Coletta Wanjohi
TRT Afrika, Istanbul, Uturuki
Wabunge nchini Kenya wameanza kujadili muswada wa fedha 2024 ambao serikali inapendekeza upitishwe ili uwe sheria.
Muswada huo umependekeza mabadiliko tofauti katika ushuru.
Unapendekeza kuongezeka kwa ushuru wa bidhaa zifuatazo kutoka 15% hadi 20%:
- Huduma za matumizi ya mtandao wa simu
-Huduma za uhamishaji pesa kutoka kwa watoa huduma wa simu za mkononi
- Ada zinazotozwa kwa huduma za kuhamisha fedha
Muswada wa Fedha wa 2024 unapendekeza kufuta msamaha wa VAT kwa huduma za kamari, michezo na bahati nasibu.
Pia umependekeza ushuru wa bidhaa zifuataza kuongezeka kutoka asilimia 12.5 hadi 20:
-Kamari
- Michezo ya bahati nasibu
- Mashindano ya tuzo
-Michakato ya bahati nasibu (isipokuwa bahati nasibu za hisani)
" Muswada huu ni pendekezo ambalo limeletwa Bungeni lakini wasemaji wa mwisho watakuwa walipa ushuru wa Kenya," amesema Adan Keynan, mbunge wa Eldas.
Muswada wa Sheria ya Fedha wa 2024 umeweka ushuru kwa magari ambayo watu wanamiliki cha kiwango cha 2.5% ya thamani ya gari. Hapa mtu atalipa kati ya $38 na $760 kama ushuru kila mwaka.
"Hakuna sababu ya kutotoza ushuru magari ya maafisa wakuu wa serikali na bado kuwalazimisha Wakenya kulipa kodi," Mbunge wa Mathare Anthony Oluoch amesema.
Waendeshaji wa mifumo ya kidijitali au wanaochuma mapato ya maudhui ya kidijitali watatozwa ushuru wa 20% kwa watu wa nchi za kigeni na 5% kwa wakazi wa Kenya.
Makundi ya kimataifa yenye mauzo ya jumla ya zaidi ya $ 808,946 yatakabiliwa na kodi mpya ya juu zaidi ikiwa kiwango chao cha kodi kinachofaa ni chini ya 15%.
Mapato ya amana za familia zilizosajiliwa sasa yatatozwa ushuru.
Huduma za kifedha kama vile utoaji wa kadi ya mkopo/na ya benki na miamala ya fedha sasa itavutia VAT kwa kiwango cha kawaida cha 16%.
Misamaha ya ushuru ya VAT kwa bidhaa na huduma fulani katika sekta za utalii, viwanda na ujenzi inaondolewa, kwa lengo la kusawazisha muundo wa kodi katika sekta mbalimbali.
Mabadiliko yanayopendekezwa yanalenga kuongeza muda wa ushuru unaohusiana na matangazo ya vinywaji, kamari, michezo ya kubahatisha, bahati nasibu, na mashindano ya zawadi kwa kiwango cha 15% ili kujumuisha matangazo kwenye mitandao ya kijamii."
Katika sheria hii mpya huenda ikawa lazima kwa watu kuunganishwa na mfumo wa Mamlaka ya Ushuru ya KRA kwa walipa kodi fulani. Kukosa kufanya hivi, mfanyabiashara atatozwa faini ya 15, 217 kila mwezi.
"Kuna pendekezo la kurekebisha Sheria ya Ulinzi wa Taarifa ili kuondoa KRA kutokana na vikwazo vya kufikia taarifa kibinafsi ambapo ufikiaji wa taarifa hiyo unachukuliwa kuwa muhimu kwa ajili ya kutathmini, kutekeleza au kukusanya kodi yoyote ambayo ni wajibu chini ya sheria ya kodi iliyoandikwa," Julian Amboko, Mtaalamu wa masuala ya uchumi amesema katika mtandao wake wa X.
"Hatuna mfumo wa kimaendeleo wa kodi bali ni mfumo unaoweka mzigo mkubwa kwa watu walio chini kabisa ya piramidi na kuwaachilia huru matajiri," Ken Gichinga , mtaalamu wa uchumi amesema.
Makato ya pensheni yanayoruhusiwa yanaongezwa kutoka $152 hadi $228 hadi KSH. 30,000 kwa mwezi.
Sheria hii pia imemgusa mwananchi wa kawaida katika ununuzi wa mkate, ikiwa inapendekeza ongezeko la asilimia 16 ya VAT katika mkate, hii ikiwa na maana kwamba, hivi sasa mkate unaouzwa kwa shilingi 60 sasa itauzwa kutoka shilingi 70.
Katika mwaka wa fedha wa 2024/2025 ambao utaanza Julai 2024 serikali inalenga kukusanya mapato ya zaidi ya dola bilioni 22.44.
