Ufufuaji wa mpango wa nafaka wa Bahari Nyeusi ulikuwa ajenda kuu katika juhudi za kidiplomasia za Uturuki kando ya Mkutano Mkuu wa 78 wa Umoja wa Mataifa huko New York, Waziri wa Mambo ya Nje Hakan Fidan amesema.
Akizungumza katika mkutano na waandishi wa habari alipotembelea jimbo la Mugla kusini mwa Uturuki siku ya Ijumaa, Fidan alisema vita vya Urusi na Ukraine vilikuwa mstari wa mbele katika mikutano kadhaa ya kidiplomasia ambayo alihudhuria pamoja na Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan mjini New York.
Akisisitiza kuwa Uturuki inaweka juhudi kubwa kwa namna fulani kusitisha vita au kutoa huduma ya kibinadamu, Fidan alionya kuwa vita hivyo vina uwezekano wa kuvuruga biashara katika eneo la Bahari Nyeusi.
"Kukomesha vita, bila shaka, ni kipaumbele chetu kikuu kwa sababu inasababisha madhara makubwa kwa kanda na dunia," alisema.
Aliongeza kusimamishwa kwa mpango wa nafaka wa Bahari Nyeusi hakuathiri kanda pekee bali pia kunahusu ubinadamu wote, haswa Afrika.
"Mwaka jana, chini ya uongozi wa rais wetu, mazungumzo yalikuwa yamesuluhisha suala hili. Mwaka huu, tunaendelea na juhudi zetu kuhusu suala hili," Fidan aliongeza.
Kutafuta njia mbadala za nchi kavu
Mwaka jana, Umoja wa Mataifa na Uturuki walisimamia makubaliano ya nafaka ambayo yaliruhusu Ukraine kusafirisha nafaka kupitia Bahari Nyeusi na kufanikiwa kupunguza bei ya chakula duniani.
Hata hivyo, Urusi ilikataa kurefusha mkataba huo wa nafaka, ikilalamika kwamba nchi za Magharibi hazijatimiza wajibu wake na kwamba bado kulikuwa na vikwazo kwa mauzo yake ya chakula na mbolea.
Moscow ilikuwa muhimu sana kwa vikwazo vya malipo, vifaa na bima.
Huku kukiwa na juhudi za kuendeleza mauzo ya nje ya kilimo ya Ukraine baada ya kuporomoka kwa mkataba wa nafaka wa Bahari Nyeusi, Kiev na washirika wake wamekuwa wakitafuta njia za ardhini kufikia masoko ya dunia kutoka katika nchi hiyo iliyoharibiwa na vita.
Operesheni ya kupambana na ugaidi ya Azerbaijan huko Karabakh
Kuhusu operesheni ya Azabajani dhidi ya ugaidi huko Karabakh, Fidan alisema kwamba baada ya makubaliano ya kusitisha mapigano mnamo Novemba 2020 katika mkoa huo, Azerbaijan ilikuwa ikingojea kwa subira chombo cha Armenia huko Karabakh kutambua uhuru wake.
"Hata hivyo, hilo halikufanyika. Ndugu wa Ki Azerbaijan walifanya mchakato huo kwa njia ya ukomavu sana. Walihudhuria mialiko yote ya mikutano waliyopewa, huko Marekani, Ufaransa, Ubelgiji, na Moscow, na walizungumza kila mahali," akasema.
Azabajani ilikuwa na maswala mawili, alieleza Fidan: Kutatua suala la uhuru katika Karabakh na kusuluhisha suala la ukanda wa Zangezur.
"Hata hivyo, kwa sababu fulani, hakuna maendeleo yaliyofanywa katika nyanja hizi," alisema, akisisitiza kwamba Azerbaijan ilifanya hasa kuondolewa kwa makundi yenye silaha huko Karabakh, ambayo ilikuwa kikwazo cha msingi kwa uhuru, kipaumbele chao cha juu.
Akiongeza kuwa Baku ilitekeleza hili kwa mafanikio, Fidan alisema Waarmenia wameanza mchakato wa kujumuika katika maisha ya kawaida chini ya uraia wa kikatiba wa Azerbaijan.
“Tunakubali kuwa huu ni mchakato wenye changamoto nyingi, lakini tunaamini utakamilika bila kupoteza maisha ya binadamu, drama au janga zaidi,” aliongeza.
