Na Coletta Wanjohi
Mnamo 2021 Khaleed Abubakar aliweka umeme wa jua kwenye shamba lake huko Kisarawe, kijiji kilicho kilomita 100 kutoka Daresalaam, jiji la biashara la Tanzania.
Aliihitaji kwa ajili ya taa za usalama na kusukuma maji kutoka kwenye kisima ili kumwagilia shamba lake.
"Nilitumia karibu dola 2000 za Marekani kununua vitu kama paneli za jua, betri, na pampu ya maji, ilinigharimu sana ," anaiambia TRT Afrika. Baada ya siku tatu pampu iliharibika akalazimika kununua ingine tena.
“Changamoto yetu hapa ni kwamba soko letu limejaa vifaa vya sola kutoka nje, ambavyo havina ubora. Pampu yangu ya maji ilipoharibika, nililazimika kununua nyingine ambayo pia haikudumu kwa muda mrefu,” Khaleed anaongeza.
Katika nchi jirani ya Kenya, Patrick Babu ameweka nishati ya sola kwenye nyumba ya makaazi aliyojenga jijini Nakuru.
"Ni kweli ufungaji wa nishati ya jua ni ghali, Ilinigharimu kama dola 5000 kuimarisha nyumba yangu yote na pampu ya maji pia," Patrick anasema.
Alitafuta usaidizi wa chama cha ushirika wa akiba kwa mkopo.
“Nilipokuwa ninanunua mahitaji ya sola , niligundua soko limejaa bidhaa kutoka nje tu, labda ndiyo maana bei yake ni ghali,” anaongeza, “kutojua ubora wa bidhaa za sola pia ni tatizo kubwa, tunaishia paneli kufikiri zote ni sawa. Nadhani shida yetu kubwa pia ni kwa sababu hatuna wazalishaji wa ndani wa vitu vinavyohusiana na jua.
Shirika la Kimataifa la Nishati (IEA) linasema ingawa Afrika ina asili mia 60 ya rasilimali bora zaidi za jua duniani, bara hili lina uwezo wa kuzalisha 1% tu ya nishati ya jua.
Kujifunza kutoka kwa wataalamu
Uturuki ina uwezo mkubwa wa nishati ya jua hasa kwa sababu ya eneo lake la kimkakati la kijiografia. Mpango wa Kitaifa wa Nishati wa Uturuki wa miradi ya 2022 ambayo mnamo 2035 uwezo uliowekwa wa nishati ya jua utakuwa 52.9 GW.
Uwanja wa timu maarufu ya Uturuki, Galatasaray, ulipokea taji la rekodi za dunia za Guinness kwa mradi wa nishati ya jua uliowekwa kwenye paa la uwanja wake wa michezo. Paa yenye paneli zaidi ya 10,000 za sola ina uwezo wa kufunga megawati 4.2.
Turkiye imejenga mtambo wa kuzalisha umeme wa megawati 5 kwenye eneo la mraba la mita 100,000 huko Dagbeli, eneo maarufu kwa uzalishaji wa matunda na mboga. Iko katika eneo la Antalya, mji mkuu wa watalii wa Kituruki kwenye bahari ya Mediterania.
Itasaidia baadhi ya watu 60,000 na wapa wakulima nishati ya bure ambayo wanaweza kutumia kwa umwagiliaji maji kwa mashamba yao.
Nchi ilionyesha teknolojia zake za hivi punde katika nishati ya jua katika maonyesho ya nishati ya Jua na Teknolojia yaliyofanyika Istanbul mwezi huu wa Aprili. Ilivutia waonyeshaji kutoka masoko mengine ikiwa ni pamoja na Uchina, India na Ujerumani.
"Gharama ya sola inaweza kupunguzwa ikiwa tutazalisha vifaa vyote ndani ya nchi," Tolga Borekci, meneja wa kiufundi wa kampuni ya avenof aliiambia TRT Afrika. "Nchini Uturuki tunazalisha kwa teknolojia ya kisasa na hiyo hurahisisha gharama kwa watumiaji."
Avenof ni kampuni ya kibinafsi ya Uturuki ambayo inazalisha mifumo ya kuhifadhi betri za nishati ya sola.
"Kampuni nyingi duniani zinazalisha betri kama sisi," alisema Robbie Wang, Msimamizi mkuu wa Dongjin Longervity Industry Ltd nchini Bangladesh. Kampuni yake inazalisha betri za jua katika nchi nane.
"Kwa njia hiyo mtumiaji ana chaguo mbalimbali na pia uwezo wa kulinganisha bei. Leo hii mtu anaweza kununua kwa urahisi vitu vinavyohusiana na nishati ya jua kwa theluthi moja ya bei iliyokuwepo miaka michache iliyopita,” Wang aliiambia TRT Afrika.
Jua inaipendelea Afrika
Kulingana na Jukwaa la Uchumi wa dunia Afrika yaani world economic Forum , Afrika imevuka mahitaji ya "masharti bora" ya nishati ya jua. Takwimu zinaonyesha kuwa bara lina uwezo wa kutoa nishati ya jua kwa muda mrefu kwa kuzidi kidogo kizingiti cha kilowati 4.5 kwa siku.
Nchi chache barani Afrika hadi sasa zimewekeza katika uzalishaji wa nishati ya jua. Ni pamoja na Misri, Afrika Kusini inayoongoza. Nchi nyingine ni Morocco, Nigeria, Kenya, na Ethiopia.
Mgogoro wa kimataifa wa nishati duniani na athari kuu za mabadiliko ya hali ya hewa imesababisha mjadala juu ya haja ya kuharakisha kupitishwa kwa nishati mbadala katika bara.
"Kama serikali zetu zinaweza kutusaidia kwa kusaidia sekta binafsi kuzalisha bidhaa za sola hapa katika nchi zetu, itawezesha watu wengi zaidi kutumia nishati ya jua kwa bei nafuu," Patrick Babu anaiambia TRT Afrika.
Benki ya Maendeleo ya Afrika kupitia mradi wake unaoitwa "Desert to Power" inapanga kusaidia nchi katika nchi 11 katika ukanda wa Sahel na Afrika Mashariki kupata nishati ya jua. Mradi wake wa hivi punde uko Eritrea ambapo unasaidia nchi hiyo kuzalisha megawati 30 za nishati ya jua.
Shirika la Fedha la Kimataifa linasema nchi za Afrika 'lazima zifanye juhudi kubwa ili kuvutia uwekezaji wa kibinafsi kwenye sekta inayoweza kurejeshwa.'
