Na Dr. Sami A Al-Arian
Migogoro ya kijeshi ni masuala tata. Wataalamu wanaweza kuwa na maoni tofauti kuhusu malengo, mikakati au mbinu za migogoro ya kivita.
Bado wengi wao wanaweza kukubaliana na maneno ya jenerali wa kijeshi wa Prussia wa karne ya 19 Carl von Clausewitz kwamba "vita ni siasa kwa njia zingine". Ushindi, mwishowe, ni suala la kisiasa.
Zaidi ya milenia mbili zilizopita, mwanamkakati wa kijeshi wa China Sun Tzu alitangaza, "Ushindi ndio kitu kikuu cha vita." Ushindi huu unaweza kudhihirika katika viwango vya mbinu, kiutendaji, au kimkakati.
Walakini, ushindi ambao mwishowe ni muhimu ni wa kimkakati.
Sasa, kukiwa na makubaliano ya kusitisha mapigano hatimaye baada ya zaidi ya miezi 15 ya mashambulizi yasiyokoma ya Israel huko Gaza, swali ni: ushindi unamaanisha nini hasa katika muktadha huu?
Kihistoria, vita hushinda wakati washindi wanawalazimisha walioshindwa kujisalimisha, au wanapofikia malengo yao ya kisiasa.
Ushindi mara nyingi huhusisha makubaliano rasmi ambapo walioshindwa hufedheheshwa kwa kulazimishwa kuweka silaha chini, kuacha eneo, au kubadili mfumo wao wa kisiasa.
Kimsingi, ushindi hutangazwa pale chama kilichopo kinapoweka mapenzi yake kwa adui. Tangu Oktoba 7, 2023, shambulio la Hamas, Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu mara kwa mara alisifu malengo yake ya vita na kuapa kuendeleza mauaji ya Wapalestina hadi malengo hayo yatimie.
Malengo ya kampeni yake ya mauaji ya halaiki ni pamoja na kuwaondoa Hamas na makundi mengine ya upinzani au angalau kupokonywa silaha; kuondolewa kwa utawala wa Hamas juu ya Gaza; na kuachiliwa kwa mateka wote wa Kiisraeli waliochukuliwa Oktoba 7 kupitia shinikizo la kijeshi, badala ya kubadilishana wafungwa, ambayo ingejumuisha maelfu ya Wapalestina wanaoteseka katika magereza ya Israeli.
Kampeni ya Israeli iliyoshindwa
Kwa muda wa siku 470, Israeli imeendesha kampeni ya mauaji ya halaiki ambayo imesababisha mateso makubwa kwa watu wa Gaza.
Idadi hiyo imekuwa mbaya sana: karibu 60,000 waliuawa, asilimia 60 kati yao wakiwa wanawake na watoto; maelfu ya wengine hawajulikani walipo; zaidi ya 130,000 wamejeruhiwa; zaidi ya milioni mbili wamekimbia makazi yao; na uharibifu mkubwa wa miundombinu na maisha ya raia, sio tu huko Gaza bali pia kusini mwa Lebanon.
Katika muda wote wa vita hivi vya kikatili, kulikuwa na majaribio kadhaa ya kusuluhisha usitishaji mapigano na wapatanishi, yaani Qatar, Misri, na Marekani.
Mwezi Mei na Julai, wapatanishi hawa walipendekeza makubaliano ambayo yangemaliza vita na kuachiliwa kwa mateka wote wa Israeli.
Katika matukio yote mawili, Hamas ilikubali masharti hayo, lakini Netanyahu aliivunja, na kuapa kuendelea hadi apate kile alichokiita "ushindi kamili" na kutimiza ahadi yake ya "kuwakomboa mateka wote" kupitia "shinikizo la kijeshi."
Licha ya vita vya kikatili vilivyosababisha mateso makubwa ya binadamu huko Gaza, Israel imeshindwa kufikia malengo yake yoyote ya kisiasa.
Tangu mwanzo, muqawama wa Palestina uliendelea kutoa changamoto kwa uwepo wa kijeshi wa Israeli katika eneo la Gaza katika vita vya vilivyozidi katika wiki za mwisho, na kusababisha vifo vya mamia ya wanajeshi wa Israeli na kujeruhiwa kwa maelfu ya wengine hadi kutangazwa kusitishwa kwa mapigano Januari 19.
Kwa ufupi, Israeli haikuweza kuwasambaratisha wala kuwaondoa Hamas kutoka Gaza.
Shinikizo la Trump dhidi ya Netanyahu
Wakati wa kampeni zake za urais, Donald Trump alimtaka Waziri Mkuu wa Israeli - ambaye anakabiliwa na mashtaka ya uhalifu wa kivita katika Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu - "kumaliza kazi" au kuwamaliza Hamas na kumaliza vita.
Wito wa Trump ulichochewa na hamu yake ya kuzingatia ajenda zake za ndani na kimataifa, haswa kuhusiana na vita vya Urusi huko Ukraine na ushindani unaokua na Uchina, bila kukengeushwa na mzozo unaoendelea huko Gaza.
Trump alipokuja kufahamu kuwa Netanyahu hatofanikiwa kamwe kutokomeza upinzani huko Gaza, aliingilia kati mazungumzo ya kusitisha mapigano huko Doha wiki moja tu kabla ya kuapishwa kwake.
Trump alimshinikiza Netanyahu kukubali makubaliano, licha ya Israeli kushindwa kutimiza malengo yake yoyote.
Kulingana na vyombo vya habari vya Kiebrania, mawaziri kadhaa wa baraza la mawaziri la Israeli walitokwa na machozi walipogundua kuwa wakati wa kuendeleza kampeni yao ya mauaji ya halaiki ulikuwa umekamilika.
Kwa hakika, usitishaji vita wa hivi punde unafanana kwa kiasi kikubwa, katika muundo na kiini, na mikataba ya awali ambayo Hamas ilikubali hadharani mwezi Mei na Julai.
Tangu mwanzo, Hamas iliweka mistari mitano muhimu ambayo ilisisitiza kuwa lazima iingizwe katika makubaliano yoyote yaliyofikiwa.
Nayo ni:
1. Usitshwaji vita wa kudumu huko Gaza.
2. Uondoaji kamili wa Waisraeli kutoka Gaza, ikiwa ni pamoja na kubomoa kivuko cha Netzarim, kuondoka kwenye ukanda wa Philadelphi, kuruhusu Wapalestina waliokimbia makazi yao kurudi kaskazini mwa Gaza, na kufungua tena kivuko cha Rafah na Misri.
3. Kubadilishana kwa wafungwa wa Israel kwa maelfu ya wafungwa wa Kipalestina, wakiwemo waliohukumiwa kifungo cha maisha na kifungo cha muda mrefu.
4. Uwasilishaji wa misaada mikubwa kwa Wapalestina, ikijumuisha chakula, mafuta, malazi na vifaa vya matibabu.
5. Kuanzishwa kwa juhudi za ujenzi na ukarabati kote Gaza.
Masharti yote hayo, ambayo yalipotupiliwa mbali na utawala wa Kizayuni lakini yamesisitizwa na Hamas na makundi mengine ya muqawama, hivi sasa sio tu kwamba yamejumuishwa katika makubaliano ya sasa ya usitishaji vita lakini pia yamehakikishwa na wapatanishi hao, ikiwemo Marekani—mfadhili mkuu na muungaji mkono mkuu wa Israeli.
Matokeo haya ambayo yanadhihirisha kushindwa kwa utawala wa Kizayuni kufikia malengo yake yoyote ya kisiasa au kuamuru masharti ya usitishaji vita, ni kiashiria cha wazi cha kushindwa kimkakati kwa kampeni ya kijeshi ya Israeli.
Tangu usitishaji mapigano uanze kutekelezwa, sherehe, furaha na hali ya kujivunia na kufanikiwa - dalili zote za ushindi - zimeonekana sana miongoni mwa Wapalestina huko Gaza, Ukingo wa Magharibi unaokaliwa kwa mabavu na kwingineko.
Kwa upande mwingine, maangamizi na kiza vimeweka kivuli kikubwa katika jamii ya Israeli, huku wanasiasa wengi wa Israeli wakijibu kwa mshtuko na aibu - onyesho jingine kubwa la hasara ya utawala wa Kizayuni licha ya uwezo wake mkubwa wa kijeshi.
Ushindi huo wa Waisraeli, kwa kweli, ulitazamiwa na Sun Tzu katika kitabu chake kikuu 'The Art of War', ambapo alisema, “Wapiganaji washindi hushinda kwanza na kisha kwenda vitani, huku wapiganaji walioshindwa huenda vitani kwanza na kisha kutafuta kushinda.”
Hiki ndicho hasa kampeni ya mauaji ya halaiki ya Israeli ilishindwa kufikia.
Mwandishi, Dk Sami A. Al-Arian, ni Mkurugenzi wa Kituo cha Uislamu na Mambo ya Ulimwenguni (CIGA) katika Chuo Kikuu cha Istanbul Zaim.
Maoni yaliyotolewa na mwandishi hayaakisi maoni na sera za uhariri za TRT Afrika.
