Na Jasmine El-Gamal
Tunapoadhimisha mwaka mmoja wa mashambulizi yaliyoongozwa na Hamas ya Oktoba 7 dhidi ya Israeli na vita vya Israel huko Gaza, eneo hilo limesalia katika machafuko.
Vita vya Israeli dhidi ya Gaza na mashambulizi yake yanayozidi kuongezeka nchini Lebanon yamegharimu makumi ya maelfu ya maisha, na kusababisha zaidi ya watu milioni 2 kuyahama makazi yao, na kutoa matarajio ya amani katika Mashariki ya Kati, kwa sasa, kuwa ndoto ya mbali.
Huku Israeli ikiwa tayari kuishambulia Iran katika duru ya hivi punde zaidi ya mashambulizi ya kulipizana kisasi kati ya nchi hizo mbili, wanaoishi katika eneo hilo wanahofia kupanuka kwa vita.
Katika wakati mgumu kama huu, maswali kuhusu jukumu la Marekani yanajitokeza sana. Baada ya kushindwa kufikia sasa kushawishi kwa kiasi kikubwa maamuzi ya Israeli, je Rais wa Marekani Joe Biden sasa atawasilisha shinikizo kwa Waziri Mkuu wa Israeli Benjamin Netanyahu kuzuia vita vikubwa zaidi? Jibu linabakia kutokuwa na uhakika.
Iran kwa muda mrefu imekuwa ikikuza washirika wake nchini Lebanon na katika eneo hilo kwa lengo la kuidhoofisha Israeli. Mnamo Oktoba 8 mwaka jana, mkakati huo ulianza wakati Hezbollah, ambayo bila shaka ndiyo washirika wenye nguvu na wenye uwezo zaidi wa Iran, ilizindua mashambulizi ya roketi kaskazini mwa Israeli.
Hatua hiyo ilianzisha mabadilishano ya mwaka mzima ya mashambulio kati ya Hezbollah na Israeli, kwanza yakiwafanya wakazi wa Israeli kuwa wakimbizi kaskazini mwa Israeli na sasa wakazi wa kusini mwa Lebanon.
Marekani isiyo na nguvu
Katika wiki za hivi karibuni, Netanyahu na viongozi wengine wakuu wa Israeli, akiwemo Waziri Mkuu wa zamani Naftali Bennet, wametoa hisia zao waziwazi au kupendekeza kupigwa kwa vituo vya nyuklia vya Iran.
Hatua kama hiyo bila shaka ingeingiza eneo hilo katika machafuko makubwa zaidi na inaweza kusababisha vita vikubwa zaidi, ambavyo vitaleta Marekani kwa namna ambayo bado haijaonekana.
Kutokana na hali ya vita inayokuja, jitihada mpya za Marekani za kupunguza mvutano katika eneo hilo ni muhimu.
Hata hivyo, badala ya kuitumia uwezo wake wa kidiplomasia kufanya hivyo, utawala wa Biden unaonekana kutokuwa na uwezo, huku maafisa wa Marekani wakivujisha kwa vyombo vya habari kwamba utawala huo umekua "wa kutokuwa na imani" na kile serikali ya Netanyahu inasema kuhusu mipango yake ya kijeshi na kidiplomasia katika eneo hilo.
Biden anaweza kuchukua hatua madhubuti kwa kuweka wazi kwa Israeli kwamba Marekani haitahusika ikiwa Netanyahu atachagua kushambulia maeneo ya nyuklia ya Irani.
Hii inaweza kwenda kwa njia fulani katika kupunguza mipango ya Israeli, lakini hakuna dalili ya umma kwamba Biden anazingatia chaguo kama hilo.
Marekani, mshirika wa karibu zaidi wa Israeli, imehusika kwa kina katika juhudi za kidiplomasia za kudhibiti msukosuko wa vita dhidi ya Gaza, lakini taarifa rasmi kuhusu jambo hilo hazina mashiko ikilinganishwa na vitendo.
Wakati utawala wa Biden umeripotiwa kuwa umekuwa ukiitaka Israeli kuepusha kuzidisha vita vyake huko Gaza na mzozo wa mpaka na Hezbollah hadi kufikia hatua ya kutozuilika tena, rais mwenyewe ameendelea kusisitiza hadharani haki ya Israeli ya kujilinda na kusisitiza kuwa Marekani itaendelea kufanya hivyo, kuilinda Israeli ikiwa kutakuwa na lazima.
Iwapo kutakuwa na vita vikubwa kati ya Israeli na Iran, ushiriki wa Marekani pia hautachukuliwa kama tu ya kuilinda Israeli.
Hiyo ni kwa sababu mashambulizi ya kulipiza kisasi ya Iran dhidi ya Israeli yanaweza pia kulenga vikosi vya Marekani vilivyoko katika eneo hilo.
Utawala wa Biden pia umeipatia Israeli msaada wa kijeshi katika kipindi chote cha vita vya kikatili- karibu dola bilioni 18 katika mwaka uliopita - na isipokuwa kwa tukio moja ambapo Biden alisimamisha kwa muda shehena moja ya silaha kwenda Israeli mnamo Mei, amekataa wito wa kusimamisha au kusitisha tena vikwazo vikubwa vya silaha.
Kutokuwa tayari kwa Biden kutumia usaidizi wa kijeshi kama njia ya kujiinua sio tu kunatokana na kujitolea kwake binafsi kwa usalama wa Israeli- wakati wa hotuba yake katika maadhimisho ya mwaka mmoja wa Oktoba 7, alisema kuwa alikuwa rais wa kwanza wa Marekani kuzuru Israeli wakati wa vita– lakini pia shinikizo la ndani katika mwaka wa uchaguzi ulio na matokeo makubwa sana.
Rais alipata pigo kubwa kwa kusitisha usafirishaji huo wa silaha mnamo Mei. Huenda hataki kuongeza ukosoaji zaidi au kuhatarisha kunyimwa kwa kura kwa Makamu wa Rais Kamala Harris kutokana na maamuzi yake.
Mzozo usio na mwisho
Juhudi za Marekani katika kusitisha mapigano Gaza na Lebanon hadi sasa zimeambulia patupu, na huku uchaguzi wa rais ukiwa umesalia siku zisizozidi 30, wengi katika eneo hilo wana wasiwasi kwamba dhamira ya Ikulu ya White House ya kusitisha mapigano ni jambo la kawaida tu.
Wakati huo huo, malengo ya kijeshi ya Israeli, hasa kuhusu miundombinu ya kijeshi ya Hezbollah na tishio kubwa kutoka Iran, yanaonekana kuwa mbali na kukamilika. Kama Netanyahu alivyosema hivi majuzi, "hatutapumzika hadi raia wetu waweze kurejea salama majumbani mwao," na "tutaendelea kuidhalilisha Hezbollah hadi malengo yetu yote yatimizwe."
Bado sisitizo la Netanyahu la kuendelea kutumia nguvu za kijeshi linaleta swali kubwa zaidi: je, kuna mkakati wa Israeli kwa ajili ya amani, au je, mafanikio ya kimbinu yaliyojitangaza ya Israeli dhidi ya Hamas na Hezbollah yanafungua tu njia kuelekea kwenye migogoro isiyoisha?
Utawala wa Biden hadi sasa haujaweza kujibu swali hilo, na kwa kuendelea kugawa jukumu la migogoro inayoendelea kwa upande mmoja, yaani, Iran na washirika wake, haionekani kuwa tayari kuiwajibisha Israeli kwa hatua zake za kuongezeka.
Na ingawa hakuna rais wa Marekani tangu George W. Bush aliyetaka vita katika eneo hilo, baadhi katika taasisi ya usalama ya taifa ya Washington pamoja na Congress, kama vile Seneta wa Republican wa South Carolina, Lindsay Graham, kwa muda mrefu wamekuwa wakipendelea kulengwa kwa mpango wa nyuklia wa Iran.
Kwa kukosekana kwa uongozi wa Marekani katika eneo hilo, pamoja na wasiwasi wa Marekani kuhusu uchaguzi ujao, inaonekana kwamba uwezekano wa kupanuka kwa mzozo huo hauepukiki.
Njia pandaIli kuwa wazi, bado kuna wakati wa kuzuia vita vya pande zote kati ya Israeli na Iran na washirika wake.
Waziri wa Ulinzi wa Israeli Yoav Gallant anatazamiwa kuzuru Washington wiki hii, baada ya kumwambia Waziri wa Ulinzi wa Marekani Lloyd Austin Jumapili iliyopita kwamba Israeli bado haijafanya uamuzi wa mwisho kuhusu upeo na muda wa kulipiza kisasi dhidi ya Iran.
Mwandishi, Jasmine El-Gamal ni mchambuzi wa usalama wa taifa na mshauri wa zamani wa Mashariki ya Kati katika Pentagon. Yeye ndiye mwanzilishi na Mkurugenzi Mtendaji wa Mindwork Strategies, LTD, kampuni ya ushauri yenye dhamira ya kusaidia mashirika kubuni mbinu za sera za kigeni, mawasiliano na afya ya akili mahali pa kazi, zenye msingi wa huruma, zinazoendeshwa na utamaduni.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi hayawakilishi lazima maoni, mitazamo na sera za uhariri za TRT Afrika.
