Marekani na Ecuador zilisambaza mswada wa azimio siku ya Ijumaa kuutaka Umoja wa Mataifa kuanza kupanga kwa ajili ya operesheni ya kulinda amani ya Umoja wa Mataifa kuchukua nafasi ya ujumbe unaoongozwa na Kenya sasa katika taifa la Karibea kusaidia polisi kuzima ghasia za magenge.
Azimio lililopendekezwa la Baraza la Usalama, lililopatikana na The Associated Press, linasema askari wa kulinda amani wa Umoja wa Mataifa wanahitajika "ili kuendeleza mafanikio" yaliyopatikana na ujumbe wa kimataifa unaoungwa mkono na Umoja wa Mataifa ambao umeshuhudia karibu polisi 400 wa Kenya wakitumwa tangu Juni kusaidia Polisi wa Kitaifa wa Haiti.
Kusambazwa kwa azimio hilo fupi kwa wajumbe wote 15 wa baraza hilo kunafuatia ziara ya Waziri wa Mambo ya Nje wa Marekani Antony Blinken nchini Haiti siku ya Alhamisi ambapo alithibitisha kujitolea kwa serikali ya Marekani katika ujumbe wa kimataifa na kusukuma uchaguzi mkuu uliokuwa unasubiriwa kwa muda mrefu.
Mwanadiplomasia mkuu wa Marekani pia alisema kikosi cha kulinda amani cha Umoja wa Mataifa kilikuwa chaguo la kushughulikia changamoto ya ufadhili wa ujumbe unaoongozwa na Kenya, ambao unategemea michango ya hiari.
Marekani na Canada zimetoa kiasi kikubwa cha fedha kufikia sasa. Operesheni za ulinzi wa amani, kinyume chake, zinafadhiliwa na bajeti maalum ya Umoja wa Mataifa.
Umoja wa Mataifa umehusika na Haiti mara kwa mara tangu 1990.
Uasi wa 2004 ulikuwa katika nchi kwenye ukingo wa kuanguka, na kusababisha kutumwa kwa kikosi cha Umoja wa Mataifa.
Ilisaidia kuleta utulivu wa taifa hilo maskini baada ya uchaguzi uliofaulu na tetemeko kubwa la ardhi la 2010 ambalo liliua watu 300,000 na kumalizika Oktoba 2017.
Lakini walinda amani wa Umoja wa Mataifa waliondoka chini ya wingu, huku wanajeshi kutoka Nepal wakilaumiwa pakubwa kwa kuanzisha ugonjwa wa kipindupindu ambao umeua takriban watu 10,000 nchini Haiti tangu 2010 na wanajeshi wengine wanaohusishwa na unyanyasaji wa kijinsia, ikiwa ni pamoja na ubakaji na kuwalenga watoto wenye njaa.
Tangu 2017, UN imekuwa na mfululizo wa misheni ndogo ndogo nchini Haiti.
Wasiwasi kwa walinda amani wa Umoja wa Mataifa
Ujumbe wa hivi punde zaidi wa kisiasa, BINUH, una mamlaka ya kuendeleza mchakato wa kisiasa unaoongozwa na Haiti kuelekea uchaguzi, utawala wa sheria na haki za binadamu.
Raia wengi wa Haiti wamekataa pendekezo la operesheni nyingine ya kulinda amani, kutokana na kuanzishwa kwa visa vya kipindupindu na unyanyasaji wa kijinsia vilivyotokea wakati wanajeshi wa Umoja wa Mataifa walipokuwa Haiti mara ya mwisho.
Baadhi ya Wahaiti pia wanaona walinda amani wa Umoja wa Mataifa kama kikosi kinachowakalia kimabavu
Haiti iliomba kuundwa kwa kikosi cha kimataifa cha kupambana na magenge mwaka wa 2022, na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres aliomba kwa miezi kadhaa nchi itakayoongoza jeshi hilo kabla ya Wakenya kujitokeza na kuahidi polisi 1,000.
Wanatarajiwa kuunganishwa na polisi kutoka Bahamas, Bangladesh, Barbados, Benin, Chad na Jamaica, na kufanya jeshi la kimataifa kufikia wafanyakazi 2,500.
Wangetumwa kwa awamu ambazo zingegharimu takriban dola milioni 600 kwa mwaka. Hivi sasa, Umoja wa Mataifa una ahadi za dola milioni 85 kwa misheni hiyo, ambapo dola milioni 68 zimepokelewa.
Magenge hayo yamekua madarakani tangu Julai 7, 2021, mauaji ya Rais Jovenel Moise na sasa yanakadiriwa kudhibiti hadi 80% ya mji mkuu.
Kuongezeka kwa mauaji, ubakaji na utekaji nyara kumesababisha ghasia za makundi ya raia.
Mnamo Februari, magenge yalianzisha mashambulizi yaliyoratibiwa kwenye vituo vya polisi na uwanja mkuu wa ndege wa kimataifa, ambao ulisalia kufungwa kwa karibu miezi mitatu.
Pia walivamia magereza mawili makubwa zaidi ya Haiti, na kuwaachilia wafungwa zaidi ya 4,000.
'Tishio kwa amani na usalama wa kimataifa'
Ghasia hizo zilipungua kwa kiasi fulani kabla ya kikosi cha kwanza cha polisi wa Kenya kufika mwishoni mwa Juni, huku Blinken akibainisha kuwa shughuli za kiuchumi zimeanza upya katika baadhi ya maeneo ya Port-au-Prince na kwamba operesheni za pamoja zimesababisha mafanikio ikiwa ni pamoja na kurejesha udhibiti wa hospitali kubwa ya umma ya Haiti.
Hata hivyo, magenge yanaendelea kushambulia jamii zinazozunguka Port-au-Prince.
Rasimu ya azimio hilo itaamua kwamba "hali nchini Haiti inaendelea kuwa tishio kwa amani na usalama wa kimataifa na utulivu katika eneo hilo."
Ikitoa shukrani kwa Kenya, ingeongeza muda wa kazi ya ujumbe wa Kimataifa wa Usaidizi wa Usalama hadi Oktoba 2, 2025, wakati Umoja wa Mataifa unapanga mpito kwa operesheni ya kulinda amani.
Wataalamu wa Baraza la Usalama walifanya mkutano wao wa kwanza kuhusu maandishi ya azimio hilo Ijumaa alasiri na mazungumzo yanatarajiwa kuendelea, mwanadiplomasia wa baraza hilo alisema, akizungumza kwa sharti la kutotajwa jina kwa sababu majadiliano yalikuwa ya faragha. Hakuna tarehe iliyowekwa ya kupiga kura.
Msemaji wa Umoja wa Mataifa Stephane Dujarric alikariri Ijumaa kwamba kikosi chochote kipya cha kulinda amani kinahitaji idhini kutoka kwa Baraza la Usalama. Mataifa wanachama wa Umoja wa Mataifa lazima yajitolee kwa askari na vifaa vinavyohitajika, na kikosi kinahitaji kutumwa - yote ambayo huchukua muda, alisema.
