Na Nilosree Biswas
Mapema mwezi huu, noti ya zamani ya rupia mia moja kutoka India (sawa na $1.15) ilipata $63,314 katika mnada wa kibinafsi jijini London.
Na mwaka jana, noti mbili za sarafu ya rupia 10 kutoka wakati wa Vita vya Kwanza vya Kidunia - zilipatikana kutoka kwa ajali ya meli ya India mwaka wa 1918 iliyokuwa na sarafu ya kikoloni ya India, 'jam' (inayoliwa na mkate) na risasi - iliuzwa kwa $ 7,987 na nyingine kuuzawa kwa $ 6,714.
Uuzaji wa sarafu ya 100-rupee umeleta mbele furaha kubwa kuhusu ilimu ya utafutaji wa masuala ya sarafu, ambayo inatoa ufahamu wa thamani sana katika historia ya hija takatifu katika India ya sasa.
Ni tofauti na Rupia ya Ghuba ambayo nchi za sasa za Ghuba ziliitegemea zilipokuwa chini ya ulinzi wa Uingereza, noti hii ya rupia 100 imewekwa alama ya nambari HA 078400 na kuandikwa HAJ.
Sarafu hiyo inajulikana sana kama Noti ya La'l (au noti nyekundu), na imepata jina lake kutokana na rangi yake ya kipekee ya rangi nyekundu.
Toleo hili maalum lilitolewa na Benki Kuu ya India (RBI) mwishoni mwa miaka ya 1950, wakati wa uongozi wa Jawaharlal Nehru, kiongozi wa kidini ambaye aliweka kipaumbele kuzuia utoroshwaji wa dhahabu badala ya kukuza uhusiano na jamii ya Waislamu wa nchi hiyo.
Noti hiyo rasmi inaitwa "Noti ya HAJJ," kundi hili maalum la sarafu lilitolewa kwa matumizi ya kipekee katika Mataifa ya Ghuba ya Qatar, Kuwait, Bahrain, Jimbo la 'Trucial' (sasa Umoja wa Falme za Kiarabu) na Oman, ili kuwezesha mahujaji Waislamu katika safari zao za kwenda Hajj.
Wakati wa mzunguko sarafu hizo, fedha ilikuwa halali tu kwa ajili ya matumizi wakati wa Hija. Iliundwa kwa rangi mbili tofauti - nyekundu na bluu - na picha za tembo, boti na meli, ukiashiria safari ya mahujaji.
Baada ya kuondoka kwenye bandari ya Bombay (sasa ni Mumbai), mahujaji hao walipewa noti za ₹10 za bluu na noti nyekundu za ₹100 ili kulipia gharama zao wakati wa safari.
Utoaji wa sarafu hii maalum ulikuwa mpango wa mzuri wa serikali ili kuwasaidia mahujaji katika safari yao ya kidini. Cha kustaajabisha, hivi majuzi kama 1995, mahujaji kutoka India bado walisafiri hadi Hijja kwa njia ya bahari - kwani ilikuwa nafuu zaidi - wakisafiri kwa meli ya MV Akbari, ambayo baadaye iliondolewa.
Safari za Hajj na ufadhili wao kwa muda mrefu zimekuwa sehemu muhimu ya historia ya Waislamu wa Asia Kusini, eneo ambalo ni makazi ya theluthi moja ya idadi ya Waislamu duniani.
India na Hajj
Waislamu wamekuwa wakisafiri hadi Saudi Arabia kutoka Asia Kusini kuhiji kwa karne nyingi, na kuunda uhusiano mkubwa wa kitamaduni na kidini kati ya maeneo hayo mawili.
Katika simulizi yenye kuvutia ya historia ya Hijja ya nyakati za zamani, mwanachuoni Rishad Chowdhury katika kitabu chake Hajj Across Empires: Pilgrimage and Political Culture after the Mughals, 1739-1857 kinabainisha: “Vyombo vya usafiri vya mahujaji kutoka bara vimekua vikisafiri kutoka Surat, forodha ilioko Magharibi mwa India wakati mmoja ulijulikana kama Bab al-Makkah (Lango la Makkah). mji wa kimataifa, kulingana na ripoti, wahamiaji Waarabu, Waajemi na Waturuki walikua huko karne ya 18.
"Wana Mughal walijenga nyumba ya wageni na miundombinu kusaidia mahujaji katika jiji hilo. Baadaye, wakati wa utawala wa Waingereza, Surat ilipoteza hadhi yake kwa miji mingine ya bandari kama vile Mumbai na Kolkata. Wakati wa utawala wa Mughal nchini India mahujaji kutoka Asia Kusini, walikuwa chanzo muhimu cha fedha katika eneo la Hijaz, na hata katika utawala wa Ottoman hata waliitaja Hajj kama 'Mevsim-e-Hindi,' Msimu wa Wahindi.
Mtawala wa Mughal Akbar mara nyingi anasifiwa kama mtawala wa kupanga safari za Hija kutoka kaskazini mwa India. Utawala wa Mughal ulipopungua na Kampuni ya British East India ilipochukua hatamu, Waingereza pia walihusika katika kuunga mkono Hijja, ingawa baada ya kusita kwanza.
Kwa Kampuni ya East India, hii ilitumika kama mkakati wa kumiliki eneo na udhibiti juu ya Bahari ya Hindi na kujulinda kutokana na nguvu zingine za Uropa kama vile Ufaransa na Uholanzi.
Jambo la kushangaza ni kwamba wengi wa mahujaji walikuwa wanawake wa Kiislamu matajiri. Surat, mji wa bandari kwenye mwambao wa magharibi wa India, hatimaye Bombay ilichukua nafasi hiyo kama bandari kuu ya safari ya kwenda Saudi Arabia.
Mnamo 1927, meli ya kwanza iliyobeba mahujaji ilisafiri kwenda Jeddah. Lakini wakati huo, hapakuwa na sarafu maalum au sarafu ya kikoloni ya India iliyotengenezwa kwa ajili ya Hijja pekee.
Hasa, mataifa yote ya Ghuba ya Kiarabu yalitumia Rupia ya India kama sarafu halali hadi 1959, ikisisitiza uhusiano wa kihistoria wa kiuchumi kati ya maeneo. Hatimaye ilikomeshwa wakati Oman ilipopitisha sarafu yake mnamo 1973.
Baada ya Mgawanyiko wa India mnamo 1947, ambao ulisababisha kuundwa kwa Pakistani na, hatimaye, Bangladesh (baada ya uhuru wake mnamo 1971), nchi ya India iliendelea na jukumu la kuwezesha hija kwa njia mbalimbali.
Katika muda wa zaidi ya miaka kumi baada ya uhuru, RBI iliamua kutoa sarafu hii maalum.
Moja ya sababu za hii ilikuwa kuzuia ununuzi haramu wa dhahabu kwa kutumia fedha za kawaida za Kihindi.
Lakini kufikia miaka ya 1970, nchi za Ghuba zilikuwa zimeanzisha sarafu zao, huku Kuwait ikiongoza.
Matokeo yake, Noti ya Hijja ilikomeshwa hatua kwa hatua, na ripoti za vyombo vya habari zinathibitisha kwamba, baada ya kujiondoa, mahujaji walipewa noti za za benki ambazo zinaweza kubadilishwa kwa sarafu zingine baada ya kuwasili Saudi Arabia.
Leo, Rupia ya India iliyotolewa maalum ni wa nadra kutoka Asia Kusini, ikichangia historia ya safari hii takatifu.
Vitu vingine vinavyohusiana ni pamoja na ramani adimu ya Hajj ya mji mtakatifu wa Makka na Madina, iliyoidhinishwa na A'isha Gül, binti ya al-Hajj al-Sayyid Hasan Riza, msanii wa kuchora katika Musika-i Hümayun Mektebi, shule ya kwanza ya muziki ya Ufalme wa Ottoman.
Ramani hiyo inatumika kama cheti cha Hajj na imeundwa kwa maandishi kutoka katika sura ya tatu ya Quran, aya ya 97.
Inaonesha maeneo manne matakatifu ya Kiislamu Makka, Madina, Jerusalem na Najaf - pamoja na taswira ya bandari ya Jeddah.
Imetiwa saini na mchoraji mwenye asili ya Kihindi Sayyid Muhammad Chisti, ingawa eneo kamili la kielelezo hakijawekwa alama kama India au Makka.
Vitu kama hivi, vinavyounganisha India na Hijja, ni vichache, hasa ikilinganishwa na utajiri wa vitu kutoka kwa tamaduni na nchi nyingine, kama vile falme za Safavid au Ottoman, ambazo zina aina kubwa zaidi ya vitu vinavyohusiana na Hija, kutoka kwa chupa hadi vyeti vya Hajj na ramani.
Hii inafanya noti ya "La'l note" kuwa kazi ya sanaa ya kihistoria tofauti na nyingine yoyote - lango la kuelewa utamaduni wa Kiislamu na historia ya pamoja kati ya India na nchi za Ghuba.
Zaidi ya umuhimu wa kidini wa Hija kama mkusanyiko muhimu wa Waislamu duniani kote, safari hiyo kwa muda mrefu imekuwa kama njia ya kubadilishana utamaduni, biashara, na biashara kati ya Mashariki ya Kati na dunia nzima. Umuhimu wa toleo la "La'l note" upo katika muktadha huu.
Nilosree Biswas ni mwandishi na mtengenezaji wa filamu ambaye anaandika kuhusu historia, utamaduni, chakula na sinema ya Asia Kusini, Asia na diaspora yake.
Maoni yaliyotolewa na mwandishi hayaakisi maoni na sera za uhariri za TRT Afrika.
