Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa linajiandaa kupiga kura juu ya azimio la kuhalalisha kikosi cha kijeshi cha kimataifa nchini Haiti kinachoongozwa na Kenya ili kusaidia kupambana na makundi yenye nguvu ya wahalifu ambayo yamezidi kuwa na nguvu na kuzidiwa na polisi.
Haiti iliwahi kuomba msaada kama huo mwezi Oktoba 2022, lakini wala Marekani wala Umoja wa Mataifa hawakuwa tayari kuongoza kikosi, na juhudi za Marekani za kushawishi Canada zilishindwa.
Kisha Kenya ilijitokeza mwezi Julai na kutoa ofa ya kuongoza kikosi cha kimataifa. Marekani iliwasilisha azimio kwa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa ili kuhalalisha kikosi hicho, na inatarajiwa kuwa baraza litapiga kura juu yake Jumatatu mchana.
Mambo kadhaa ya kufahamu:
Nani aliomba kikosi cha kijeshi na kwa nini?
Waziri Mkuu wa Haiti Ariel Henry aliomba mara ya kwanza kupelekwa kwa kikosi cha kijeshi mwezi Oktoba 2022.
Wakati huo, umoja wa makundi yenye nguvu ya wahalifu uitwao "G9 and Family" ukiongozwa na afisa wa zamani wa polisi ulichukua udhibiti wa kituo muhimu cha mafuta katika mji mkuu wa Port-au-Prince, na kuizorotesha nchi na kufunga upatikanaji wa maji, mafuta, na bidhaa za msingi.
Baadaye, kundi hilo la wahalifu liliruhusu malori ya mafuta kuingia eneo hilo, lakini tangu wakati huo, makundi ya wahalifu yamekuwa yenye nguvu zaidi.
Kuanzia tarehe 1 Januari hadi Agosti 15, zaidi ya watu 2,400 nchini Haiti wameripotiwa kuuawa, zaidi ya 950 kutekwa nyara, na zaidi ya 900 kujeruhiwa, kulingana na takwimu za Umoja wa Mataifa.
Zaidi ya watu 200,000 wamepoteza makazi yao wakati makundi ya wahalifu yanapopora jamii wakipigana kwa ajili ya eneo. Jeshi la Polisi la Haiti limefanya operesheni kadhaa dhidi ya makundi ya wahalifu, lakini chombo hicho cha polisi kina rasilimali finyu, na idadi yake ni ndogo, ikiwa na maafisa 10,000 pekee kwa nchi yenye watu zaidi ya milioni 11.
Kwanini Baraza la Umoja wa Mataifa inahusika katika mchakato mzima?
Idadi ya wanachama wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, na kura za kutosha za kuidhinisha.
Kuna wanachama 15, na idadi kubwa ya kura tisa inahitajika kwa uamuzi.
Nchi tano pekee, Marekani, Uingereza, China, Ufaransa, na Urusi, wanaruhusiwa kutumia kura ya turufu. Kura moja tu ya turufu inamaanisha uamuzi au azimio halitaidhinishwa. Nchi pia zinaweza kujizuia badala ya kutumia kura ya turufu.
Azimio linasema nini?
Azimio la kurasa saba lililopangwa na serikali ya Marekani na kupatikana na The Associated Press linaweza kuruhusu kupelekwa kwa kikosi cha kijeshi cha kimataifa kwa mwaka mmoja ili kusaidia Haiti kupambana na makundi ya uhalifu.
Linakaribisha ofa ya Kenya kuongoza kikosi hicho, ambacho kitafadhiliwa na michango ya hiari, na Marekani tayari imeahidi dola milioni 100.
Azimio hilo linataka kikosi hicho kufanyiwa ukaguzi baada ya miezi tisa, na viongozi wa ujumbe huo kuiarifu Baraza kuhusu malengo ya ujumbe huo, sheria za kujihusisha, mahitaji ya kifedha, na masuala mengine kabla ya kupelekwa kikamilifu.
Azimio hilo linataka kikosi kufanya kazi na Polisi wa Haiti "kupambana na makundi ya uhalifu na kuboresha hali ya usalama" pamoja na kusimamia miundombinu muhimu kama bandari, uwanja wa ndege, na makutano muhimu.
Kikosi pia kitaruhusiwa "kuchukua hatua za dharura za muda mfupi kwa kuzingatia hali maalum" ili kuzuia vifo na kusaidia kuhakikisha usalama wa nchi.
Watu wa Haiti wana maoni gani kuhusu pendekezo hilo?
Wahaiti wanauonea wasiwasi kikosi cha kijeshi cha kigeni kutokana na kashfa ya unyanyasaji wa kijinsia na mlipuko wa kipindupindu uliofuata kutokana na ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kudumisha utulivu ulioanza mwaka 2004 na kudumu kwa miaka 13.
Hata hivyo, Wahaiti pia wanatambua kwamba hakuna chaguo lingine linaloweza kusaidia kupunguza vurugu zinazosababishwa na makundi ya uhalifu yanayokadiriwa kudhibiti hadi 80% ya Port-au-Prince.
Wakosoaji wa mpango huo wanasisitiza kuwa polisi nchini Kenya wameshtumiwa kwa mauaji na mateso, na wengine wanajiuliza jinsi kikosi kinachozungumza Kiingereza kitakavyoweza kuwasiliana na idadi kubwa ya watu wanaozungumza lugha ya Kihaiti Creole.
Ni lini mara ya mwisho jeshi la kigeni lilikuwa Haiti?
Kumekuwa na angalau majaribio matatu makubwa ya kuingilia kijeshi kutoka nje nchini Haiti tangu mwanzoni mwa miaka ya 1900 yaliyoongozwa na Marekani na Umoja wa Mataifa.
Wakati wa mwisho kikosi kilipelekwa Haiti ilikuwa mwezi wa Juni 2004, wakati Umoja wa Mataifa uliidhinisha ujumbe wa kudumisha utulivu baada ya Rais wa zamani wa Haiti Jean-Bertrand Aristide kupinduliwa katika uasi ulioandaliwa awali na genge la mitaani.
Ujumbe wa Umoja wa Mataifa ulichafuliwa na madai kuwa zaidi ya wanajeshi 100 wa Umoja wa Mataifa walihusika katika unyanyasaji wa kijinsia, ikiwa ni pamoja na unyanyasaji wa kingono wa watoto. Pia, maji taka kutoka kambi ya wanajeshi wa Umoja wa Mataifa yalituhumiwa kusababisha mlipuko wa kipindupindu ambapo watu karibu 10,000 walikufa.
