"A halin yanzu ɗan'adam yana cikin halin ha'ula'i. Waɗanda suke bin tafarkin gaskiya na tarihi su ne suke magana," a cewar Shugaban Turkiyya Recep Tayyip Erdogan da yake magana a kan batun cin zalin da Isra'ila ke yi a Gaza, bayan dawowarsa daga wata ziyarar diflomasiyya da ya kai Aljeriya.
A wata sanarwa da ya fitar ranar Talata da yake cikin jirgi, Shugaban Kasar ya yi Allah wadai da mamayar da Isra'ila ke yi, yana mai alaƙanta ta da fashi da makami, tare da jaddada yadda matsayar ƙasashen duniya ke sauyawa ta ƙin goyon bayan Isra'ila.
“Lokaci ya sauya. Kuna iya ganin yadda duniya ta fara daukar mataki kan Isra'ila. Yayin da wasu gwamnatoci suka yi shiru kan mamayar da ake yi a Gaza, Alhamdu lillahi lamarin ya ankarar da mutane gane daidai da rashin adalci. Yawan wadanda ke goyon bayan Falasdinu a kan tituna na karuwa,” in ji shi.
Da yake ba da misali da gangamin da aka yi kwanan nan a Berlin da Birtaniya da Amurka da sauran ƙasashe, ya bayyana yadda ake samun ƙaruwar fafutuka har ma a cikin isra'ilan, inda mutane ke yin kira ga Firaminista Netanyahu ya sauka daga mulki.
Netanyahu na cikin wani mawuyacin hali na fuskantar shari'a. Ko ta wace hanya zai bi, ba zai tsira ba. Da fatan zai tattara kayansa ya tafi nan ba da jimawa ba,” in ji Erdogan
Ya kuma kara jaddada kiransa na hadin kan kasashen duniya don yaƙar zaluncin da ake yi a Gaza, yana mai jaddada bukatar gwamnatoci su yi daidai da dokokin kasa da kasa, da kare hakkin bil'adama da kuma kyawawan dabi'u.
Iyakar Rafah
Da ya karkata akalar zancensa kan matakai masu kyau da ake ɗauka a mashigar Rafah ta Gaza da Masar, Erdogan ya yaba da kokarin gwamnatin Masar.
Ya bayyana yadda ake samun karuwar marasa lafiyar Gaza da ke karbar magani a asibitocin birnin na Turkiyya, ya kuma bayyana aniyar ƙara saukaka kwashe majinyata.
“Muna so mu kawo dukkan marasa lafiya ba tare da ɓata lokaci ba. Ina sha'awar daukar masu bukatar aikin tiyata da sauri da wuri, musamman yara, da kuma gudanar da ayyukan jinya."
A yayin da yake jawabi a kan killace Gaza, Erdogan ya jaddada bukatar samar da cikakkiyar dabara, wadda ta shafi dukkanin mambobin Ƙungiyar hadin kan Ƙasashen Musulmai (OIC) da Ƙungiyar Ƙasashen Larabawa.
Ya yi kira da a yi amfani da fannonin tattalin arziki da siyasa da diflomasiyya da zamantakewa da al'adu don kafa sharaɗin tsagaita wuta, da kai agaji ga Gaza, da kuma sake gina birnin.
Kane-kane
Shugaban ya sake jaddada wajabcin kawar da takunkumai da shingayen da masu aƙidar kafa ƙasar Isra'ila da magoya bayansu syka sanya, da bai wa Falasdinu damar ƙwato kan iyakokinta na tarihi da kuma samun ‘yancin cin gashin kai.
Ya kara da cewa ta hanyar irin wannan kokari ne kadai za a iya samun dauwamammen zaman lafiya a yankin.
"Wannan shingen ba wai sojoji da makaman da Isra'ila ta tara a Zirin Gaza ba ne kawai. Dole ne mu tilasta Isra'ila ta bi dokokin kasa da kasa kuma mu sa ido sosai kan ayyukanta.
Alal misali, dole ne mu ɗage takunkuman a hukumomin Majalisar Dinkin Duniya. Dole ne mu ba da labarin irin zaluncin da Isra'ila ke yi a Falasdinu, mu yi magana da muryoyin Falasdinawan da ake zalunta, wadanda suka shafe shekaru da dama suna shan wahala, wadanda ba su ji ba ba su gani ba, mu sauya ra'ayin mutane, mu cire su daga ƙuncin da suke ciki," ya ƙara da cewa.
Erdoğan ya ci gaba da yin Allah wadai da salon nuna wariya da ke wulaƙanta rayuwar Musulmai tare da jaddada fahimtar duniya cewa duk wani asarar rayukan dan'adam abin damuwa ne.
"Dole ne mu kawar da duk wani shingen da ke makantar da harshe da idanun duniya - wanda yahudawan sahyoniya da magoya bayansu suka kakabawa Falasdinu kan iyakokinta na tarihi, 'yancin cin gashin kai na al'ummarta, 'yancin mallaka, 'yancin rayuwa, da kuma hakkin rayuwa, da kuma 'yancin rayuwa. sauran 'yanci. Daga nan ne za a iya samun zaman lafiya mai dorewa."
Dangane da garkuwa da Isra'ilawa da Hamas ke yi, Erdogan ya ce bai yi imani da cewa "Hamas za ta yi wani mummunan abu ga fararen hula da ke hannunta ba", yana mai jaddada cewa Isra'ila na riƙe da adadi mai yawa na Falasdinawa, kuma Hamas na kokarin sakin su ne kawai.
"Kamar yadda kuka sani, shigar Qatar na ba da sabon salo ga shirin zaman lafiya. Ina ganin za a yi musayar mutanen da aka yi garkuwa da su nan ba da dadewa ba,” in ji shi.
Laifin Isra'ila a kan zalintar bil'adama
Erdogan ya jaddada cewa, kusan dukkanin ƙasashen Turai sun yi shiru kan wannan batu, kuma babu wani shiga tsakani da suke yi na hana Isra'ila kisan kiyashi.
"Ka da duniyar Musulunci ta yi shiru a kan wannan zalunci. Kazalika faduwar Gaza na nufin babban rauni ne ga hadin kan ƙasashen Musulmai, "in ji shi.
"Ƴan siyasar da suka yi biris da abin da wannan murya, nan ba da dadewa ba za su fuskanci sakamakon da zai biyo baya, ta hanyar dimokuradiyyar al’ummarsu.
A idon mutane, shugabannin da suke goyon bayan Isra’ila, suka zama masu goyon bayan kisan kiyashi, ya kamata su gaggauta gyara wannan kuskuren,” in ji shi, ya kuma kara da cewa dole ne gwamnatocin da ke goyon bayan Isra’ila su kauce wa shiga cikin wadannan laifuka.
Shugaban Kasar ya sake nanata cewa bai kamata a yi shiru ba tare da jinƙai kan laifukan da Isra'ila ta aikata ba. "Ta'addancin gwamnatin haramtacciyar kasar Isra'ila da 'yan mamaya a Gaza da sauran garuruwan Falasdinu, laifi ne na cin zarafin bil'adama, kuma kisan kiyashi ne," in ji Erdogan.
"Muna riƙe da fatan cewa sakamako mai kyau zai fito. Na yi imanin cewa radadin da muke fama da shi a halin yanzu ya yi kama da na samar da zaman lafiya da aka dade ana fata a yankinmu, da kuma kafa kasar Falasdinu da za ta haifar," in ji shi.
Ci-gaban da ake samu a fannin masana'antar tsaro
Shugaban na Turkiyya a cikin jawabinsa na ranar Laraba ya kuma yi tsokaci kan ci gaban masana'antar tsaron gida, yana mai jaddada cewa, duk wani mataki da Turkiyya ta dauka a wannan fanni na cike da farin ciki a kasar.
"Wadanda suka sadaukar da kansu ga harkar tsaro suna ba da gudunmawa sosai ga makomar kasarmu da kuma tabbatar da karnin Turkiyya," ya ce.
"Kaan da Kizilelma da TCG Anadolu da sauran su, ba za su tsaya su kadai ba. Da fatan, sabbin ayyuka da ingantattun ayyuka za su fito ta wurin sadaukarwar ’yan’uwanmu a hidimar ƙasarmu ta haihuwa.
Ya ƙara da cewa, a baya kaɗan motocin yaki marasa matuki da harsasai na zamani ba su da karfin sojan Turkiyya, amma a yanzu kasar ta samu ci gaba sosai a harkar tsaro.
"Muna ƙoƙari don ƙwarewa tare da mafi kyawun injiniyoyi, masu haɓaka mahajoji, masu sana'a da masu zanen kaya."
Shugaba Erdogan ya ƙara da cewa "sabbin ci gaba suna gudana, kuma babu buƙatar damuwa. Duk a bangaren tsaro da kuma a wasu bangarori, a shirye muke mu kafa wa kanmu suna mai girma," in ji shugaban.
