Na Marisa Lourenço
Marekani imekuwa katika harakati za kurekebisha sifa yake iliyozorota tangu uhusiano kati yake na Afrika ulipopungua chini ya Rais wa zamani Donald Trump (2016-2020), ambaye alishindwa kuzuru bara hilo katika kipindi cha miaka minne ya uongozi wake.
Ufahamu huu unaakisiwa katika mkakati wa Marekani Kuelekea Afrika, Kusini mwa Jangwa la Sahara, uliotolewa Agosti 2022, ambao unaonyesha maono ya ushirikiano wa nchi katika eneo hilo.
Katika hilo, Marekani inasema inalenga "kuweka upya uhusiano wake na wenzao wa Kiafrika, kusikiliza sauti mbalimbali za wenyeji, na kupanua mzunguko wa mashirikiano ili kuendeleza malengo yake ya kimkakati kwa manufaa ya Waafrika na Wamarekani."
Tafakari hii ya kibinafsi imesababisha kuundwa mkakati kabambe. Utawala unaoongozwa na Rais Joe Biden tangu 2020 umepata maendeleo yake makubwa katika nguzo mbili za sera kuelekea Afrika ambazo zinaendeleza uokoaji wa janga na fursa ya kiuchumi; na kusaidia mazungumzo, kukabiliana na hali ya hewa, na mabadiliko ya nishati ya njia ya haki.
Kama mifano, imeunda ushirikiano na baadhi ya nchi za Afrika kama vile Côte d'Ivoire, Ghana na Kenya ili kuharakisha huduma ya afya ya msingi katika nchi hizi, na kuchangia mfuko wa nishati endelevu wa benki ya maendeleo ya Afrika katika kusaidia miradi ya mpito ya nishati.
Biden pia alishikilia ukweli wa ahadi yake ya Desemba 2022 ya kuunga mkono kujumuishwa kwa Umoja wa Afrika (AU) katika G20, ambayo ilikubaliwa rasmi katika mkutano wa kilele wa mwaka huu mnamo Septemba.
Mkakati huo unaonekana kutengenezwa kwa kuzingatiwa kwa makini, ikilenga kupata uwiano kati ya mahitaji ya kanda na rasilimali ambazo Marekani imejiandaa kutenga.
Jambo la kupongezwa zaidi ni juhudi za kufanya kazi na mashirika ya ndani na ya kikanda yasiyoegemea upande wowote, ikiwa ni pamoja na AU, Vituo vya Afrika vya Kudhibiti na Kuzuia Magonjwa (CDC), Shirika la Afya la Afrika Magharibi, miongoni mwa mengine, na kuunga mkono wanahabari wa ndani na wabunge katika kukabiliana na ufisadi.
Inafaa kufahamu kwamba sera ya mambo ya nje ya Marekani inaweka maslahi ya Marekani juu ya nyingine yoyote lakini tawala tofauti zinaweza kuchukua mikakati tofauti.
Lakini, inaonekana utawala wa Biden haujazingatia mienendo inayobadilika ya kijiografia katika jinsi inavyoshirikiana na wenzao.
Afrika si sehemu ile ile iliyokuwa chini ya Trump, na baadhi ya nchi katika eneo hilo sasa hazijali maana yake kwa Marekani na zaidi kuhusu maana ya Marekani kwao.
Kubadilika mazingira
Sehemu ya mabadiliko haya ya kubadilika mtazamo na hisia dhidi ya Magharibi katika eneo lote Afrika, tangu janga la COVID-19 na namna chanjo ilipopatikana mwishoni mwa 2022.
Mataifa yaliyoendelea yalihifadhi soko la chanjo ili kupata vifaa kwa ajili ya wakazi wao wenyewe, hata kama hii ilimaanisha nchi zinazoendelea ambazo hazingeweza kumudu kununua kwa wingi zilikosa.
India ilifunga mipaka yake kwa usafirishaji wa chanjo, pia, katikati ya wimbi lake la pili hatari zaidi la maambukizi.
Wanachama wa kusini mwa dunia, ikiwa ni pamoja na serikali za Afrika, kwa ujasiri walikashifu kwenye jukwaa la dunia kile walichokiita utaifa wa chanjo.
Kutokuwa na imani huku kumesambaa katika maeneo mengine, haswa katika ukosoaji wa msukumo wa Magharibi kwa ulimwengu kuachana na ukuzaji wa nishati ya mkaa ili kupendelea teknolojia za nishati mbadala.
Tangu Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Mabadiliko ya Hali ya Hewa (COP26) wa 2021, viongozi kadhaa wa Afrika wamekuwa wakizungumza zaidi katika madai yao kwamba njia yao ya maendeleo ya viwanda haipaswi kuamriwa na wengine, na kuyalaumu mataifa yaliyoendelea ya Magharibi kwa kushindwa kutoa ufadhili ulioahidiwa kwa miradi ya mpito ya nishati.
Pia kuna mwelekeo unaokua wa kurudi nyuma kwa demokrasia barani Afrika, ambayo imekumbwa na mapinduzi manane ya kijeshi tangu 2020.
Ufaransa imekuwa nchi ya magharibi mhusika mkuu kuzingatia hali hii ya kisiasa inayobadilika, kutokana na jukumu lake katika Afrika ya kikoloni na baada ya ukoloni.
Kumekuwa na chuki inayoongezeka juu ya kuendelea kwa unyonyaji wa rasilimali za Kiafrika na kuingiliwa kisiasa na mataifa yenye nguvu duniani hasa yale yenye historia ya ukoloni barani humo.
Viongozi wapya wa kijeshi pia wamesababisha kuzorota kwa demokrasia katika baadhi ya nchi za Kiafrika na kuzidisha hisia za chuki dhidi ya nchi za magharibi huku kukiwa na ukosefu wa utulivu katika nchi hizo.
Nguvu kidogo
Hakuna tukio ambalo limeonyesha kushindwa kwa Marekani kuzingatia mabadiliko haya ya mazingira kuliko kuitikia kwake kwa serikali nyingi za Afrika zinazochagua kutoegemea upande wowote katika kura za Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa za kulaani Urusi katika mgogoro wake unaoendelea na Ukraine tangu Februari 2022.
Katika nyakati tofauti mwaka huu Waziri wa Mashauri ya Kigeni wa Marekani Antony Blinken na Katibu wa Hazina Janet Yellen walisafiri barani Afrika kuzitaka serikali kuilaani Urusi, wakisema kuwa kutoshiriki ni sawa na kuunga mkono.
Afrika Kusini imebeba mzigo mkubwa wa mbinu hii. Ilishutumiwa na Marekani kwa kusambaza silaha kwa serikali ya Urusi - tuhuma ambayo jopo la uchunguzi la Afrika Kusini liligundua kuwa lilikuwa la uongo.
Balozi wa Marekani Reuben Brigety ambaye alitoa madai hayo pia aliomba radhi baadaye.
Utawala wa Biden sasa unaonekana kupunguza uchokozi wake, lakini ilichukua miezi mingi kutambua kwamba utawala wake wa kimataifa haungeweza kulazimisha serikali za Kiafrika kuchagua upande.
Mapema mwezi huu, Afrika Kusini ilikuwa mwenyeji wa mkutano mkuu wa mpango wa biashara wa Marekani na Afrika unaojulikana kama AGOA katika kile ambacho wengi wanaona kama sehemu ya jaribio la Marekani kurekebisha uhusiano wake na nchi hiyo.
Wakati Marekani bado ni mshirika mkuu wa kibiashara kwa nchi nyingi za Afrika, kuna watendaji wengi wanaopigania ushawishi katika Afrika kama sehemu ya mabadiliko ya utaratibu wa kimataifa.
Ni wazi kwamba ikiwa Marekani itatimiza lengo lake pana la kurejesha uhusiano wake na Afrika, itahitaji kukubali hali halisi ya sasa ya kimataifa na ya Afrika na kujifunza kushirikiana na wingi wa sauti, ikiwa ni pamoja na zile za itikadi kali.
Mwandishi, Marisa Lourenço, ni mchambuzi huru wa kisiasa huko Johannesburg, Afrika Kusini.
Kanusho : Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni, maoni na sera za uhariri za TRT Afrika.
