Na Edward Wanyonyi
Zikiwa zimesalia siku chache kabla ya uchaguzi wa Rais na wabunge katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) hali ya mabadiliko yanayotarajiwa haionekani katika majimbo 26 ikiwa ni pamoja na Kinshasa, Mji Mkuu wa DRC.
Huku wagombea 26 wa urais wakiwa wamesajiliwa na Tume Huru ya Kitaifa ya Uchaguzi (CENI), Uchaguzi Mkuu unaendelea kutawaliwa na hila na hesabu za vyama vikuu vya kisiasa na miungano inayosukuma pembeni mahitaji muhimu na ya msingi ya raia kote nchini.
Ikiwa kuna jambo lolote la maana katika uchaguzi huu, lingeweza kuwa ni wagombea wa kisiasa wanaozunguka nchi nzima kuwasikiliza wananchi. Ziara zao ni kutafuta kura za kuchaguliwa tu na kuahidi kubadili mfumo ambao umefanya kazi kinyume na matakwa ya wananchi.
Lakini kusikiliza kunahitaji muktadha wa uelewa, ukweli, uwazi kwa upatanisho na kutafuta maendeleo bila kuchoka.
Sifa hizi tano zinaonekana kuepuka utawala wa DRC.
Mzunguko wa vurugu
Badala yake, kuna ongezeko la mafunzo ya kigeni kuhusu Utawala ulioigwa chini ya hati ya demokrasia huria ya Magharibi inayokuja na utawala wa kawaida wa sekta ya maliasili, mageuzi ya sekta ya usalama, ujenzi wa kitaasisi na misaada ya kibinadamu.
Kama ilivyojadiliwa na wasomi na watafiti wengi katika Ukanda wa Kusini, kuweka mfumo wa demokrasia ya uwazi ya Magharibi kama dawa ya DRC kufikia utulivu wa serikali imegeuza Kinshasa kuwa duka la biashara la kimataifa kando na miradi ya "ujenzi upya baada ya migogoro ”.
Hali ya sasa ya utawala nchini humo inashindwa kushughulikia hali halisi ya kimuundo na ya kimfumo ambayo imechangia mifarakano katika vijiji mbalimbali, jamii, makabila na kuficha mambo ya kawaida ambayo Wakongo wanaleta kama wakala wao katika jitihada ya kujenga upya taifa.
Kushindwa huku kumesababisha DRC kuwa katika njia ya vurugu muda mrefu, udhaifu na kiwewe huku ulimwengu ukiangalia vile bei ya madini ya DRC inaongezwa na wanamgambo wenye silaha wa ndani au kupitia mashirika ya serikali kama Primera Gold DRC.
Wakati nchi inapojiandaa kuingia katika uchaguzi, pengine mwelekeo wa jumuiya ya kiraia ya Congo pamoja na jumuiya ya kimataifa inapaswa kuwa jinsi ya kutoa sauti ya kweli kutoka kwa wananchi na kuunda dira ya kitaifa ambayo inakamata matarajio ya maendeleo pamoja na sifa 5 zinazoweza kuunda umuhimu ya kuishughulikia upya DRC.
Wagombea wa uchaguzi wa Urais wanapaswa kuwa na shukrani kwa wananchi na kuhakikisha kwamba muktadha uliopo nchini DRC kwa sababu wanaendelea kuvumilia changamoto nyingi.
Hali ya kushangaza ya kibinadamu katika Mashariki mwa DRC yenye zaidi ya raia milioni 3.8 waliokimbia makazi yao pamoja na zaidi ya makundi 120 yenye silaha nchini hasa Mashariki inaitisha mifumo mipya ya kuleta amani.
Na hili liwe la kujenga amani kijiji baada ya kijiji, mkoa kwa mkoa na si kujadiliana katika ngazi ya wasomi na kuachiwa MONUSCO kutekeleza.
Kuelewa Muktadha
Muktadha unawataka wagombea wa Urais kwanza kuwa mstari wa mbele katika kuanzisha na kuunga mkono Hazina ya Kitaifa ya Amani na sio tu kufanya mazungumzo na wafadhili wa kampeni za kibinafsi kuhusu jinsi bora ya kuwazawadia iwapo watashinda uchaguzi.
Muktadha unazialika nchi jirani za Kiafrika kuhakikisha mipango ya biashara ya nchi zao na kukuza chapa ya DRC kama nchi yenye mengi ya kushirikiana nayo zaidi kwa njia halali.
Nchi za Afrika hazipaswi kuwa kimya kuhusu mikataba ya kichinichini ya magendo ya kutoa madini nchini humo kwa njia isiyo halali na maliasili kuvuka mipaka kutoka DRC kwa njia isiyofaa.
Vile vile inakashifu jumuiya ya kimataifa kwa kugeuza zaidi ya raia milioni 100 kuwa maabara ya kujenga viwanda vya nchi za magharibi.
Lakini kuthamini muktadha huu mpana na kile kinachofaa kufanywa hakuwezi kuja bila kukiri kwamba kuna haja ya usanifu mpya wa kibinadamu na maendeleo unaojikita katika uelewa ambao utaruhusu DRC kuendelea.
Mizunguko ya migogoro isiyoweza kusuluhishwa kwa miaka mingi tangu uhuru wa DRC mwaka 1964 imepunguza nusu ya viashiria vyote vya maendeleo, adabu na heshima katika majimbo mengi.
Licha ya utajiri wake wa chinichini na viumbe hai, DRC inashika nafasi ya 176 kati ya 187 kwenye Kielezo cha hivi punde cha Maendeleo ya Binadamu cha Umoja wa Mataifa.
Tangazo la Shirika la Umoja wa Mataifa unaohusika na maswala ya kibinadamu , UN OCHA la Novemba 2023 linatoa picha mbaya kuhusu hali nchini DRC, " visa 12,569 vya ugonjwa wa Mpox na vifo 581 (asilimia 4.6 ya vifo vya visa) kati ya 1 Januari na 12 Novemba 2023.
Mpox huathiri maeneo 156 ya afya katika asilimia 85 ya nchi (mikoa 22 kati ya 26 iliyoathirika), ikiwa ni pamoja na maeneo (Kinshasa, Lualaba, na Kivu Kusini) ambayo hayajawahi kuripoti tumbili huko nyuma" kama ilivyoripotiwa na Waziri wa Afya wa DRC.
Tangu Januari hadi Novemba, mamlaka za afya zimeripoti milipuko 19 ya kipindupindu; Kanda 36 za afya zimefikia kizingiti cha kesi 100.
Kipindupindu kimeenea katika majimbo matano kati ya sita yaliyoathiriwa zaidi: Kivu Kaskazini (zaidi ya 26,000), Kivu Kusini (zaidi ya 7, 000), Tanganyika (zaidi ya 5,000), Haut-Katanga (zaidi ya 1,000), Sankuru (zaidi ya 700) na Haut. -Lomami (zaidi ya 700).
Ugonjwa wa surua umeenea katika majimbo 26 ya nchi hiyo, na kuathiri watoto 8 kati ya 10 walio na umri wa chini ya miaka 5.
Mafuriko yalisababisha zaidi ya watu 70,000 kuyahama makazi yao katika majimbo ya Haut-Uele na Tshopo huku wanamgambo wa mauaji ya watu wakiongezeka.
Na huku mashirika ya kimataifa yakitoa msaada wa kibinadamu DRC inastahili heshima kutoka kwa wahudumu ambao wanajipatia wakiwa kimbilio kwa wale wanaohitaji msaada.
Uchunguzi juu ya wafanyakazi wa Shirika la Afya Duniani, WHO na kikosi cha Umoja wa Mataifa, MONUSCO ambao wamepatikana kutenda kinyume na maadili yao ya kibinadamu ni hatua ya kwanza ya kushughulikia jinsi mfumo wa kimataifa wa kukabiliana na kibinadamu ulivyo na dosari.
Ujenzi wa amani uliojanibishwa
Pia inawapasa wagombea urais wa Congo na ubunge kukarabati mfumo wa kitaifa wa kibinadamu.
Vita nchini DRC imetoa tishio kwa nchi jirani kama Uganda, Rwanda na nchi zingine Afrika Mashariki ambayo yanalazimika kuhudumia wakimbizi. Nchi za Afrika Mashariki zilituma kikosi cha kujaribu kumaliza mzozo uliozuka kutokana na kikundi cha M23 lakini serikali ya DRC ilionyesha haina imani kwake. Kenya , Sudan Kusini , Burundi na Uganda wameondoa majeshi yao waliokuwa chini ya kikosi cha Afrika Mashariki.
DRC pia inaonesha haina imani kwa kikosi cha Umoja wa Mataifa cha MONUSCO ambacho kimekuwa nchini humo tangu mwaka 2010. Hii inamaanisha kuwa serikali ya DRC inajua inataka kuwa katika muktadha gani.
Swali hata hivyo ni ikiwa DRC inaelewa muktadha yake, itaweza kuleta amani na usalama kwa wananchi ambao tangu DRC kupata uhuru hawajafurahia kamili utamu wa uhuru wao.
Edward Wanyoni ni mtafiti wa Mienendo ya Usalama na Maendeleo ya Kimataifa kutoka nchini Kenya. Anaweza kupatikana kupitia edward.marks09@gmail.com
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni, na sera za uhariri za TRT Afrika.
