriki mpaka wake mrefu na nchi hiyo, walikuwa wa kwanza kukataa waziwazi mpango wa kuingilia kijeshi wa serikali.
Mjadala mkali
Walitoa wito kwa tahadhari kutokana na hali ya usalama ambayo tayari ni hatari katika eneo hilo na uhusiano mzuri wa muda mrefu kati ya nchi hizo mbili wakielezea wasiwasi wao kwamba hatua zozote za kijeshi zitaathiri vibaya nchi hizo mbili na raia wao.
"Msisitizo, hata hivyo, ni kwamba tunapaswa kuzingatia njia za kisiasa na kidiplomasia kurejesha serikali ya kidemokrasia katika Jamhuri ya Niger," maseneta wa kaskazini mwa Nigeria walisema katika taarifa.
"Pia tunapinga matumizi ya nguvu za kijeshi hadi njia zingine zitakaposhindikana kwani matokeo yake yatakuwa majeruhi miongoni mwa raia wasio na hatia wanaoendelea na shughuli zao za kila siku," waliongeza.
Suala la kupelekwa kwa wanajeshi limezua mjadala mkali katika Afrika Magharibi na kwingineko huku kukiwa na tahadhari nyingi juu ya athari inayowezekana kutokana na misimamo mikali ya kutofautiana kati ya nchi za eneo hilo.
Pia kuna ukosefu mkubwa wa usalama huku makundi mbalimbali yenye silaha yakianzisha ghasia katika nchi kadhaa ikiwemo Niger yenyewe.
Baadhi ya wataalam wanasema makundi ya waasi yenye mafungamano na al-Qaeda na kile kinachojiita Dola la Kiislamu yanaweza kuchukua fursa ya mzozo wowote wa kijeshi kati ya nchi za eneo hilo.
Mgawanyiko wa kikanda
Baadhi wanahofia kwamba katika tukio la makabiliano ya kijeshi, ushirikiano wa nchi hizo dhidi ya makundi ya wanamgambo unaweza kudhoofika na kuenea kwa silaha kunaweza kuwa na uwezekano mkubwa huku vikosi vya nje vikijihusisha kusukuma maslahi yao barani Afrika.
Uingiliaji kati wa kijeshi "unaweza pia kuzorota na kuwa mzozo wa wakala kati ya vikosi vya nje ya Afrika, kati ya wale wanaounga mkono kurejeshwa kwa demokrasia na wale wanaounga mkono utawala wa kijeshi, ambao umechukua msimamo mkali dhidi ya Magharibi," Nnamdi Obasi, mshauri mkuu wa Kimataifa. Crisis Group imeliambia shirika la habari la AFP.
Kulingana na wachambuzi, ikiwa serikali ya Nigeria haitaweza kupeleka wanajeshi, mipango yote ya ECOWAS inaweza kukabiliwa na kikwazo kikubwa. Nigeria ndiyo nchi yenye ushawishi mkubwa zaidi katika Afrika Magharibi kiuchumi, kisiasa na kijeshi.
Majirani watatu wa Niger, Mali, Burkina Faso na Chad tayari wameweka wazi kuwa hawataunga mkono uingiliaji wowote wa kijeshi. Chad si mwanachama wa ECOWAS lakini ina uhusiano mzuri na jumuiya hiyo kwa miaka mingi.
Mali na Burkina, ambazo ni wanachama wa jumuiya ya kikanda na pia chini ya utawala wa kijeshi kufuatia mapinduzi, zimeenda mbali zaidi na kuonya kwamba kikosi chochote cha kijeshi dhidi ya Niger kitachukuliwa kuwa ''tangazo la vita'' dhidi yao pia. Hii ni ishara ya wazi zaidi ya mgawanyiko.
Mazungumzo yaliyosambaratika
Chombo cha kikanda, ECOWAS, kilikuwa kimetuma angalau wajumbe wawili tofauti kukutana na viongozi wa mapinduzi na rais aliyeondolewa madarakani huko Niamey.
Kiongozi wa Chad Mahamat Deby Itno alisafiri kwa mara ya kwanza Niger kwa mamlaka ya ECOWAS na kufanya kile alichokiita majadiliano ya 'kina' na viongozi wote wa serikali na rais aliyeondolewa madarakani siku ya Jumatatu. Lakini maelezo ya mazungumzo hayo hayakuwekwa wazi.
Wajumbe wengine wakiongozwa na mkuu wa zamani wa nchi ya Nigeria Abdulsalami Abubakar walisafiri siku ya Alhamisi lakini hawakufanikiwa kuonana na rais aliyepinduliwa Bazoum au kiongozi wa serikali ya kijeshi Jenerali Abdourahamane Tchiani.
Hii ilionekana kama ishara ya kwanza ya kuanguka kwa juhudi za upatanishi za ECOWAS. Viongozi hao wa mapinduzi inaonekana wamekasirika kufuatia tishio la muungano wa kutumia nguvu. Mapinduzi ya Niger yanaonekana kuwa magumu sana ikilinganishwa na mapinduzi ya awali nchini Mali, Burkina Faso na Guinea.
Hii ni mara ya kwanza ECOWAS inatishia kutumia nguvu za kijeshi pamoja na vikwazo dhidi ya viongozi wa mapinduzi tangu 2020 wakati wimbi la sasa la mapinduzi lilipoanza. Rais wa Niger aliyeondolewa madarakani Bazoum bado anashikiliwa na viongozi wa mapinduzi.
Huku hali ikiwa bado si shwari, macho yote yanaelekezwa kwa ECOWAS kuona ni jinsi gani itaendelea na mipango yake ya kurejesha demokrasia nchini Niger na iwapo kwa muda mrefu inaweza kuepusha hali kama hiyo katika mataifa mengine.
