Shirika la Afya Duniani (WHO) limetoa onyo kwamba visa vya homa ya dengue huenda vikafikia viwango vya juu kabisa mwaka huu, kutokana na sehemu kubwa ya ongezeko hilo kusababishwa na joto la dunia kusaidia mbu kueneza ugonjwa huo.
Viwango vya homa ya dengue vimeongezeka kwa kiwango kikubwa duniani, na visa vilivyoripotiwa tangu mwaka 2000 vimeongezeka mara nane na kufikia milioni 4.2 mwaka 2022, kwa mujibu wa WHO.
Takribani nusu ya idadi ya watu duniani sasa wamo katika hatari, Dkt. Raman Velayudhan, mtaalamu kutoka idara ya WHO inayoshughulikia magonjwa ya kitropiki yaliyosahaulika, aliiambia waandishi wa habari huko Geneva siku ya Ijumaa.
Ulaya imeripoti ongezeko kubwa la visa vya homa ya dengue na Peru imetangaza hali ya dharura katika maeneo mengi. Mnamo mwezi wa Machi, ugonjwa huo uliripotiwa kwa mara ya kwanza katika mji mkuu wa Sudan, Khartoum.
Mlipuko mbaya zaidi
WHO ilionya mwezi wa Januari kwamba homa ya dengue ni ugonjwa wa kitropiki unaosambaa kwa kasi zaidi duniani na unawakilisha "tishio la janga".
Idadi ya visa vilivyotajwa kwa WHO ilifikia kiwango cha juu kabisa mnamo mwaka 2019, ambapo kulikuwa na visa milioni 5.2 katika nchi 129, alisema Velayudhan kupitia muunganisho wa video. Mwaka huu, dunia inakaribia kufikia visa "milioni 4 au zaidi", hasa kulingana na msimu wa monsuni huko Asia.
Tayari, visa karibu milioni 3 vimetajwa katika maeneo ya Marekani, alisema, na kuna wasiwasi kuhusu kuenea kusini kwa nchi za Bolivia, Paraguay, na Peru.
Argentina, ambayo imekabiliwa na mlipuko mbaya zaidi wa homa ya dengue katika miaka ya hivi karibuni, inatumia mionzi inayobadilisha DNA ya mbu kabla ya kuwaachilia katika maeneo ya porini ili kuwafanya wasiweze kuzaliana.
Wadudu wenye akili
WHO inasema visa vilivyotajwa vya ugonjwa huu, ambao husababisha homa na maumivu ya misuli, vinawakilisha sehemu ndogo tu ya idadi ya jumla ya maambukizi ulimwenguni kwani visa vingi huwa ni bila dalili. Ugonjwa huu husababisha vifo kwa chini ya asilimia 1 ya watu wanaoambukizwa.
Inaaminika kuwa hali ya hewa ya joto inasaidia mbu kuzaliana kwa kasi na kuwezesha virusi kuzaliana ndani ya miili yao. Velayudhan alitaja pia ongezeko la usafirishaji wa bidhaa na watu, na uimarishaji wa maeneo ya mijini na matatizo yanayohusiana na usafi kama sababu nyingine za kuongezeka kwa visa vya homa ya dengue.
Alipoulizwa jinsi mawimbi ya joto yanavyoweza kuathiri kuenea kwa ugonjwa huu, alisema ni mapema mno kutoa jibu. Joto la zaidi ya digrii 45 Celsius (113 Fahrenheit) "linapaswa kuua mbu badala ya kuwazalisha, lakini mbu ni wadudu wenye akili sana na wanaweza kuzaliana katika vyombo vya kuhifadhia maji ambapo joto halipandi sana."
