Kisan kiyashi na Al Mawasa da aka yi a wannan makon, wanda ya ga amfani da makaman kare dangi kan 'yan gudun hijirar da ke zaune a tantuna, wanda ya zama shaidar da ke tabbatar da yadda duniya ta ke jin ba komai ba ne zubar da jinin Falasdinawa, kuma ba ta yin wani abu don dakatar da hakan.
Tun 7 ga Oktoban 2023, muna jin yadda Isra'ila ke fadin 'hakkin kare kai". Akwai hanyoyi gida biyu na kallon wannan abu. Idan muka amince da hakan, to dole ne mu yarda cewa Falasdinawa ma na da wannan hakki - musamman don mayar da martani ga kisan kare dangin da ake yi musu a shekara dayan da ta gabata.
Idan ba mu amince da hakan ba, to zai zama Falasdinawa kadai ke da wannan hakki na kare kai a gwagwarmayar da suke yi ta neman 'yanci. Sai dai kuma, a kafafan yada labarai na Yammacin duniya da siyasa, wannan hakki na zuwa da sharudda a koyaushe idan ya zo a kan wadanda ake zalunta.
Tsawon shekaru, kalmomin "Kusurwar Shaidanci" ne ake amfani da su a matsayin makaman yada farfagandar murkushe kasa da al'ummarta baki daya. Amma a Falasdin, inda ake ganin asalin tirjiya na wanzuwa tsawon lokaci, babu wani abu sabanin haka.
Sansanonin 'yan gudun hijira da ke Nablus, Jenin, da Tulkarem ba cibiyoyin ta'addanci ko aikata shaidanci ba ne. Wuraren zaman tirjiyarmu ne - shaidar da ke tabbatar da tsagwaron tirjiyar da Falasdinawa ke yi, daya daga cikin dattin da ake son kawarwa na tsawon shekaru na mamaya, tauye hakkoki da kawanwa.
A yanzu, shirin Kafa Kasar Yahudu ya mayar da hankali ga Yammacin Kogin Jordan, ana kai wa sansanonin 'yan gudun hijira hare-hare a Jenin, an rusa kashi 80 cikin 100 na hanyoyin garin, inda jama'arsa suka mayar da hankali wajen gwagwarmayar neman 'yanci tun bayan samuwar su.
A yayin da idanuwan duniya suka mayar da hankali kacokan ga Gaza, isra'ila ta gaza kawar da su duk da hare-haren sojin da take ci gaba da kai wa ba kakkautawa.
Wadannan sansanoni, da aka samar daga damuwar daukacin jama'ar da aka tsugunar, sun sauya zuwa matattatar hadin kai da bijirewa.
Sansanonin da suka koma mahaifar tirjiya
Sansanonin 'yan gudun hijira da ke Yammacin Kogin Jordan, musamman a Nablus, jenin da Tulkarem, ba wai wurare ne kawai na rayuwar wadanda aka tsugunar ba. Wurare ne da ke kyankyasar tunanin bai daya na falasdinawa, wanda ke ci gaba da watsi da mulkin mallaka da zaluncin da ake yi musu.
Nablus, Jenin da Tulkarem na da tsohon tarihi na babbar tirjiye da rashin tsoro, tun lokacin Intifada ta farko a 1987.
A tarihi, wadannan sansanonin sun kasance cibiyoyi na siyasa da ilimi, duk da yunƙurin da Isra’ila ke yi na kawar da al'ummominsu ta hanyar nuna su a matsayin wuraren tsattsauran ra’ayi.
Nablus, Jenin, da Tulkarem suna da dogon tarihin tsayin daka tun farkon Intifada a 1987. Waɗannan su ne wuraren da aka shirya zanga-zangar adawa da mamayar Isra’ila, inda matasa suka koyi yin tsayin daka ko da sun fuskanci mafi munin murkushewa.
Kawanya da lalata sansanin 'yan gudun hijira na Jenin a shekara ta 2002, a lokacin Intifada ta Biyu, ya kasance daya daga cikin mafi munin babi a tarihin juriya na Yammacin Kogin Jordan. Amma duk da haka, ko a cikin irin wannan tashin hankali, ba a taɓa samun nasara a kan sansanin ba. Mutanen sun jure, sun sake ginawa, sun ci gaba da tsayin daka.
Damar kare kai
A yau, ta fuskar laifukan yaki a bayyane, gwamnatin shugaban Amurka Joe Biden ta bayyana goyon bayanta ga Isra'ila, inda ta nuna cewa abin da take yi ɗin "kare kai ne."
A nan ne ya kamata mu yi taka tsantsan. Yahudawa masu tsattsaurar aƙidar son kafa ƙasar Isra'ila da kafafen yada labarai na Yamma suna nuna ayyukan ƙungiyar gwagwarmayar Falasɗinawa a matsayin na "ta'addanci" ko "tsattsauran ra'ayi."
Juriya da yarda da kai su ne haƙƙoƙinmu da ba za a tauye mu ba. Labarin ya fara da gaskiyar cewa kafin Isra’ila, akwai mutane a wurin. A bisa wannan gaskiyar, babu wani abu da ake kira "kare Isra'ila," domin gaskiyar wannan lamari kai tsaye ya sa su zama masu ta'addanci kuma suna ba Falasdinawa 'yancin yin tsayayya ta kowace hanya.
A cewar sashe na 42 na Dokokin Hague na 1907, "Ana mamaye wani yanki lokacin da aka sanya shi ƙarƙashin ikon sojojin maƙiya."
Amma duk da haka, idan ana batun Falasdinu wannan ba zato ba tsammani ya zama mai wuyar fahimta. Tun daga shekara ta 1948, aka fara mamayar kasar Falasdinu. Falasdinu ba ta da sojoji, kuma Falasdinawa ba su da 'yancin motsi. Don haka ana ɗaukar su a matsayin "masu kariya" a ƙarƙashin Majalisar Dinkin Duniya wanda ke nufin mamaya.
Abubuwan da ba su dace ba da aka aikata a cikin mahallin zalunci da mulkin Falasdinawa (kame ba bisa ka'ida, kashewa, canja wurin jama'a, da dai sauransu) suna ba mu 'yancin gwagwarmaya.
A shekarar 1982, kuduri mai lamba 37/43 na Majalisar Dinkin Duniya ya amince, ba tare da wata shakka ba, "hakkin da ba za a iya raba shi ba" na al'ummar Falasdinu na "yancin kai, 'yancin kai na kasa, ikon yanki, da ikon mallakar kasa ba tare da tsangwama daga waje ba."
Haka kuma, wannan kudurin ya sake tabbatar da halaccin al'ummar Falasdinu da kuma gwagwarmayarmu ta neman 'yancinsu ta hanyar "dukkan hanyoyin da ake da su, gami da gwagwarmayar makami."
Ko da yake ba a ambaci girman gwagwarmayar makami ba, amma ka'idojin kasa da kasa sun dauka cewa ya shafi iyaka har sai an kai ga samun 'yanci. Hakki ne na ɗan'adam na Falasdinawa su bujire wa kisan gilla.
Sabon zamani
Juriya da muke gani a yau ta bambanta da na baya da muka sha gani, ta hanyoyi masu muhimmanci. Yayin da a lokutan baya-bayan nan aka samu rabuwar kai, inda bangarori daban-daban ke bin dabarun nasu, a yau an sami babban hadin kai a tsakanin Falasdinawa a Yammacin Gabar Kogin Jordan da ta mamaye.
Bangarorin siyasa daban-daban, wadanda a da za su yi aiki daban, yanzu suna aiki tare ta hanyoyin da ba a taba gani ba.
A Nablus, alal misali, ƙungiyoyin gwagwarmaya na cikin gida sun fito, waɗanda suka ƙunshi mutane daga ƙungiyoyi daban-daban, da suka haɗa da Fatah, Hamas, da Jihadin Islama. Sun ƙirƙiri wata hanyar sadarwa mai tsari, haɗin gwiwa don mayar da martani kan kutsen Isra'ila.
Wannan hadin gwiwa wani martani ne kai tsaye ga yadda Isra'ila ke ƙara zafafa kai hare-hare, amma kuma hakan yana ƙara ruruwa ne ta hanyar fahimtar manufa daya a tsakanin al'ummar Falasdinu.
Dabarun da Isra'ila ke yi a Yammacin Gabar Kogin Jordan da ta mamaye na da matukar kama da irin wadanda ta yi amfani da su a Gaza. Tunanin kewayewa, ruguza gidaje, kisan gilla na jagororin adawa - waɗannan hanyoyin mamaya ne da aka yi amfani da su shekaru da yawa.
Amma duk da haka, kamar yadda waɗannan matakan suka gaza a Gaza, an ƙaddara za su gaza a Yammacin Kogin Jordan.
Hanyoyin da Isra'ila ke amfani da su a Yammacin Kogin Jordan irin wadanda ta yi amfani da su a Gaza ne.
Juriyar mutanen da ke Yammacin Gabar Kogin Jordan, musamman a sansanonin 'yan gudun hijira, ya samo asali ne daga zuzzurfar alakarsu da kasa da tarihin tsayin daka.
Duk da ƙoƙarin goge asalin Falasɗinawa, daidai yake a wurare kamar Jenin da Nablus cewa an fi adana wannan lamari.
Kamar yadda Mahmoud Darwish zai ce "Muna da abin da ke sa rayuwa ta cancanci rayuwa."
Fiye da haka, kasashen duniya, duk da gazawarsu, sun kara fahimtar rashin adalcin da ake yi. Ba a sake ganin juriyar Falasdinawa a cikin wani sarari.
Wannan wani bangare ne na yunkurin tabbatar da adalci da kare hakkin bil adama a duniya, kuma halin da Falasdinawa ke ciki a yankin Yammacin Gabar Kogin Jordan da ta mamaye na kara daukar hankali ta hanyoyin da Isra'ila ba za ta iya shawo kansu ba.
Ƙarfin gwagwarmayar Falasɗinawa ya ta'allaka ne a cikin ikonta na yin gangami ba kawai a ƙasa ba, har ma da kan iyakoki da kuma haɗin kai na mutane a ko ina waɗanda suka yi imani da 'yancin cin gashin kai.
A ƙarshe, Isra'ila za ta yi kasa a gwiwa a Yammacin Kogin Jordan saboda dalilan da ta gaza a Gaza. Sana'a, komai rashin tausayi, ba zai iya shafe nufin mutanen da suka kuduri aniyar samun 'yanci ba.
Sansanonin 'yan gudun hijira a Nablus, Jenin, da Tulkarem ba su ne kangin al'ummar Falasdinu ba - su ne tushensa. Kuma daga wadannan jiga-jigan gwagwarmaya za a ci gaba da gwabzawa har sai Falasɗinu ta sami ‘yanci.
