Hamas na Israel zimekubaliana kusitisha mapigano yote huko Gaza kwa muda wa siku nne kama sehemu ya makubaliano ambayo Hamas itawaachilia mateka 50 huku Israel ikiwaachilia wanawake na watoto 150 wa Kipalestina waliofungwa katika jela zake, kundi la muqawama wa Palestina limesema katika taarifa yake kuhusu Jumatano.
Mkataba huo utaruhusu mamia ya lori za misaada ya kibinadamu, matibabu na mafuta kuingia katika maeneo yote ya Gaza, taarifa hiyo iliongeza. Israel inakadiria kuwa takriban Waisrael 239 wanazuiliwa na Hamas.
Haya ndiyo tunayoyajua kuhusu mateka na Wapalestina katika jela za Israel.
- Je! ni watu gani walio chini ya ulinzi wa Hamas na jela za Israel?
Kulikuwa na Wapalestina wapatao 5,200 katika magereza ya Israel kabla ya Oktoba 7 wakati Hamas ilipoanzisha mashambulizi ya ghafla dhidi ya Israel. Idadi hiyo iliongezeka hadi 10,000 huku Israel ikiwakamata Wapalestina zaidi, wengi wao wakiwa wanawake na watoto.
Mateka hao wanatoka katika jumuiya za walowezi, ikiwa ni pamoja na mashamba ya pamoja yanayoitwa kibbutzim na kambi za kijeshi kusini mwa Israel, pamoja na watu waliohudhuria tamasha la muziki la nje.
Mbali na raia wa Israel, zaidi ya nusu ya mateka hao wana uraia wa kigeni na wa nchi mbili kutoka baadhi ya nchi 40, zikiwemo Marekani, Thailand, Uingereza, Ufaransa, Argentina, Ujerumani, Chile, Uhispania na Ureno, serikali ya Israel imesema.
- Je, kuna mateka yeyote aliyeachiliwa na Hamas?
Hamas hadi sasa imewaachilia wafungwa wanne: Raia wa Marekani Judith Raanan, 59, na binti yake, Natalie Raanan, 17, Oktoba 20, wakitaja "sababu za kibinadamu," na wanawake wa Israel Nurit Cooper, 79, na Yocheved Lifshitz, 85, mnamo Oktoba. 23.
Israel imetangaza hapo awali kwamba vikosi vyake vilimuachilia mateka mmoja, Ori Megidish, mwanajeshi, katika uvamizi wao wa ardhini katika eneo lililozingirwa la Gaza mnamo Oktoba 30, madai ambayo Hamas ilikanusha, ikisema inalenga kuvuruga maoni ya umma wa Israeli kutokana na kutolewa kwa video ya watu watatu. Mateka wa Kiisraeli mapema mwezi Oktoba ambapo mateka mmoja alimtaka Netanyahu kuzingatia matakwa ya Hamas ili waachiliwe huru.
Jeshi la Israel lilisema mapema mwezi huu kwamba lilipata miili ya mateka wawili katika mji wa Gaza, akiwemo mwanajeshi Noa Marciano mwenye umri wa miaka 19.
Mrengo wa waasi wa kundi la muqawama wa Palestina Islamic Jihad, ambao ulishiriki katika shambulio la ghafla la Oktoba 7, ulitangaza kifo cha mateka mwingine wa Israel siku ya Jumanne lakini hawakumtambua mtu huyo.
Hali zimekuwaje kwa wafungwa?
Hamas imesema imewaficha mateka hao katika "maeneo salama na mahandaki" huko Gaza.
Lifshitz, bibi mwenye umri wa miaka 85 ambaye aliachiliwa na Hamas, alisema kwamba baada ya kukamatwa, alipelekwa kwenye mahandaki ya chini ya ardhi ambayo alilinganisha na utando wa buibui.
Lifshitz alisema waliomteka waliwatenga mateka katika vikundi vidogo. Alisema yeye na wengine wachache walilala kwenye magodoro kwenye sakafu ya vichuguu.
Madaktari walitoa huduma, na Hamas ilihakikisha hali ni ya usafi, alisema.
Katika video iliyotolewa na Hamas mwezi Oktoba, mateka wa Ufaransa mwenye umri wa miaka 21 alionyeshwa mkono wake uliojeruhiwa ukitibiwa na mfanyakazi wa matibabu.
Hamas ilitoa video nyingine mwezi Oktoba ambayo ilionyesha wanawake watatu mateka wakimlaumu Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu.
Waisraeli wamepokeaje utekaji nyara?
Wanafamilia na maelfu ya wafuasi wameishinikiza serikali ya Israel kuweka kipaumbele cha kuwaachilia mateka hao wakihofia kuuawa katika shambulio la Israel dhidi ya Gaza inayozingirwa.
Maandamano ya siku tano yalifikia kilele siku ya Jumamosi huku takriban watu 20,000 kwenye barabara kuu ya Tel Aviv-Jerusalem wakiitaka serikali kuhakikisha ukombozi wao.
Netanyahu ameapa kuwarudisha mateka nyumbani.
