Shekaru da dama, tasirin tattalin arzikin Washington a Afirka ya tsaya cik. Idan aka duba batun takunkumai da ƙananan manufofi marasa muhimmanci da zaɓaɓɓun manufofin wayar da kan jama'a da kuma sauya adadin saka hannun jari sun tabbatar da cewa Amurka ba ta da tasiri na tattalin arziki a yankin.
Don haka bai kamata mutum ya yi tsammanin wani abin al’ajabi zai samu daga ziyarar sa’o’i 11 ta shugaban Amurka Joe Biden a Angola ba, ziyarar da za ta zama ta farko da zai yi a Afirka tun bayan fara wa’adinsa a shekarar 2021.
Lokacin ziyarar na aike da saƙo mai ban mamaki game da abubuwan da Amurka ta sa a gaba: Biden zai zama shugaban Amurka na farko da ya ziyarci yankin kudu da hamadar Sahara cikin kusan shekaru goma.
Sanarwar da Fadar White House ta fitar ta ce, "Ziyarar da Shugaban Ƙasar ya kai Luanda...tana nuna irin yadda Amurka ke ci gaba da sadaukar da kai ga abokan hulɗar Afirka, da kuma nuna yadda hada kai wajen warware kalubalen da ake fuskanta ga jama'ar Amurka da ma nahiyar Afirka baki daya".
Daya daga cikin manufofin Biden na wannan ziyarar ita ce ƙoƙarin daƙile tasirin tattalin arzikin da China ke da shi a Angola da ma wajenta. Amma manyan jarin da China ta zuba da kuma sadaukarwar da take yi na bai wa Afirka shirye-shiryen ci gaba daban-daban sun nuna cewa Washington ta yi asarar wannan damar shekaru da suka wuce.
Dukkanin kasashen biyu suna ta gasa don samun damar samun muhimman ma'adinan da ba a faye samun su a ko ina ba sai a Afirka. China, musamman ma tana da sha'awar yin amfani da kasuwanni da tasoshin jiragen ruwa na Afirka, yayin da muradun Washington a yankin suka haɗa da hana koma bayan dimokuradiyya da ɗorewar hanyar hadin gwiwa ta soja da cinikayya.
Giɓin zuba jari
Washington ta ci gaba da fafutukarta wajen bunƙasa zuba jarinta a ɓangarori da dama a Afirka.
Daga masana'antu, harkar noma zuwa zuba jari, da samar da kudade don inganta fannin makamashi, China na ci gaba da ba da fifiko ga sassan da su ne tushen ci gaban Afirka a nan gaba.
Hanyoyi irin su dandalin tattaunawar hadin gwiwa tsakanin China da Afirka (FOCAC) sun taka muhimmiyar rawa wajen daidaita buƙatu na kuɗi na Afirka tare da taimakon raya kasa da China ke bayarwa, tare da taimaka wa Beijing wajen aiwatar da kanta a matsayin zakaran zamanantar da Afirka.
To a nan ne fa tasirin tattalin arzikin gwamnatin Biden ya ragu. A bangaren makamashi kuwa, ta yi alkawarin samar da hanyoyin samar da makamashin da ake sabuntawa a Afirka. Amma yawan jarin ya yi ƙasa idan aka kwatanta da ƙaruwar bukatar zuba jarin makamashi a nahiyar.
A daya hannun kuma, China ta zuba biliyoyin kudi a ayyukan samar da makamashi mai tsafta, kana tana kallon rance mai rangwame a matsayin wata hanya ta taimaka wa ci gaban Afirka a nan kusa.
Yayin da Washington ta yi gaggawar tayar da hankali game da basussuka da ba da lamuni na China tsawon shekaru, tana fafutuka wajen kara zuba jarin kasashen waje zuwa kasashen Afirka masu fama da bashi, lamarin da ya kara tura su zuwa cin bashin China.
Rashin tabbas na siyasa ya ƙara kawo cikas ga gasa mai muhimmanci da China. Biden dai ya kai ziyara kasar Angola ne kwanaki 40 kacal kafin zaben Amurka, kuma akwai yiwuwar tsohon shugaban Amurka Donald Trump ya sake komawa kan karagar mulki a watan Nuwamba.
Idan har hakan ta faru, mai yiwuwa Biden ba zai iya aiwatar da jigon manufofinsa na Afirka ba: Dala biliyan 55 na zuba jari a fannoni daban-daban nan da shekarar 2025. Kimanin dala biliyan 44 ne aka saka ya zuwa yanzu.
Trump ya ƙi ziyartar Afirka a lokacin wa'adinsa na 2016, kuma ya ci gaba da yin watsi da tallafin makamashi mai tsafta da kuma isar da diflomasiyya ga Afirka. Saƙonsa ga Afirka a bayyane yake: ba fifikon manufofin ƙasashen waje ba ne.
Tasirin tattalin arzikin China a halin yanzu ba shi da irin wadannan matsalolin. A gun taron kolin shugabannin FOCAC da aka yi a birnin Beijing a wannan watan, shugaban China Xi Jinping ya ba da gudunmawar kusan dalar Amurka biliyan 51 ga Afirka a cikin shekaru uku masu zuwa, yayin da tsarin cinikin da ya dace ya tabbatar da cewa China ta kasance babbar abokiyar ciniki a yankin kudu da hamadar Sahara.
Saboda cudanya da kasashen Afirka 53 akai-akai, China ta kuma fi dacewa wajen ganin an aiwatar da manyan manufofin siyasa, kamar samar da sabbin guraben ayyukan yi miliyan daya a nahiyar.
Idan aka yi la'akari da yadda huldar tattalin arzikin Afirka da China ke gudanai, ya kamata Biden ya kawar da tunanin cewa babban burin Beijing a wannan yanki shi ne raunana "dangantakar Amurka da jama'a da gwamnatocin Afirka."
Wannan ra'ayi na nuna sha'awar mayar da martani ga yadda China ke yin tasiri a Afirka, maimakon yin la'akari da dangantakar Amurka da Afirka kamar yadda ta dace.
PGII vs the Belt and Road
Matakin da Biden ya yanke na ziyartar Luanda mataki ne da aka tsara da kyau.
Angola wani yanki ne na tsakiyar hanyar Lobito Corridor, aikin alamar kasuwanci na haɗin gwiwar samar da ababen more rayuwa da saka hannun jari na duniya (PGII) na goyon bayan Amurka.
Hanyar tana da nufin karfafa hanyar dogo tsakanin tashar jirgin ruwa ta Lobito ta Angola da Jamhuriyar Dimokuradiyyar Congo (DRC) da Zambia, kuma ana yin ta ne a matsayin wani nau'in nauyi ga shirin Belt da Road na China (BRI) a Afirka.
Koyaya, riƙe BRI bai yi nasara ba. Na farko, Biden yana ƙara zaɓe game da ƙasashen da zai shigar cikin PGII. Gwamnatinsa ta ba da fifiko wajen tuntubar juna da Angola, DRC, Tanzania da Zambia, yayin da kasashen Afirka 52 ke cikin shirin BRI.
Domin ci gaba da roƙo na yanki na PGII, dole ne Biden kuma ya yi magana game da abubuwan da Afirka ke da shi game da ayyukan Yammacin Turai. Wannan ya hada da bukatar dage takunkumin da aka ƙaƙaba wa kasashen Eritriya, Sudan ta Kudu, Sudan da Zimbabwe a wani yunkuri na bunkasa zamantakewarsu.
Da zai yi ma'ana ga Biden ya sake mai da hankali kan ziyararsa ta farko a Afirka a cikin kasashen da ke jin sun yi watsi da abubuwan ci gaban Amurka. Tsayawa tsayin daka kan takunkumin da ake cece-kuce yana da matukar muhimmanci don samun karin kwarin gwiwa da kasashen Tarayyar Afirka (AU), tare da tabbatar musu da cewa Amurka na da matukar muhimmanci wajen tinkarar kalubalen da ake fuskanta "a fadin nahiyar Afirka."
AU tana taka muhimmiyar rawa wajen tsara abubuwan da suka sa a gaba na ci gaban yanki da kuma hanyoyin hade kan tattalin arziki. Har ila yau, Washington ta dogara da ita don zurfafa hadin gwiwar Amurka da Afirka kan tattalin arziki da samar da abinci da lafiya da yanayi da shugabanci nagari.
Matsala ta biyu ga PGII ita ce haɗin kai tsakanin ƙasashen duniya da abubuwan samar da makamashi. Dukansu ba za su iya yin nasara a ware ba.
Akwai bukatar Washington ta sanya kasashen Afirka masu karamin karfi a tsakiyar ajandar makamashin yankin na PGII da cinikayyar duniya.
Yayin da hanyar Lobito Corridor ke hasashen samun damar kasuwanci da ma'adinan kasa da kasa ta tashar jiragen ruwa na Angola, tana ba da iyakacin amfani ga sauran kasashen Afirka da ke wajen samar da ma'adanai masu mahimmanci.
Wannan yana nuna raunin dabara ga PGII, yayin da haɗin kai ya ci gaba da mai da hankali sosai kan samun ma'adanai masu mahimmanci a Afirka.
Sai dai idan Washington ba ta yanke shawarar fadada gasa tare da BRI a kan hanyoyin jiragen kasa masu sauri, da raya tashar jiragen ruwa, hanyoyin zirga-zirgar ababen more rayuwa, da samar da makamashi, zai yi wahala a sake fasalin tattalin arzikin da zai amfanar da ita, da kuma kawo dimbin abokan huldar China masu manyan tsare-tsare cikin tsarinta.
Idan aka yi la’akari da iyaka kan zuba hannun jari a sassa daban-daban na Amurka da samar da ababen more rayuwa a Afirka, da wuya ziyarar Biden ta Angola ta yi tasiri kan gina tasirin China.
Hakan dai kawai ya cika alkawarin da aka dade ba a yi ba na ziyartar kasar mai arzikin albarkatun kasa, inda hadin gwiwar raya kasa ya tsaya ga wasu tsirarun kasashen Afirka.
Marubucin, Hannan Hussain babban ƙwararre ne a Initiate Futures, cibiyar bincike da ke Islamabad. Shi masanin Fulbright ne na tsaro na kasa da kasa a Jami'ar Maryland, kuma ya tuntubi Cibiyar Sabbin Layukan Dabaru da Manufofi a Washington.
Togaciya: Ra'ayoyin da wannan marubucin ya bayyana ba dole ba ne ya zo daidai da ra'ayi, hange da manufofin TRT Afrika ba.
